Hôm 14/3, Điện Kremlin cho biết Tổng thống Vladimir Putin đă kư một đạo luật cho phép các hăng hàng không Nga đăng kư máy bay thuê từ các công ty nước ngoài tại Nga, nơi chúng sẽ được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện bay tại địa phương, khiến CNN cho rằng kể cả khi tịch thu các máy bay nước ngoài, ngành hàng không của Nga cũng sẽ vấp phải vô số khó khăn.
Nga thu giữ máy bay nước ngoài
Theo CNN, Nga đang thu giữ hàng trăm máy bay thương mại thuộc sở hữu của các công ty cho thuê của Mỹ và châu Âu - một dấu hiệu cho thấy những thách thức mà ngành hàng không nước này phải đối mặt do các lệnh trừng phạt sau khi tấn công Ukraine.
Hôm 14/3, Điện Kremlin cho biết Tổng thống Vladimir Putin đă kư một đạo luật cho phép các hăng hàng không Nga đăng kư máy bay thuê từ các công ty nước ngoài tại Nga, nơi chúng sẽ được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện bay tại địa phương. Đây được coi như một phần trong các biện pháp chống lệnh trừng phạt của chính phủ Nga.
Dự luật sẽ tạo điều kiện cho các hăng hàng không Nga giữ máy bay thuê của nước ngoài và khai thác máy bay trên các tuyến nội địa, đồng thời khiến các công ty nước ngoài khó mua lại máy bay của họ mà không được chính phủ Nga chấp thuận.
Các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu áp lên Nga yêu cầu các công ty cho thuê máy bay thu hồi tất cả các máy bay mà họ cho các hăng hàng không Nga thuê vào cuối tháng này.
Các nhà sản xuất máy bay phương Tây như Airbus (EADSF) và Boeing (BA) đă cắt đứt quyền tiếp cận của các hăng hàng không Nga đối với các phụ tùng thay thế mà họ cần để bảo dưỡng và bay máy bay thương mại một cách an toàn. Các hăng hàng không Nga khai thác 305 máy bay phản lực Airbus và 332 máy bay phản lực Boeing - theo dữ liệu do công ty phân tích hàng không Cirium cung cấp.
Nga cũng có 83 máy bay trong khu vực do các nhà sản xuất phương Tây như Bombardier, Embraer và ATR chế tạo. Chỉ có 144 máy bay trong đội bay của các hăng hàng không Nga được chế tạo tại Nga.
Dữ liệu của Cirium cho thấy 85% số máy bay do nước ngoài sản xuất thuộc sở hữu của các công ty cho thuê và đặt tổng giá trị của chúng là 12,4 tỷ USD.
Theo CNN, hiện không rơ bằng cách nào mà các công ty cho thuê có thể sở hữu những chiếc máy bay này khi chúng vẫn ở trên lănh thổ Nga. Các biện pháp trừng phạt bổ sung cấm máy bay Nga bay tới hầu hết các quốc gia khác đă buộc ngành hàng không của nước này tập trung vào thị trường nội địa.
Các công ty cho thuê đă không trả lời yêu cầu b́nh luận về hành động của Nga và không rơ liệu họ có muốn lấy lại những chiếc máy bay đó hay không. Các máy bay sẽ không được tiếp cận với các bộ phận thay thế và sẽ không có chứng chỉ đủ điều kiện bay hợp lệ được các hăng hàng không phương Tây chấp nhận.
Vấn đề của máy bay thu giữ tại Nga
Richard Aboulafia, giám đốc điều hành của AeroDynamic Advisory, cho biết: "Những chiếc máy bay này sẽ không c̣n được hỗ trợ các bộ phận và bảo tŕ nữa. Đó là một vấn đề thực sự nếu họ mất chứng chỉ đủ điều kiện bay, điều này có thể xảy ra nếu hồ sơ chuẩn không được lưu giữ, hoặc đặc biệt là nếu chúng bị tháo ra để lấy các bộ phận (thay thế cho máy bay khác)".
Việc mất quyền tiếp cận 85% số máy bay do nước ngoài sản xuất sẽ là đ̣n giáng mạnh vào nền kinh tế đất nước.
Nga là quốc gia lớn nhất thế giới tính theo diện tích đất liền, gấp đôi diện tích của lục địa Hoa Kỳ. Charles Lichfield, Phó giám đốc Trung tâm Địa kinh tế tại Hội đồng Đại Tây Dương, một tổ chức tư vấn quốc tế, cho biết họ cần một ngành hàng không đủ năng lực để duy tŕ nền kinh tế của đất nước.
Ông nói: "Hàng không là một phần quan trọng của nền kinh tế Nga. Họ muốn một số ngành công nghiệp nội địa cơ bản được duy tŕ. Người Nga không bay nhiều như người Mỹ. Họ không bay đến Siberia để nghỉ dưỡng."
Ngành hàng không của Nga là một liên kết quan trọng cho các doanh nghiệp, không chỉ cho các chuyến bay quốc tế mà c̣n phục vụ nội địa cho lĩnh vực năng lượng, do nhu cầu vận chuyển kỹ sư, công nhân và thiết bị khác đến và đi từ các mỏ dầu xa xôi.
Robert Mann, một nhà tư vấn và phân tích hàng không cho biết: "Hàng không là một động lực đáng kinh ngạc cho tăng trưởng kinh tế, cả trong nước và quốc tế. Nếu không có nó, nền kinh tế sẽ tụt hậu nặng nề, phải vận hành với mạng lưới đường sắt."
Betsy Snyder, nhà phân tích tín dụng của các công ty cho thuê máy bay tại Standard & Poor's, cho biết Nga không cần tất cả các máy bay mà họ đang thu giữ v́ đ̣n giáng vào nền kinh tế Nga từ các lệnh trừng phạt sẽ làm giảm đáng kể nhu cầu đi lại bằng đường hàng không.
Bà nói: "Nền kinh tế Nga đang đi xuống. Sẽ không có ai ra vào nước Nga, người dân Nga đang mất tiền nên họ không có tiền để đi du lịch trong tương lai. Có thể [các hăng hàng không] sẽ bị thu hẹp hơn nhiều".
Điều đó làm tăng khả năng nhiều máy bay sẽ bị tháo ra để lấy các bộ phận thay thế cho máy bay khác.
Chuyên gia Mann nói: "Nếu không có quyền sản xuất linh kiện, th́ không nên tự chế tạo. Họ sẽ không biết những tiêu chuẩn nào đă được sử dụng hay không biết liệu đă hiểu đúng đặc tính của bộ phận đó chưa? Khi lắp bộ phận đó vào phần tuabin của động cơ, nó có hoạt động như thiết kế không?"
Ông Mann nói rằng khi một bộ phận hết mức hữu dụng được thiết kế, được gọi là "thời gian xanh", một hăng hàng không phải lựa chọn giữa việc bay với các bộ phận lẽ ra phải được thay thế v́ lư do an toàn hoặc lấy bộ phận từ máy bay khác.
V́ vậy, ngay cả việc giữ lại máy bay cũng không đảm bảo rằng ngành hàng không Nga sẽ hoạt động hoàn hảo. "Trong ṿng một năm, Nga sẽ không c̣n bất kỳ loại h́nh ngành hàng không khả thi nào", Aboulafia nói, đồng thời cho biết thêm rằng ngành hàng không của Nga có thể sớm giống những ngành công nghiệp bị trừng phạt ở Iran và Triều Tiên.
Liệu một đất nước rộng lớn như Nga có thể tồn tại mà không có một ngành hàng không hiện đại và đủ năng lực không? "Đó là một điều chưa bao giờ được thử nghiệm," Aboulafia nói. "Nhưng có vẻ nó sắp thành hiện thực rồi."
