Y tế của Iran lãnh hậu quả vì đối đầu Mỹ

[Romano]

Lệnh trừng phạt của Mỹ bắt đầu ảnh hưởng tới dịch vụ y tế của Iran. Theo đó giá cả thuốc men không ngừng leo thang vì nguồn cung ngày càng cạn kiệt và bị kiểm soát. Đây chính là hậu quả của việc Iran đối đầu với Mỹ.Giá dược phẩm đắt gấp ba, bốn lần bình thường, một số loại biệt dược không còn vì lệnh trừng phạt khiến người dân Iran gặp khó khăn.Cậu bé Taha Shakouri, 8 tuổi, luôn tìm góc xa để chơi trong bệnh viện từ thiện trẻ em Tehran mà không hay biết các bác sĩ sắp dùng hết số hóa chất cần thiết để điều trị ung thư gan cho mình.

Kinh tế Iran lao dốc từ năm ngoái, khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và tăng cường các lệnh trừng phạt nhắm vào nước này. Giá thuốc nhập khẩu tăng vọt khi đồng nội tệ sụt giá 70% so với đôla Mỹ. Ngay cả những loại thuốc nội địa cũng trở nên khó mua hơn với người dân, bởi giá thành nằm ngoài tầm với của nhiều người tại quốc gia có thu nhập trung bình 450 USD/tháng.

Hệ thống y tế của Iran không thể bù đắp được đà tăng giá dược phẩm và nhiều người đang đổ lỗi cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho rằng chiến dịch gây áp lực tối đa của ông đã khiến vật giá tăng cao và thiếu thốn nhu yếu phẩm. Các biện pháp trừng phạt làm tổn thương người dân Iran bình thường, khiến mọi mặt hàng đều có giá trên trời, cũng như làm tăng nỗi ám ảnh về chiến tranh với Mỹ.

Laya Taghizadeh, mẹ của Taha, cho hay bệnh viện đang điều trị miễn phí cho con trai cô. Nếu điều trị ở bệnh viện tư, gia đình sẽ tốn 1.380 USD cho một lần hóa trị. Cô và gia đình vô cùng biết ơn các bác sĩ và nhân viên bệnh viện.

"Chúng tôi không thể điều trị nếu không có họ hỗ trợ", người phụ nữ 30 tuổi nói. "Chồng tôi là nhân viên tạp hóa, mà việc điều trị căn bệnh này rất tốn tiền".

Thời điểm Tehran ký thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc thế giới năm 2015, tỷ giá đồng nội tệ của Iran là 32.000 rial cho 1 USD. Giờ đây, tỷ giá đã tăng tới mức 120.000 rial đổi 1 USD. Tỷ giá cao ảnh hưởng lớn tới giá thuốc nhập khẩu.

Dù Mỹ khẳng định thuốc men và hàng hóa nhân đạo được miễn lệnh trừng phạt, các biện pháp hạn chế thương mại khiến nhiều công ty và ngân hàng trên thế giới ngần ngại hợp tác với Iran vì sợ bị Washington trừng phạt. Iran gần như bị tách khỏi hệ thống ngân hàng quốc tế.

Tuần trước, Bộ trưởng Y tế Iran Saeed Namaki cho hay ngân sách bị cắt giảm vì xuất khẩu dầu thô giảm đã ảnh hưởng lớn tới bộ. Ông cho rằng các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào tất cả tầng lớp người dân Iran.

"Mỹ tuyên bố thuốc men và thiết bị y tế không chịu lệnh trừng phạt là dối trá", Namaki nói. Bác sĩ Arasb Ahmadian, người đứng đầu bệnh viện nhi Mahak, đơn vị hoạt động nhờ các khoản từ thiện và đang hỗ trợ khoảng 32.000 trẻ em dưới 16 tuổi khắp Iran, cho hay "mối lo ngại lớn nhất bây giờ là các kênh kết nối với thế giới bên ngoài bị đóng cửa".

Ông cho biết lệnh trừng phạt Mỹ nhắm vào hệ thống ngân hàng Iran đã ngăn chặn các khoản giao dịch và đóng góp từ nước ngoài. Các hình thức chuyển tiền đều không thành công, kể cả những khoản được Bộ Tài chính Mỹ cho phép.

"Chúng tôi đang mất dần hy vọng", Ahmadian nói. "Đáng lẽ phải mua được thuốc, đáng lẽ tiền và hạn mức tín dụng phải được xác định rõ ràng trong hệ thống ngân hàng".

Iran tự sản xuất 95% các loại thuốc thiết yếu, thậm chí xuất khẩu một số dược phẩm. Tuy nhiên, với các loại thuốc phức tạp hơn và các thiết bị y tế tốn kém, trị những bệnh hiếm, Iran phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Dù nhà nước cung cấp hệ thống chăm sóc sức khỏe cho toàn dân, các bệnh viện công không thể điều trị những căn bệnh phức tạp. Nhiều người thích tới bệnh viện tư vì không muốn chờ lâu.

Hamid Reza Mohammadi, 53 tuổi, dành phần lớn thời gian rảnh đi tìm thuốc cho vợ và con gái đều mắc bệnh loạn dưỡng cơ, khiến cơ bắp teo dần. "Hai, ba tháng trước, tôi có thể mua thuốc dễ dàng ở bất kỳ tiệm thuốc nào", Mohammadi nói.

Dược sĩ Peyman Keyvanfar cho hay nhiều người Iran không đủ tiền mua thuốc nhập khẩu và đang tìm kiếm thuốc nội địa thay thế. "Giá thuốc đã tăng mạnh, đôi khi lên tới ba, bốn lần".

Một số người vẫn còn tiền tìm mua thuốc ở chợ đen. Mahmoud Alizadeh, sinh viên 23 tuổi, vội vã tới đường Nasser-Khosrow ở phía nam Tehan khi biết ở đây bán thuốc điều trị bệnh đa xơ cứng cho mẹ.

"Bà mới 45 tuổi, còn quá sớm để nằm liệt giường", Alizadeh nói.

Anh phải trả nhiều tiền gấp ba lần cho loại thuốc này so với tháng 5/2018. "Tôi không rõ ông Trump áp lệnh trừng phạt lên ai ngoại trừ những người mắc bệnh nan y ở Iran".Nhiều người đi từ nông thôn lên thành phố lớn để tìm thuốc cho người thân. Hosseing Barati, 48 tuổi, bố của ba đứa con, lặn lội 550 km từ thị trấn Gonbad Kavus ở phía đông bắc lên thủ đô tìm thuốc trị bệnh bạch cầu cho vợ.

"Gánh nặng rất lớn", ông nói sau khi chi 7.700 USD tiền mua thuốc. "Tôi đã bán mọi thứ mình có, vay tiền bạn bè và gia đình".