Trump trở thành tâm điểm trong 'bộ phim' NATO. Sự xuất hiện của Trump biến hội nghị NATO thành "bộ phim truyền hình" đầy kịch tính xoay quanh quan hệ giữa ông và các lãnh đạo.
Các hội nghị thượng đỉnh NATO thường là sự kiện diễn ra trong không khí thân tình, ấm áp, nơi các lãnh đạo liên minh quân sự chia sẻ tầm nhìn, cam kết và thắt chặt các mối quan hệ. Nhưng tại hội nghị lãnh đạo kỷ niệm 70 năm thành lập NATO năm nay ở London, mọi việc diễn ra rất khác, dường như tất cả đều liên quan tới Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Ngay trước khi hội nghị diễn ra, các nước thành viên đã đồng ý phân chia lại đóng góp ngân sách, trong đó giảm tỷ lệ đóng góp của Mỹ. Đây được coi là động thái chiều lòng Trump, người lâu nay vẫn bày tỏ hoài nghi với NATO và liên tục kêu gọi các đồng minh chi nhiều tiền hơn cho quốc phòng, thậm chí cho rằng liên minh quân sự từng được coi là thành công nhất lịch sử đã lỗi thời.
Bất chấp điều đó, trước bữa sáng với Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg hôm 3/12, Trump vẫn phàn nàn rằng liên minh "không đối xử công bằng với Mỹ, họ trả quá ít tiền".
Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa, cà vạt đỏ) tại hội nghị NATO ở Anh hôm 4/12. Ảnh: Reuters.
Tuy nhiên, Trump dường như không chỉ "sắm vai phản diện" trong hội nghị năm nay, mà còn đưa ra những động thái "chính nghĩa" bảo vệ liên minh. Ông chủ Nhà Trắng đả kích Tổng thống Pháp Emmanuel Macron quyết liệt vì nói NATO "chết não" do thiếu gắn kết, mô tả đây là bình luận "nguy hiểm, ác ý và xúc phạm", đồng thời đột ngột chuyển hướng đề cao vai trò của liên minh.
"NATO vô cùng quan trọng. Dù hoạt động không tốt, liên minh đã đạt được vị thế rất vững chắc. Chúng tôi đã có một ngày thực sự tuyệt vời, hôm qua cũng vậy. Rất nhiều điều tích cực diễn ra", Tổng thống Mỹ phát biểu trong cuộc gặp với Thủ tướng Italy Giuseppe Conte hôm 4/12.
Trong khi đó, Macron không có ý định rút lại quan điểm của ông về tình hình NATO hiện nay. "Tôi biết những phát biểu của tôi gây ra một số phản ứng, nhưng tôi vẫn bảo vệ chúng", Tổng thống Pháp phát biểu ngay trong cuộc gặp với Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh.
Căng thẳng trong cuộc gặp giữa hai lãnh đạo không dừng lại ở đó, khi Macron không để Trump "thoải mái" nói những câu bông đùa và châm chọc như thường lệ.
"Ông có muốn tiếp nhận vài phiến quân IS tử tế không? Tôi có thể trao chúng cho ông. Cứ lấy bất kỳ ai mà ông muốn", Trump rướn người về phía Macron và đùa về các phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria, đồng thời khẳng định "nhiều" tay súng IS đã đến Pháp.
"Hãy nghiêm túc", Macron đáp lại, nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu hiện nay là tiêu diệt IS. "Cuộc chiến vẫn chưa dừng lại. Tôi rất tiếc phải nói như thế".
Hai lãnh đạo cùng nhau tới bữa tiệc chiêu đãi tại Văn phòng Thủ tướng Anh ở số 10 phố Downing sau màn "đấu khẩu". Macron rõ ràng đã "quá giang" đoàn xe của Trump. Ngày hôm sau, Tổng thống Mỹ tuyên bố người đồng cấp Pháp đã "rút lại" những bình luận chỉ trích NATO.
Kịch tính tại hội nghị NATO được đẩy lên cao trào liên quan đến "cuộc tán gẫu" giữa các lãnh đạo Anh, Pháp, Canada, Hà Lan trong bữa tiệc tối 3/12 tại Điện Buckingham. Dường như họ không nhận ra cuộc trò chuyện đang được các phóng viên ghi hình và thoải mái đưa ra các bình phẩm. Tổng thống Mỹ được cho là chủ đề "chế giễu" của các lãnh đạo, dù tên của Trump không được đề cập.
Đoạn video dài 25 giây do đài truyền hình CBC của Canada đăng đầu tiên, bắt đầu với câu hỏi của Thủ tướng Anh Boris Johnson dành cho Macron. "Đó có phải lý do ông tới muộn hay không?", Johnson nói, sau đó nhận được cái gật đầu của Tổng thống Pháp.
"Ông ấy đến trễ vì phải tham gia cuộc họp báo dài 40 phút trước đó nữa", Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngắt lời, dường như đề cập tới cuộc họp báo khi Trump và Macron gặp mặt.
"Các ngài có thể thấy đội ngũ của ông ấy há hốc mồm", Trudeau nói trong một cảnh khác của video.
Thủ tướng Canada hôm 4/12 thừa nhận ông và các lãnh đạo khác đã trò chuyện về những cuộc họp báo kéo dài của Tổng thống Mỹ bên lề hội nghị thượng đỉnh, giải thích thêm rằng phát ngôn "há hốc mồm" đề cập tới tuyên bố tổ chức hội nghị G7 tại Trại David của Trump. "Mỗi lãnh đạo đều có đội ngũ riêng, những người luôn há hốc mồm vì những bất ngờ không lường trước, ví dụ như đoạn video đó", Trudeau nói.
Sau khi đoạn video xuất hiện, Trump mô tả Trudeau là "người hai mặt" và hủy cuộc họp báo dự kiến diễn ra sau khi 29 lãnh đạo NATO ra tuyên bố chung. "Chúng tôi sẽ đi về luôn. Tôi thấy chúng tôi đã có nhiều cuộc họp báo rồi", ông nói.
Bất chấp phản ứng giận dữ của Trump, Trudeau cho biết ông không quan tâm đến việc những bình luận trong video có ảnh hưởng đến mối quan hệ Mỹ - Canada hay không, đồng thời khẳng định sẽ tiếp tục "mối quan hệ vô cùng hiệu quả và tích cực" với Tổng thống Mỹ.
Thủ tướng Johnson cũng cho rằng "thật vô lý" khi cho rằng những câu đùa trong đoạn video chứng tỏ ông không tôn trọng Trump. Trong khi đó, người phát ngôn của Macron từ chối bình luận về vấn đề bởi "đoạn video không nói lên điều gì đặc biệt".
Tuy nhiên, bất chấp những diễn biến "kịch tính", hội nghị thượng đỉnh được cho là đã kết thúc êm đẹp sau phiên họp chính kéo dài ba giờ. Các lãnh đạo NATO nhất trí chỉ định một nhóm chuyên gia nhằm đánh giá chiến lược trong hai năm tới, chuẩn bị cho hoạt động của liên minh trong tương lai.
Theo một số nhà ngoại giao, chính cuộc tranh luận về phát ngôn NATO "chết não" của Macron đã trở thành điểm mấu chốt giúp tránh bùng nổ căng thẳng và dường như thúc đẩy Trump có cái nhìn tích cực hơn về liên minh. Tổng thống Pháp cũng cho biết kết quả hội nghị "chứng minh sự hữu ích" của bình luận và tự ví mình như "con tàu phá băng chạy qua vùng biển đông cứng". "Con tàu sẽ để lại những mảnh băng vỡ, nhưng cũng mở ra một lối đi", ông nói.
Giới chuyên gia đánh giá thái độ "hòa nhã bất thường" của Trump đóng góp không nhỏ cho thành công "tương đối" của hội nghị. Ngoài lời phàn nàn về Trudeau, ông dường như dịu giọng hơn với các đồng minh. Trong cuộc gặp với Thủ tướng Đức Angela Merkel, Trump cho biết Berlin đóng góp "thấp hơn một chút" so với mục tiêu dành 2% GDP cho quốc phòng của các nước thành viên NATO.
"Tôi có thể nói rằng chúng tôi đã có cuộc thảo luận thực sự tốt đẹp, dành thời gian cho nhiều câu hỏi mang tính chiến lược. Tôi nhận thấy sự thấu hiểu lẫn nhau trong các tình huống địa chính trị đa dạng đang tăng lên", bà Merkel trả lời báo chí.
Giới chức Mỹ đánh giá việc các nước tăng đóng góp quốc phòng đã xoa dịu Trump và những lãnh đạo khác dường như cũng học được cách đối phó với ông. Thêm vào đó, trước những rắc rối của cuộc điều tra luận tội, việc "gây sự" với lãnh đạo các nước khác được cho là sẽ khiến Trump gặp khó khăn hơn trong nỗ lực tái tranh cử.
Một nhà ngoại giao châu Âu giấu tên cho rằng trong hội nghị lần này, dù mọi kịch tính đều xoay quanh Trump, Tổng thống Mỹ đã "có tinh thần đồng đội hơn, thay vì trở thành người cản trở".
