Danh sách các triệu chứng Covid-19 không ngừng tăng lên với những triệu chứng mới khiến giới y học đau đầu vì đây có thể là lời cảnh báo sớm về sự tồn tại của một số biến thể nguy hiểm.
Ảnh minh họa: Một bác sĩ tiến hành lấy mẫu xét nghiệm cho một giáo viên. Ảnh: Getty
Dấu hiệu của các biến thể mới
Đã hơn 1 năm kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Những triệu chứng xuất hiện đồng thời như ho, sốt, khó thở, mất vị giác và khứu giác giờ đã trở nên quen thuộc với các bác sĩ.
Khả năng ai đó đến phòng khám với những triệu chứng mới về hô hấp là "rất, rất hiếm trong những ngày này", Anish Mehta, giáo sư tại Trường Y Icahn ở Mount Sinan cho hay.
"Nếu bạn bị ốm, ho, sốt hay cảm thấy đau cơ thì rất có thể bạn đã mắc Covid-19", chuyên gia này nhận định.
Các chuyên gia y tế đã hiểu hơn về cách thức Covid-19 ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn, hệ thần kinh và hệ miễn dịch của chúng ta với các triệu chứng như phát ban, máu đông, đột quỵ và thậm chí những thương tổn ở chân được gọi là "ngón chân Covid". Những triệu chứng này cũng dần trở nên quen thuộc khi hơn 10% bệnh nhân Covid-19 báo cáo về những triệu chứng lâu dài này, bao gồm cả việc khó tập trung, tim đập nhanh, rụng tóc và thay đổi tâm trạng.
Tuy nhiên, cho tới nay, các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm kiếm những triệu chứng mới của bệnh dịch này. Tim Spector, một giáo sư về dịch tễ phân tử tại Cao đẳng Hoàng gia London đã tiến hành nghiên cứu về Covid-19 qua một ứng dụng trên điện thoại thông minh. Gần đây, ông bắt đầu nhận được những báo cáo về các trường hợp loét miệng mà ông gọi là "lưỡi Covid-19" - tình trạng lưỡi của bệnh nhân có một lớp màu vàng trắng bao phủ.
"Các bệnh nhân đã gửi cho tôi hình ảnh lưỡi của họ. Tôi đã đăng tải chúng lên và sau đó mọi người bắt đầu nhận ra rằng đó là những gì xảy ra khi họ mắc Covid-19. Đây là một hiện tượng lạ mà không bác sĩ nào nghĩ tới trước đó".
Mặc dù số ca mắc và số ca nhập viện đang giảm cũng như nhiều loại vaccine đang được triển khai, nhưng virus SARS-CoV-2 vẫn đang lan rộng và các biến thể mới có nguy cơ khiến những thành quả chúng ta đạt được trong việc đối phó với đại dịch "xôi hỏng bỏng không". Virus càng lan rộng, chúng càng có nhiều cơ hội để tạo ra những đột biến mới. Sự thay đổi về triệu chứng có thể là một dấu hiệu cảnh báo cho những thay đổi này ở virus.
"Tôi nghĩ bài học rút ra được ở đây là những triệu chứng bất thường có thể diễn ra bất ngờ mà không thể giải thích rõ. Các nhân viên y tế phải luôn chú ý đến việc này", Andrew Chan, một giáo sư về dịch tễ và bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Cộng đồng T.H.Chan Harvard cho hay.
Danh sách các triệu chứng Covid-19 vẫn nối dài
Thực tế là dịch bệnh Coivd-19 đến nay vẫn đang lan rộng với hơn 116 triệu ca trên toàn thế giới. Điều đó tức là dịch bệnh vẫn có nguy cơ ảnh hưởng đến mọi người theo nhiều điều kiện khác nhau như: các bệnh nền, tuổi tác, tiêu chuẩn sống, khả năng tiếp cận chăm sóc y tế. Mối liên hệ giữa dịch bệnh Covid-19 với những yếu tố này là một phần cho thấy tại sao có nhiều triệu chứng khác nhau như vậy.
Theo Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Mỹ (CDC), các triệu chứng phổ biến nhất của Covid-19 gồm có:
- Sốt hoặc ớn lạnh
- Ho
- Thở dốc hoặc khó thở
- Mệt mỏi
- Mất vị giác hoặc khứu giác
- Đau đầu
- Đau cơ hoặc đau người
- Đau họng
- Sổ mũi
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Tiêu chảy
Các triệu chứng của Covid-19 cũng tương ứng với các giai đoạn của dịch bệnh này. Trong giai đoạn đầu của dịch bệnh, virus thường dẫn đến nhiều triệu chứng liên quan đến hô hấp như mất vị giác hoặc khứu giác, vốn vẫn là những triệu chứng dễ đoán nhất. Khi bệnh diễn biến nặng hơn, phản ứng của hệ miễn dịch trở thành nhân tố chi phối, dẫn đến các triệu chứng như sốt, ớn lạnh và sưng viêm. Khi virus dần biến mất, những tác động của virus và phản ứng của hệ miễn dịch dần giảm bớt.
Chẳng hạn, dịch Covid-19 có thể dẫn đến hiện tượng máu đông bất thường. Những cục máu đông này có thể cản trở sự lưu thông của mạch máu, làm gián đoạn chức năng của các cơ quan như gan hoặc thận.
Một nhân tố khác cũng cần phải xem xét đó là các triệu chứng của Covid-19 có thể giúp chẩn đoán về tình trạng bệnh. Chẳng hạn, các bệnh nhân mắc các triệu chứng như ho, đau họng cũng như các triệu chứng liên quan đến dạ dày - ruột như tiêu chảy hay đau bụng thường có nguy cơ phải nhập viện cao hơn so với các bệnh nhân Covid-19 khác không có các triệu chứng này.
Một số triệu chứng Covid-19 cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo cho tình trạng bệnh có thể kéo dài.
"Những người mắc các triệu chứng như mệt mỏi, đau đầu, khó thở, mất vị giác thường mắc bệnh trong thời gian dài hơn so với những người khác", chuyên gia Chan cho biết.
Các nhà khoa học đang tìm hiểu xem liệu các ca mắc Covid-19 trong thời gian dài là do bản thân virus, các yếu tố gây bệnh khác hay các bệnh nền sẵn có ở bệnh nhân gây ra. Trong khi đó, các nhà chức trách y tế thì lo ngại rằng những triệu chứng Covid-19 xuất hiện trong thời gian dài trên có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng làm sụp đổ hệ thống y tế.
"Hãy thử tính xem, với 28 triệu ca Covid-19 ở Mỹ, dù chỉ 1% trong số này mắc các triệu chứng trên trong thời gian dài, số người cần điều trị cũng sẽ rất lớn", Francis Collins, giám đốc Viện Y tế Quốc gia nhận định với NBC News ngày 1/3.
Tuy nhiên, vẫn có những người mắc Covid-19 lại không trải qua bất kỳ triệu chứng nào và vẫn có thể lây lan virus. Những con số ước tính rất khác nhau nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng khoảng từ 20 - 50% các ca Covid-19 không có triệu chứng.
Vì thế, trong khi các nhà khoa học đã hiểu hơn về dịch bệnh thì vẫn còn nhiều điều cần phải nghiên cứu. Khi dịch bệnh tiếp tục lây lan và virus vẫn biến chủng, các nhà nghiên cứu lo ngại rằng tình hình sẽ diễn ra theo nhiều cách bất ngờ.
Những triệu chứng giống nhau giữa các biến thể mới và chủng ban đầu
Dù khá hiếm nhưng các nhà nghiên cứu đã ghi nhận một số trường hợp tái nhiễm với SARS-CoV-2. Trong hầu hết các ca, lần nhiễm bệnh thứ hai có các triệu chứng nhẹ hơn so với lần đầu tiên. Tuy nhiên, một số người có triệu chứng nghiêm trọng hơn và một số người thậm chí đã tử vong.
Các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 đang lây lan nhanh chóng có thể làm tăng nguy cơ tái nhiễm xảy ra. Một số biến thể đã cho thấy khả năng lây nhiễm cao hơn và có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn. Trong các nghiên cứu ở phòng thí nghiệm, các kháng thể có thể chống lại chủng virus ban đầu nhưng nay lại giảm hiệu quả trước các biến thể mới, chẳng hạn như biến thể B.1.351 ở Nam Phi.
Dù vậy tới nay, các triệu chứng của chủng virus ban đầu và các biến thể mới vẫn cơ bản giống nhau.
"Từ những gì chúng tôi quan sát và nghiên cứu với các triệu chứng Covid-19, chúng tôi vẫn chưa thấy bất kỳ sự khác biệt rõ ràng nào về các triệu chứng mà các bệnh nhân thể hiện", chuyên gia Chan nhận định.
Một nghiên cứu tại Anh đã phát hiện ra rằng biến thể B.1.1.7 có thể dẫn đến một số thay đổi về triệu chứng.
"Những người dương tính với biến thể mới ở Anh vẫn ghi nhận các triệu chứng cơ bản nhưng ít mắc phải các triệu chứng như mất vị giác và khứu giác hơn", Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho hay.
Tới nay, Mỹ vẫn chưa tiến hành đủ các nghiên cứu về gen để xác định các đột biến mới trong virus SARS-CoV-2 khi chúng tăng lên. Một sự thay đổi bất ngờ về các triệu chứng có thể là dấu hiệu cảnh báo cho một biến thể mới nào đó đã xuất hiện. Và thậm chí, ngày càng có nhiều triệu chứng mà trước đó các bác sĩ không chú ý tới, vẫn có thể đột nhiên xuất hiện.
"Điều đó tức là chúng ta cần khiêm tốn và nhận ra rằng chúng ta biết rất ít về virus này", chuyên gia Spector cho hay.
*VietBF@sưu tập
