Bị ám ảnh bởi những hình ảnh hoàn hảo trên Instagram, Karolina Krzyzak đặt cược mạng sống vào chế độ ăn cực đoan thuần trái cây, khiến cô tử vong vì suy kiệt ở tuổi 27.
Câu chuyện được The Cut đăng hôm 25/9, theo đó, đêm 8/12/2024, Karolina Krzyzak, quốc tịch Ba Lan, đến nhận phòng tại khu nghỉ dưỡng Sumberkima Hill, Bali, Indonesia. Cô đặt phòng vào phút chót qua WhatsApp, yêu cầu một biệt thự có hồ bơi. Krzyzak cũng có hai yêu cầu cụ thể về chế độ ăn uống: bữa ăn phải được giao trực tiếp đến phòng và chỉ gồm trái cây.
Yêu cầu này không khiến ông chủ Bernard Hudepohl cảm thấy bất thường. Việc khách yêu cầu bữa ăn chay thuần, thậm chí tự làm nước ép trong phòng khi đang trong quá trình thanh lọc cơ thể không hiếm. Nhưng khi Krzyzak đến khách sạn, ông và nhân viên sốc trước ngoại hình của cô. Krzyzak gầy trơ xương, đôi mắt trũng sâu vào hốc mắt và xương quai xanh nhô hẳn ra khỏi da thịt. Nhân viên trực đêm phải dìu về phòng vì cô không thể tự đi.
Họ không biết phải làm gì vì chưa bao giờ thấy một vị khách nào trong tình trạng tồi tệ như vậy. Các nhân viên vài lần đề nghị gọi bác sĩ song Krzyzak đều lịch sự từ chối. Cô không rời khỏi phòng, chỉ thỉnh thoảng ra ngoài ngồi ở hiên nhà. Chẳng bao lâu sau, Krzyzak không còn đủ sức để đi xa đến thế. Cô thậm chí không thể tự lật người trên giường, phải gọi nhân viên vào giúp. Ba ngày sau, Krzyzak được phát hiện nằm trên sàn, bất động, da xám, lốm đốm và mái tóc gần như bạc trắng. Cô chết trong một biệt thự nhìn ra những ngọn cây xanh tốt, mái nhà làng mạc và ngọn núi thiêng, khi mới 27 tuổi.
Karolina Krzyzak lúc còn sống. Ảnh: The Cut
Bạn bè cho biết trong nhiều năm, Krzyzak mơ ước được chuyển đến Bali giống như những người ưa xê dịch, các huấn luyện viên cuộc sống, yoga mà cô theo dõi trên Instagram. Với tiền sử rối loạn ăn uống và bất ổn tâm lý, cô bị cuốn vào thế giới của những người quảng bá về một cuộc sống hoàn hảo ở Bali thông qua "ăn sạch" và lối sống gần gũi thiên nhiên.
Krzyzak đặc biệt bị ám ảnh bởi những người theo chế độ raw-vegan, kết hợp thuần chay và ăn thô, tự gọi mình là ăn thuần trái cây (fruitarianism). Họ rao giảng rằng chỉ ăn trái cây sẽ giúp thanh lọc cơ thể và đạt đến sự tinh khiết về tinh thần. Krzyzak tin vào điều đó một cách tuyệt đối. "Tôi mơ một ngày nào đó sẽ ở đấy, hạnh phúc, mạnh mẽ, cùng với gia đình tâm giao của mình", cô viết trong tin nhắn gửi một người bạn nhiều năm trước khi đến Bali.
Giống như nhiều chế độ ăn kiêng theo trào lưu, raw-vegan lần đầu tiên trở nên phổ biến vào những năm 1970 khi việc uống nước ép và thanh lọc ruột kết đồng nghĩa với lối sống lành mạnh. Những người theo chế độ ăn này thường ăn trái cây, rau, các loại hạt và hạt chưa nấu chín, bỏ qua sản phẩm từ động vật, thực phẩm chế biến sẵn.
"Đó là chế độ ăn đặc trưng theo loài của nhân loại. Đó là thứ chúng ta đã sống dựa vào trong hơn 2 triệu năm", tiến sĩ Doug Graham, một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong giới raw-vegan, nói. Năm 2006, ông xuất bản cuốn sách Chế độ ăn 80/10/10, gồm 80% carbohydrate, 10% protein và 10% chất béo chủ yếu từ trái cây sống và rau lá xanh. Cuốn sách đã giúp phổ biến phong trào này. "Không có gì sai khi ăn thực phẩm tốt nhất cho chúng ta", ông nói.
Hầu hết các chuyên gia dinh dưỡng không đồng ý. Chế độ ăn thuần trái cây "hoàn toàn không phải là một cách ăn bền vững", Melainie Rogers, chuyên gia dinh dưỡng và rối loạn ăn uống ở New York, nói. "Bạn không nhận đủ protein, chất béo hay omega-3. Cơ thể về cơ bản đang hoạt động trong tình trạng cạn kiệt năng lượng". Chế độ ăn này cũng có thể dẫn đến thiếu máu và suy dinh dưỡng. Emilia, một người từng ăn thuần trái cây và là bạn qua mạng của Krzyzak, kể khi sống ở Bali và theo chế độ này, cô đã bị loãng xương, thiếu hụt albumin, dẫn đến phù nề và sưng chân.
Song ăn thuần trái cây đang ngày càng trở nên phổ biến nhờ sự trỗi dậy của các xu hướng chăm sóc sức khỏe toàn diện và sự mất lòng tin ngày càng tăng vào giới y học chính thống. Sự trỗi dậy của chế độ ăn này đi kèm với sự phát triển của một ngành kinh doanh nhỏ lẻ gồm các huấn luyện viên sức khỏe và chuyên gia tự phong, tự nhận là giúp mọi người phục hồi sau các bệnh khác nhau bằng chế độ ăn dựa trên trái cây.
Quá trình suy sụp của Krzyzak được ghi lại gần như công khai. Cân nặng của Krzyzak sụt giảm nghiêm trọng đến mức cha mẹ phải buộc cô nghỉ học ở Anh để về Ba Lan điều trị. Nhưng sau khi ra viện, cô lại quay về với chế độ ăn cũ. Krzyzak ngày càng cô lập, dành phần lớn thời gian trên mạng xem video và tin vào các thuyết âm mưu.
Được truyền cảm hứng, cô bắt đầu xây dựng hình ảnh mình thành một người có ảnh hưởng về tâm linh, đăng nhiều ảnh về trái cây và các bài thơ tự sáng tác. Dưới bức ảnh cô gầy đến mức báo động, một số người bày tỏ lo ngại, khuyên nên ăn nhiều, đừng chỉ ăn trái cây. Tuy nhiên, hầu hết các bình luận lại mang tính ủng hộ, thậm chí khen ngợi. Khi móng tay Krzyzak vàng úa và dễ gãy, một dấu hiệu rõ ràng của suy dinh dưỡng, những người trong các nhóm ăn chay lại cho rằng nguyên nhân là do "căng thẳng" hoặc "thiếu tắm nắng".
Trong những ngày cuối đời ở Bali, khi đã đi không vững và cơ thể gần như sụp đổ, Krzyzak tìm đến chính những người đứng đầu phong trào để cầu cứu. Cô gặp tiến sĩ Doug Graham, một người cổ xúy chế độ ăn này, nhưng thay vì khuyên nhập viện, ông lại đề xuất một phác đồ điều trị tăng cân bằng trái cây. Krzyzak cũng tìm đến Jennifer Pietsch, một influencer (người có sức ảnh hưởng) tự nhận là "huấn luyện viên phục hồi rối loạn ăn uống", xin được ở nhờ nhưng bị từ chối. Pietsch sau đó nói rằng cô chỉ làm việc với những người "thực sự muốn hồi phục".
Sau cái chết của Krzyzak, những người trong cộng đồng ăn thuần trái cây không nhận trách nhiệm. Họ đổ lỗi cho "tư duy tiêu cực" và cho rằng cô chết vì "mất ý chí sống", không phải do chế độ ăn. Jennifer Pietsch thậm chí còn dùng hình ảnh chụp cùng Karolina lúc gầy yếu để quảng bá cho dịch vụ của mình, gây ra một làn sóng phẫn nộ.
Daniella Siira, influencer từng giới thiệu Krzyzak vào cộng đồng ăn thuần trái cây, đã từ bỏ chế độ ăn này từ vài năm trước. Khi Karolina qua đời, Siira vào lại mục tin nhắn riêng để đọc những cuộc trò chuyện cũ của họ. "Nhìn lại, tôi nghĩ chính mình đã dụ dỗ cô ấy vào lối sống thuần trái cây này", Siira nói. "Krzyzak vốn đang trong quá trình hồi phục nhưng rồi lại thụt lùi, bởi vì chứng rối loạn ăn uống của tôi đã nuôi dưỡng cho chứng rối loạn của cô ấy".
Bị ám ảnh bởi những hình ảnh hoàn hảo trên Instagram, Karolina Krzyzak đặt cược mạng sống vào chế độ ăn cực đoan thuần trái cây, khiến cô tử vong vì suy kiệt ở tuổi 27.
Câu chuyện được The Cut đăng hôm 25/9, theo đó, đêm 8/12/2024, Karolina Krzyzak, quốc tịch Ba Lan, đến nhận phòng tại khu nghỉ dưỡng Sumberkima Hill, Bali, Indonesia. Cô đặt phòng vào phút chót qua WhatsApp, yêu cầu một biệt thự có hồ bơi. Krzyzak cũng có hai yêu cầu cụ thể về chế độ ăn uống: bữa ăn phải được giao trực tiếp đến phòng và chỉ gồm trái cây.
Yêu cầu này không khiến ông chủ Bernard Hudepohl cảm thấy bất thường. Việc khách yêu cầu bữa ăn chay thuần, thậm chí tự làm nước ép trong phòng khi đang trong quá trình thanh lọc cơ thể không hiếm. Nhưng khi Krzyzak đến khách sạn, ông và nhân viên sốc trước ngoại hình của cô. Krzyzak gầy trơ xương, đôi mắt trũng sâu vào hốc mắt và xương quai xanh nhô hẳn ra khỏi da thịt. Nhân viên trực đêm phải dìu về phòng vì cô không thể tự đi.
Họ không biết phải làm gì vì chưa bao giờ thấy một vị khách nào trong tình trạng tồi tệ như vậy. Các nhân viên vài lần đề nghị gọi bác sĩ song Krzyzak đều lịch sự từ chối. Cô không rời khỏi phòng, chỉ thỉnh thoảng ra ngoài ngồi ở hiên nhà. Chẳng bao lâu sau, Krzyzak không còn đủ sức để đi xa đến thế. Cô thậm chí không thể tự lật người trên giường, phải gọi nhân viên vào giúp. Ba ngày sau, Krzyzak được phát hiện nằm trên sàn, bất động, da xám, lốm đốm và mái tóc gần như bạc trắng. Cô chết trong một biệt thự nhìn ra những ngọn cây xanh tốt, mái nhà làng mạc và ngọn núi thiêng, khi mới 27 tuổi.
Bạn bè cho biết trong nhiều năm, Krzyzak mơ ước được chuyển đến Bali giống như những người ưa xê dịch, các huấn luyện viên cuộc sống, yoga mà cô theo dõi trên Instagram. Với tiền sử rối loạn ăn uống và bất ổn tâm lý, cô bị cuốn vào thế giới của những người quảng bá về một cuộc sống hoàn hảo ở Bali thông qua "ăn sạch" và lối sống gần gũi thiên nhiên.
Krzyzak đặc biệt bị ám ảnh bởi những người theo chế độ raw-vegan, kết hợp thuần chay và ăn thô, tự gọi mình là ăn thuần trái cây (fruitarianism). Họ rao giảng rằng chỉ ăn trái cây sẽ giúp thanh lọc cơ thể và đạt đến sự tinh khiết về tinh thần. Krzyzak tin vào điều đó một cách tuyệt đối. "Tôi mơ một ngày nào đó sẽ ở đấy, hạnh phúc, mạnh mẽ, cùng với gia đình tâm giao của mình", cô viết trong tin nhắn gửi một người bạn nhiều năm trước khi đến Bali.
Giống như nhiều chế độ ăn kiêng theo trào lưu, raw-vegan lần đầu tiên trở nên phổ biến vào những năm 1970 khi việc uống nước ép và thanh lọc ruột kết đồng nghĩa với lối sống lành mạnh. Những người theo chế độ ăn này thường ăn trái cây, rau, các loại hạt và hạt chưa nấu chín, bỏ qua sản phẩm từ động vật, thực phẩm chế biến sẵn.
"Đó là chế độ ăn đặc trưng theo loài của nhân loại. Đó là thứ chúng ta đã sống dựa vào trong hơn 2 triệu năm", tiến sĩ Doug Graham, một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong giới raw-vegan, nói. Năm 2006, ông xuất bản cuốn sách Chế độ ăn 80/10/10, gồm 80% carbohydrate, 10% protein và 10% chất béo chủ yếu từ trái cây sống và rau lá xanh. Cuốn sách đã giúp phổ biến phong trào này. "Không có gì sai khi ăn thực phẩm tốt nhất cho chúng ta", ông nói.
Hầu hết các chuyên gia dinh dưỡng không đồng ý. Chế độ ăn thuần trái cây "hoàn toàn không phải là một cách ăn bền vững", Melainie Rogers, chuyên gia dinh dưỡng và rối loạn ăn uống ở New York, nói. "Bạn không nhận đủ protein, chất béo hay omega-3. Cơ thể về cơ bản đang hoạt động trong tình trạng cạn kiệt năng lượng". Chế độ ăn này cũng có thể dẫn đến thiếu máu và suy dinh dưỡng. Emilia, một người từng ăn thuần trái cây và là bạn qua mạng của Krzyzak, kể khi sống ở Bali và theo chế độ này, cô đã bị loãng xương, thiếu hụt albumin, dẫn đến phù nề và sưng chân.
Song ăn thuần trái cây đang ngày càng trở nên phổ biến nhờ sự trỗi dậy của các xu hướng chăm sóc sức khỏe toàn diện và sự mất lòng tin ngày càng tăng vào giới y học chính thống. Sự trỗi dậy của chế độ ăn này đi kèm với sự phát triển của một ngành kinh doanh nhỏ lẻ gồm các huấn luyện viên sức khỏe và chuyên gia tự phong, tự nhận là giúp mọi người phục hồi sau các bệnh khác nhau bằng chế độ ăn dựa trên trái cây.
Quá trình suy sụp của Krzyzak được ghi lại gần như công khai. Cân nặng của Krzyzak sụt giảm nghiêm trọng đến mức cha mẹ phải buộc cô nghỉ học ở Anh để về Ba Lan điều trị. Nhưng sau khi ra viện, cô lại quay về với chế độ ăn cũ. Krzyzak ngày càng cô lập, dành phần lớn thời gian trên mạng xem video và tin vào các thuyết âm mưu.
Được truyền cảm hứng, cô bắt đầu xây dựng hình ảnh mình thành một người có ảnh hưởng về tâm linh, đăng nhiều ảnh về trái cây và các bài thơ tự sáng tác. Dưới bức ảnh cô gầy đến mức báo động, một số người bày tỏ lo ngại, khuyên nên ăn nhiều, đừng chỉ ăn trái cây. Tuy nhiên, hầu hết các bình luận lại mang tính ủng hộ, thậm chí khen ngợi. Khi móng tay Krzyzak vàng úa và dễ gãy, một dấu hiệu rõ ràng của suy dinh dưỡng, những người trong các nhóm ăn chay lại cho rằng nguyên nhân là do "căng thẳng" hoặc "thiếu tắm nắng".
Trong những ngày cuối đời ở Bali, khi đã đi không vững và cơ thể gần như sụp đổ, Krzyzak tìm đến chính những người đứng đầu phong trào để cầu cứu. Cô gặp tiến sĩ Doug Graham, một người cổ xúy chế độ ăn này, nhưng thay vì khuyên nhập viện, ông lại đề xuất một phác đồ điều trị tăng cân bằng trái cây. Krzyzak cũng tìm đến Jennifer Pietsch, một influencer (người có sức ảnh hưởng) tự nhận là "huấn luyện viên phục hồi rối loạn ăn uống", xin được ở nhờ nhưng bị từ chối. Pietsch sau đó nói rằng cô chỉ làm việc với những người "thực sự muốn hồi phục".
Sau cái chết của Krzyzak, những người trong cộng đồng ăn thuần trái cây không nhận trách nhiệm. Họ đổ lỗi cho "tư duy tiêu cực" và cho rằng cô chết vì "mất ý chí sống", không phải do chế độ ăn. Jennifer Pietsch thậm chí còn dùng hình ảnh chụp cùng Karolina lúc gầy yếu để quảng bá cho dịch vụ của mình, gây ra một làn sóng phẫn nộ.
Daniella Siira, influencer từng giới thiệu Krzyzak vào cộng đồng ăn thuần trái cây, đã từ bỏ chế độ ăn này từ vài năm trước. Khi Karolina qua đời, Siira vào lại mục tin nhắn riêng để đọc những cuộc trò chuyện cũ của họ. "Nhìn lại, tôi nghĩ chính mình đã dụ dỗ cô ấy vào lối sống thuần trái cây này", Siira nói. "Krzyzak vốn đang trong quá trình hồi phục nhưng rồi lại thụt lùi, bởi vì chứng rối loạn ăn uống của tôi đã nuôi dưỡng cho chứng rối loạn của cô ấy".
