Chưa cần đến các loại thuế khác, mức thuế chung 10% mà chính quyền Trump áp đặt là đã đủ để khiến mọi thứ hàng hóa trở nên đắt đỏ hơn với cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Thuế quan toàn cầu 10% của Tổng thống Trump có thể khiến hàng tiêu dùng trở nên đắt đỏ hơn. Ảnh: NYTimes.
Khi ông Donald Trump ủng hộ ý tưởng về thuế quan bao trùm 10% trong chiến dịch tranh cử, nhiều người, dù ủng hộ hay phản đối ông, đều ngạc nhiên trước mức độ cấp tiến của ý tưởng này.
Những cảnh báo về lạm phát cao hơn, mất việc làm, tăng trưởng chậm lại hoặc suy thoái đều đã được đưa ra vào thời điểm đó. Viễn cảnh này có vẻ kỳ lạ đến mức hầu hết các nhà kinh tế và chuyên gia phân tích Phố Wall đều cho rằng mức thuế 10% chỉ đơn giản là một công cụ mặc cả của chính quyền.
Giờ đây, sau một loạt thông báo nhanh chóng từ Nhà Trắng trong đó hứa hẹn, áp đặt, đảo ngược, trì hoãn, giảm và tăng thuế quan…giải pháp áp thuế chung 10% dường như đã trở thành sự lựa chọn ôn hòa nhất của chính quyền Trump, đặc biệt là khi cuộc chiến thương mại đang diễn ra gay gắt giữa Trung Quốc và Mỹ.
Tuy nhiên, mức thuế 10% vẫn đủ sức để gây ra nhiều nỗi đau đớn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Mức thuế phổ quát 10% này được áp dụng đối với lượng hàng hóa nhập khẩu nhiều gấp hơn 10 lần so với nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Mức thuế này cũng cao hơn và được áp dụng rộng rãi hơn đáng kể so với bất kỳ biện pháp nào mà Mỹ từng áp dụng trong hơn 90 năm qua.
Mức thuế như vậy là "khá cực đoan", Carsten Brzeski, chuyên gia kinh tế trưởng của khu vực đồng euro tại ING, một ngân hàng Hà Lan, cho biết. "Nó đưa chúng ta trở lại cấp độ từng được chứng kiến trong những năm 1930".
Ngoài các biện pháp nhắm vào Trung Quốc, ông Trump đã đưa ra một danh sách dài các loại thuế trừng phạt – bao gồm mức thuế cố định 10% đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu – vào ngày 9/4.
"Đối với người tiêu dùng Mỹ, mức thuế này sẽ khiến cho mọi thứ trở nên đắt đỏ hơn", ông Brzeski cho biết.
Các nhà nghiên cứu trước đây đã ước tính rằng mức thuế 10% sẽ khiến một hộ gia đình trung bình ở Mỹ phải chi thêm 1.700 đến 2.350 USD mỗi năm.
Ví dụ, chuyển sang sử dụng một lọ mù tạt của Mỹ có giá rẻ hơn thay vì hàng nhập từ Pháp giúp người tiêu dùng tiết kiệm được ít hơn so với trước đây. Các nhà kinh tế đã dự báo rằng khi thuế quan đối với hàng hóa nước ngoài tăng lên, các nhà sản xuất trong nước có thể tận dụng cơ hội này để tăng giá hàng hóa của họ. Bởi vậy khó có thể mong đợi giá hàng hóa Mỹ thấp hơn.
Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng của Capital Economics, cho biết nhóm của ông đã điều chỉnh lại triển vọng của mình chỉ một ngày sau khi ông Trump đắc cử, với giả định sẽ có mức thuế quan phổ quát 10% cũng như mức thuế cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và ô tô.
“Điều đó rất cực đoan, nhưng không phải là không thể xảy ra”, ông Shearing cho biết. Bản dự báo này cho rằng lạm phát sẽ tăng và sản lượng sẽ giảm, nhưng không dự đoán rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái.
Tuy nhiên, các giả định về mức thuế chung 10% vẫn bị coi là cực đoan vào thời điểm đó. “Tôi đã dành hai tháng rưỡi chỉ để nói chuyện với các khách hàng, phần lớn họ đều không tin điều này sẽ xảy ra”, ông Shearing cho biết.
Ngày nay, trong bối cảnh chính sách thuế quan của ông Trump có nguy cơ làm đảo lộn nền kinh tế toàn cầu, dự báo như trên lại được coi là nhẹ nhàng.
Các nhà kinh tế và hoạch định chính sách không khỏi ngạc nhiên khi một Tổng thống Mỹ đẩy thế giới vào tình trạng hỗn loạn kinh tế như vậy.
Niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp đã lao dốc. Sự không chắc chắn về tương lai đang làm tê liệt các giao dịch mua, từ nhà ở, ô tô mới cho đến một nhà máy mới. Các nhà đầu tư thể hiện rõ niềm tin suy giảm đối với nền kinh tế Mỹ bằng cách bán tháo trái phiếu kho bạc, vốn được coi là tài sản trú ẩn truyền thống trong những lúc triển vọng kinh tế u ám.
Tất nhiên, xung đột giữa Mỹ, nước tiêu thụ lớn nhất thế giới, và Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất thế giới, đang làm lu mờ các đòn thuế khác. Washington và Bắc Kinh đã công kích lẫn nhau bằng mức thuế quan lên tới 3 con số cùng với một loạt các hạn chế thương mại khác nhằm vào các mặt hàng quan trọng như khoáng sản đất hiếm, nam châm và chất bán dẫn.
Ông Trump đã tiết lộ về kế hoạch áp thêm thuế đối với chip và dược phẩm, trong khi Trung Quốc và các quốc gia đang cân nhắc cách trả đũa.
Theo ước tính của Oxford Economic, được công bố hôm đầu tuần này, tổng gói thuế quan có hiệu lực cho đến nay có thể khiến thương mại toàn cầu giảm 5% trong năm nay. Con số này tương đương với những gì đã xảy ra khi đại dịch COVID-19 làm tê liệt thương mại vào năm 2020 hoặc thời điểm mà thế giới chìm vào suy thoái vào năm 1975.
Oxford cho biết, sự sụt giảm thương mại như vậy sẽ xóa bỏ hàng tỷ USD giá trị hàng hóa và dịch vụ mà thế giới sản xuất và cắt giảm 1% dự báo tăng trưởng chung.
Trung Quốc và Mỹ thúc đẩy phần lớn nền kinh tế toàn cầu. Nếu vận mệnh của họ bị ảnh hưởng, thì phần còn lại của thế giới cũng sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là các nền kinh tế nghèo và mới nổi, khi nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ của họ giảm sút.
Ví dụ, các nước châu Phi không giao dịch nhiều với Mỹ, nhưng họ bán các mặt hàng quan trọng như dầu và đồng. Giá cả những mặt hàng này đang giảm khi nỗi lo về suy thoái kinh tế toàn cầu gia tăng. Điều này có nghĩa rằng, một quốc gia xuất khẩu dầu như Nigeria có khả năng kiếm được ít tiền hơn, làm căng thẳng thêm ngân sách chính phủ và cản trở khả năng trả nợ của nước này.
Nếu thuế quan của Mỹ không được ban hành theo cách hỗn loạn như hiện nay, nhiều thiệt hại về kinh tế có thể đã tránh được. Ông Shearing cho biết nếu có suy thoái kinh tế ở Mỹ trong năm nay, thì chính sự hỗn loạn đó đã thúc đẩy suy thoái.
VietBF@ sưu tập
