Lệnh ân xá cho Hunter khiến ông Biden đối mặt nhiều chỉ trích, đe dọa di sản nhiệm kỳ và có thể làm xói mòn niềm tin của người dân vào chính phủ Mỹ.
Chưa đầy hai tháng nữa, Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ rời Nhà Trắng và trao lại quyền lực cho Tổng thống đắc cử Donald Trump. Vào thời điểm "hoàng hôn nhiệm kỳ" đó, ông đã có một quyết định gây nhiều tranh cãi là ký lệnh ân xá cho con trai Hunter Biden, điều mà ông từng nhiều lần tuyên bố sẽ không làm.
Ông Biden không chỉ ân xá cho con trai các tội danh liên quan tới thuế và súng, mà còn cho bất kỳ "hành vi phạm tội nào chống lại nước Mỹ" Hunter có thể phạm phải trong thời gian từ ngày 1/1/2014 tới 1/12/2024.
Quyết định ân xá toàn diện và vô điều kiện của ông Biden nhanh chóng hứng chịu nhiều chỉ trích từ cả các đồng minh lẫn đối thủ. Vài giờ sau thông báo, một số thành viên đảng Dân chủ nói rằng về mặt cá nhân, họ thông cảm cho quyết định ân xá của ông Biden để bảo vệ con trai duy nhất còn lại. Tuy nhiên, họ lo lắng động thái của ông sẽ phát đi thông điệp nghiêm trọng rằng người có thế lực sẽ được hưởng những đặc quyền riêng.
Nghị sĩ Jared Golden, thành viên đảng Dân chủ, viết trên mạng xã hội rằng "lệnh ân xá với phạm vi sâu rộng như vậy cho thành viên trong gia đình tạo ra tiền lệ không tốt, làm suy yếu niềm tin vào văn phòng tổng thống".
Nghị sĩ Dân chủ Marie Gluesenkamp Perez nhận xét quyết định của Tổng thống Mỹ đã khiến cử tri càng thêm tin rằng "những người có máu mặt thường được biệt đãi", điều đi ngược lại với giá trị mà ông Biden theo đuổi trong suốt sự nghiệp chính trị của mình.
Tổng thống Biden thường tuyên bố "không ai được phép đứng trên luật pháp" và luôn tự hào trước công chúng về lập trường công bằng cùng nỗ lực bảo vệ các giá trị dân chủ Mỹ. Nhưng quyết định ân xá cho con trai đã đảo ngược tất cả, dù nhiều người cho rằng Tổng thống Mỹ "không còn cách nào khác".
Tổng thống Mỹ Joe Biden tại sự kiện ở Nhà Trắng ngày 1/12. Ảnh: AP
Hunter hồi tháng 6 bị tuyên phạm ba tội nghiêm trọng, bắt nguồn từ việc mua súng ngắn khi đang nghiện ma túy hồi năm 2018. Hunter dự kiến bị tuyên án ngày 12/12. Con trai đương kim Tổng thống hồi tháng 9 cũng thừa nhận toàn bộ 9 cáo buộc tránh né nộp 1,4 triệu USD tiền thuế trong khi chi nhiều tiền cho ma túy, gái mại dâm và các mặt hàng xa xỉ.
"Trên cương vị là một người cha, tôi hiểu hành động ấy. Nhưng nếu bạn muốn mọi người tin tưởng vào chính phủ, quyết định đó là một thất bại", nghị sĩ Greg Landsman, thành viên đảng Dân chủ ở bang Ohio, viết trên mạng xã hội ngày 2/12.
"Quyết định của Tổng thống đã đặt lợi ích cá nhân trên nhiệm vụ, làm xói mòn niềm tin của người Mỹ rằng hệ thống tư pháp công bằng và bình đẳng cho tất cả", thượng nghị sĩ Dân chủ Michael Bennet chỉ trích.
Trong lời giải thích cho quyết định ân xá, Tổng thống Biden đã viện dẫn một thỏa thuận nhận tội mà con trai ông đạt được với các công tố viên năm 2023, nhưng sau đó đã sụp đổ. Ông nói thỏa thuận đổ vỡ là do "áp lực chính trị của các đối thủ", nhưng thẩm phán phụ trách sự việc bác bỏ, nói rằng bà làm vậy vì nó không đúng với quy trình pháp lý.
Đảng Cộng hòa nhanh chóng chớp cơ hội, chỉ trích ông Biden nuốt lời hứa để bảo vệ người thân. Họ nói quyết định ân xá cho thấy chính ông Biden là người đang vũ khí hóa hệ thống tư pháp, chứ không phải Tổng thống đắc cử Trump.
Ông Trump trong bài đăng mạng xã hội nói rằng những người từng xông vào Đồi Capitol để ngăn chứng nhận chiến thắng cho ông Biden năm 2021 cũng nên được ân xá. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump không loại trừ khả năng ân xá cho các thành viên nhóm cực đoan đã tham gia vụ bạo loạn Đồi Capitol, như Proud Boys và Oath Keepers.
Nghị sĩ đảng Cộng hòa James Comer, chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện, đã dành nhiều năm điều tra Hunter trong nỗ lực xem xét luận tội tổng thống. Comer chỉ trích quyết định của ông Biden rằng "cả Tổng thống và gia đình đang làm mọi thứ để tránh né trách nhiệm".
"Niềm tin vào hệ thống tư pháp của chúng ta đã bị tổn hại tới mức gần như không thể khắc phục sau quyết định của ông Biden và cách họ lạm dụng nó", Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nói về lệnh ân xá.
Sự thay đổi 180 độ của ông Biden về việc ân xá cho con trai đã khiến đảng Cộng hòa cáo buộc Tổng thống nói dối công chúng trước cuộc bầu cử. Nhà Trắng cố gắng giải thích rằng ông Biden đã "rất khó khăn" để đưa ra quyết định như vậy.
Tổng thống Joe Biden (trái) và con trai Hunter tại Nantucket, bang Massachusetts ngày 29/11. Ảnh: AFP
Giới quan sát cho rằng ngoài làm xói mòn di sản hậu Nhà Trắng, lệnh ân xá của ông Biden đã loại bỏ những tiêu chuẩn lâu đời về bảo vệ tính độc lập của hệ thống tư pháp với chính trị, cũng như trao cho đảng Cộng hòa cơ hội hiếm có để thúc đẩy nỗ lực cải tổ chính quyền liên bang.
Ông Trump nhiều lần cam kết cải tổ hệ thống tư pháp và đã sẵn sàng thực hiện kế hoạch khi bổ nhiệm nhiều đồng minh thân cận vào các vị trí quan trọng. Kash Patel, người mà ông Trump mới đề cử làm giám đốc FBI, từ lâu thẳng thắn chỉ trích một số cơ quan liên bang, cam kết loại bỏ "nhà nước ngầm". Vị trí lãnh đạo Bộ Tư pháp cũng được trao cho một đồng minh trung thành của ông là Pam Bondi.
"Ông Joe Biden được bầu để mang lại ổn định sau những hỗn loạn, khôi phục thể chế, khôi phục các chuẩn mực. Và lệnh ân xá cuối nhiệm kỳ của ông đã phủ bóng những điều đó", Timothy Naftali, nhà sử học về tổng thống kiêm nhà nghiên cứu tại Trường Quốc tế và Quan hệ công chúng thuộc Đại học Columbia, nói.
Tuy nhiên, nhiều đồng minh thân cận cho rằng ông Biden có lý do để làm như vậy. Tổng thống tin rằng người con trai duy nhất còn lại đã gặp rất nhiều khó khăn để làm lại cuộc đời sau những năm tháng nghiện ngập. Ông lo ngại những cuộc công kích và điều tra có thể gây nguy hiểm cho nỗ lực làm lại cuộc đời của Hunter. Và ông chỉ còn chưa đầy hai tháng ở vị thế có thể giúp bảo vệ con trai khỏi tất cả những mối đe dọa đó.
"Tôi không nghĩ đây là quyết định dễ dàng đối với ông Joe Biden. Nhưng quyết định này thực sự mang tính cá nhân hơn nhiều và cái giá phải trả cũng đã lớn hơn", thượng nghị sĩ Dân chủ Doug Jones, đồng minh kiêm bạn lâu năm của ông Biden, nói.
VietBF@ sưu tập
