Cuộc chiến giá dầu mới giữa Mỹ và OPEC sắp nổ ra?

[Romano]

Cuộc chiến giá dầu từng khiến OPEC "mất trắng" hàng trăm tỷ USD. Nay khi Tổng thống Trump trở lại và đá phiến Mỹ đang phục hồi, liệu Saudi Arabia sẽ chọn đối đầu hay nhượng bộ? Câu trả lời có thể quyết định giá xăng dầu toàn cầu trong năm 2025.Mới đây, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cùng các đối tác, còn gọi là OPEC+, thông báo nhất trí tăng mạnh sản lượng dầu trong tháng 7/2025 ở mức 411.000 thùng/ngày. Thông báo nêu rõ, mức tăng nói trên tương đương với mức tăng trong tháng 5 và 6 và cơ sở cho quyết định trên là do "các yếu tố cơ bản của thị trường tiếp tục lành mạnh cũng như triển vọng tích cực của kinh tế toàn cầu".

Trước diễn biến trên, thị trường dầu mỏ toàn cầu đang đứng trước một câu hỏi lớn: Liệu OPEC có dám phát động một cuộc chiến giá dầu mới hay không? Theo trang tin Oilprice.com ngày 3/6, câu trả lời dường như nghiêng về "không", khi nhìn lại những thất bại đau đớn từ hai cuộc chiến giá dầu trước đó của Saudi Arabia, thành viên chủ chốt trong OPEC.

Những thất bại đắng cay trong quá khứ

Cuộc chiến 2014-2016: Sai lầm trong tính toán. Cuộc chiến giá dầu đầu tiên (2014-2016) bắt đầu với niềm tin sai lầm của Saudi Arabia rằng các nhà sản xuất dầu đá phiến Mỹ có mức giá hòa vốn là 70 USD/thùng. Chiến lược của Riyadh rất đơn giản: tăng mạnh sản lượng để đẩy giá dầu xuống dưới ngưỡng này, buộc các công ty đá phiến Mỹ phá sản.

Ban đầu, kế hoạch này có vẻ thành công. Số lượng giàn khoan dầu của Mỹ trong quý 1/2015 ghi nhận mức giảm lớn nhất kể từ năm 1991. Khoảng một phần ba trong số 800 dự án dầu khí trị giá 500 tỷ USD được lên kế hoạch cho năm 2015 đã bị hoãn hoặc hủy bỏ. Sản lượng từ các nhà sản xuất đá phiến giảm khoảng 50%, buộc họ cắt giảm đầu tư xuống còn 60 tỷ USD so với 100 tỷ USD năm 2014.

Tuy nhiên, thay vì sụp đổ, ngành đá phiến Mỹ đã tái tổ chức thành một cỗ máy sản xuất tinh gọn và hiệu quả hơn. Nhờ những tiến bộ công nghệ như khoan định hướng ngang dài hơn, quản lý giai đoạn nứt vỡ tốt hơn và sử dụng vật liệu cao cấp, chi phí hòa vốn của họ đã giảm từ trên 70 USD/thùng xuống chỉ còn khoảng 35 USD/thùng.

Trong khi đó, Saudi Arabia phải trả giá đắt. Nước này chuyển từ thặng dư ngân sách sang thâm hụt kỷ lục 98 tỷ USD năm 2015 và đã tiêu tốn ít nhất 250 tỷ USD dự trữ ngoại hối quý giá. Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, các quốc gia OPEC đã mất ít nhất 450 tỷ USD doanh thu trong cuộc chiến này.

Cuộc chiến 2020: Bài học từ can thiệp chính trị. Cuộc chiến giá dầu năm 2020 sử dụng đúng chiến lược cũ nhưng lại gặp phải sự can thiệp trực tiếp từ Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiệm kỳ đầu. Đối mặt với nguy cơ kinh tế và chính trị nghiêm trọng, ông Trump đã nhiều lần cảnh báo Saudi Arabia và thậm chí đe dọa rút hỗ trợ quân sự.

Đỉnh điểm là cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Thái tử Mohammed bin Salman ngày 2/4/2020, trong đó ông Trump cảnh báo rằng sẽ "bất lực ngăn cản các nhà lập pháp thông qua luật rút quân đội Mỹ khỏi Saudi Arabia" nếu OPEC không cắt giảm sản lượng. Cuộc chiến giá dầu đã nhanh chóng kết thúc sau đó.

Thực trạng hiện tại: Những hạn chế mới

Ngày nay, bối cảnh đã thay đổi căn bản. Theo khảo sát của Cục Dự trữ Liên bang Dallas, chi phí hòa vốn của ngành đá phiến Mỹ đã tăng lên khoảng 65 USD/thùng cho các giếng mới khoan.

Tuy nhiên, Saudi Arabia cũng đối mặt với những thách thức lớn hơn. Mặc dù chi phí khai thác dầu của nước này vẫn chỉ khoảng 3-5 USD/thùng (tăng từ 1-2 USD/thùng năm 2014), theo số liệu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), giá hòa vốn tài chính năm 2025 của Saudi Arabia là tối thiểu 90,9 USD/thùng dầu Brent. Điều đó có nghĩa Saudi Arabia không thể chịu đựng được mức giá dầu giảm mạnh và kéo dài như các giai đoạn trước.

Với việc Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng cho nhiệm kỳ 2 và đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện, Saudi Arabia đang ở vị thế bất lợi hơn để đối đầu với Mỹ. Theo một nguồn tin năng lượng cấp cao, Washington tin rằng Riyadh sẽ thực hiện cách tiếp cận có điều chỉnh trong việc tăng sản lượng. "Giá dầu ở mức thấp hơn trung bình lịch sử gần đây phù hợp với Mỹ về mặt lạm phát, miễn là không xuống quá thấp", nguồn tin này cho biết. Diễn biến này là một phần của chuyến thăm của Tổng thống Trump tới Saudi Arabia ngày 13/5 vừa qua với các thỏa thuận kinh tế lớn.

Như vậy, với những bài học đắt giá từ quá khứ và những hạn chế hiện tại, khả năng OPEC phát động một cuộc chiến giá dầu mới là rất thấp. Thay vào đó, Saudi Arabia có thể sẽ chọn con đường hợp tác có điều chỉnh với Mỹ, cân bằng giữa lợi ích tài chính ngắn hạn và những lợi ích an ninh, tài chính dài hạn.