WASHINGTON DC (NV) - Chuyến đi Mỹ của chủ tịch nước CSVN được tổ chức  vội vã trong nhu cầu muốn đu dây hiệu quả hơn giữa hai cường quốc Mỹ –  Hoa.
  
   |  | 
  | Luật  sư Lê Quốc Quân  cùng nông dân biểu tình chống nhà nước cướp đất ở Hà  Nội ngày 21/8/2012.  Ông đã bị bắt và đang bị cột cho tội “trốn thuế” dù  ông tuyên bố ông  đóng thuế đầy đủ. Chủ tịch nước CSVN đang bị áp lực  trả tự do cho ông và  những người đấu tranh nhân quyền dân chủ tại Việt  Nam trong chuyến thăm  Mỹ đang diễn ra. (Hình: Hoàng Đình Nam/AFP/Getty  Images) 
 
 
 | 
Ông  Carl Thayer, chuyên viên về các vấn  đề Việt Nam của Học Viện Quốc Phòng  Hoàng Gia Úc đưa ra một số nhận  định dựa trên các thông tin ông có được  về chuyến thăm viếng nước Mỹ  của chủ tịch nước CSVN Trương Tấn Sang.
Theo  ông Thayer, chuyến đi Mỹ của phái đoàn ông Trương Tấn sang chỉ có 2   tuần lễ để chuẩn bị. Đây là điều rất bất thường trong các quan hệ  ngoại  giao quốc tế nếu không vì một lý do gì đặc biệt. Khi thảo luận  sắp xếp  những điều sẽ được hai bên thảo luận, Hà Nội nhấn mạnh phải có  khoản nói  về Hiệp định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (TTP) trong bản  tuyên bố  chung 7 điểm dự trù sẽ công bố sau cuộc họp giữa hai ông  Trương Tấn Sang  và Barack Obama ngày 25/7/2013.
Kinh tế chắc hẳn chiếm phần quan  trọng trong cuộc thảo luận giữa ông  Obama và ông Sang. Người ta không  tin hai ông sẽ đi sâu vào chi tiết  của TTP. Tuy nhiên, các nguồn tin mà  ông Thayer có được cho hay Hoa Kỳ  có vẻ nhượng bộ bất thường đối với một  danh sách gai góc mà Hà Nội đưa  ra để đàm phán về Hiệp định TTP.
Tháng  Tư 2013, Bộ Chính Trị CSVN đưa ra nghị quyết nêu rõ chủ trương  hội nhập  vào sinh hoạt thế giới mọi mặt, không riêng gì kinh tế mà còn  cả về an  ninh quốc phòng. Trong bản nghị quyết đó nhấn mạnh đến vai trò  của các  cường quốc và các định chế đa phương.
Nếu hướng đi của Hà Nội  đúng như thế, nó nhấn mạnh cho thấy Hà Nội đã  gặp khó khăn về tranh chấp  lãnh thổ biển đảo khi ông Trương Tấn Sang  đến Bắc Kinh hồi Tháng 6. Nếu  người ta nhớ lại, bản tuyên bố chung giữa  Trương Tấn Sang và Tập Cận  Bình không đề cập gì đến Công ước Quốc tế  về Luật Biển  (UNCLOS) mà các  bên tranh chấp Biển Đông thường viện dẫn  để tránh xung đột võ trang. Vì  vậy, nhiều người ở Việt Nam đã cho rằng  ông Trương Tấn Sang đã bị ép  nhìn nhận một bản tuyên bố chung do Bắc  Kinh soạn thảo, không công bằng  đối với Việt Nam. Nhiều người còn cho  rằng ông đã thất bại trong chuyến  đi này.
Tránh né từ “Đối tác chiến lược”
Những  thỏa thuận đạt được của TTP giữa Mỹ và Việt Nam có thể là nền  tảng để  soạn thảo những thỏa thuận chính thức khác. Tuy bà Hillary  Clinton khi  còn là ngoại trưởng từng thúc đẩy cho một thỏa hiệp “đối  tác chiến lược”  giữa hai nước từ năm 2010, nhưng bản thông cáo báo chí  của Tòa Bạch Ốc  nói về chuyến thăm viếng của ông Sang  chỉ “hoan nghênh  cơ hội thảo luận  với chủ tịch Sang để làm thế nào tăng cường hơn đối  tác về các vấn đề  chiến lược khu vực”.
Từ ngữ có vẻ tế nhị, nhẹ nhàng hơn, tránh  chọc giận Bắc Kinh dù người  ta vẫn có thể hiểu ám chỉ đến một thứ hợp  tác “đối tác chiến lược”. Khi  tham dự Diễn Đàn Đối Thoại An Ninh Khu Vực  Shangri-La ở Singapore cuối  tháng 5 vừa qua, ông thủ tướng CSVN Nguyễn  Tấn Dũng đã cho hay Việt  Nam muốn trở thành đối tác chiến lược với tất  cả các thành viên thường  trực của Hội Đồng An Ninh của LHQ.
Cũng  có một số tin đồn trên mặt báo rằng các tranh chấp chủ quyền biển  đảo  trên Biển Đông cũng được nhấn mạnh trong cuộc thảo luận giữa hai  ông  Barack Obama và Trương Tấn Sang. Nhiều phần, người ta sẽ chỉ nhìn  thấy  hai ông lập lại những lời tuyên bố lấy UNCLOS làm căn bản để giải  quyết  tranh chấp, không được đe dọa võ lực.
Nhân quyền: Hà Nội có thể nhượng bộ?
Trước  cuộc thăm viếng của ông Trương Tấn Sang, đại sứ Mỹ tại Hà Nội  David  Shear tuyên bố với báo chí là “Nếu muốn quan hệ mậu dịch sát hơn,  ta cần  đến hiệp định TTP. Mà nếu chúng ta muốn gia tăng mạnh mẽ các  hợp tác  ngoại giao, những nỗ lực đó cần có sự hậu thuẫn chính trị của  người Mỹ  mà họ cần thấy có sự tiến bộ nhân quyền từ phía Việt Nam”.
Báo  chí ở Việt Nam khi loan báo tin này đã cắt bỏ phần đề cập nhân  quyền của  ông Shear. Nhưng ông Obama có nhiều cơ hội để nói chuyện với  ông Sang ở  lúc thảo luận riêng, gồm cả bản án tù những nhân vật nổi  tiếng như LM  Nguyễn Văn Lý, Cù Huy Hà Vũ, Điếu Cày, Lê Quốc Quân.
Theo ông  Thayer nhận xét, có thể Hà Nội muốn giữ thể diện nên không thả  ngay mà  chờ đến ngày 'Lễ 2-9' mới thả một vài người. Bản hiến pháp mới  đang được  chuẩn bị sửa đổi có thể cũng sẽ “làm rõ hơn” về quyền con  người và tự  do tôn giáo.
Vận động xin Mỹ bỏ cấm vận võ khí
Ngay  trước khi lên đường, ông Trương Tấn Sang, trả lời thông tấn AP, đã  kêu  gọi Hoa Kỳ bỏ cấm vận bán võ khí sát thương cho Việt Nam. Đây là  chuyện  Hà Nội đã kêu gọi nhiều lần mỗi khi có các lần gặp mặt giữa  những viên  chức cấp cao hai bên.
Năm 2009, bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang  Thanh khi đến Mỹ đã yêu cầu  Mỹ bỏ cấm vận. Khi Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ  Leon Panetta đến Việt Nam  đầu tháng 6 năm ngoái, các lãnh tụ Hà Nội lại  nêu vấn đề này và được  trả lời lại là cần phải cải thiện nhân quyền. Đó  là không kể đến những  lần vận động các nghị sĩ nhiều ảnh hưởng như John  McCain, Joseph  Liebeman, John Kerry (khi còn là nghị sĩ)  “nói dùm”.
“Đã  đến lúc để mối quan hệ giữa hai nước chúng ta được bình thường hóa  về  tất cả mọi mặt”. Ông Sang nói với nhà báo như thế trước ngày đi Mỹ  nhưng  chế độ Hà Nội có nới lỏng nhân quyền hay không, còn phải chờ xem.
Theo  ông Carl Thayer, nếu cuộc thăm viếng Mỹ của chủ tịch nước Trương  Tấn  Sang diễn tiến tốt đẹp, nó có thể mở đường cho chuyến đi thăm Hà  Nội vào  Tháng 10 tới đây của ông Barack Obama khi ông đến Brunei dự Hội  nghị  thượng đỉnh ASEAN và các Đối Tác. 
(TN)