Đối với tàu sân bay Mỹ, "con mắt nối dài" giúp quan sát khoảng không gian rộng lớn xung quanh chính là thế hệ máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm E-2 Hawkeye.
Hiện tại hải quân Mỹ tiếp tục phát triển thế hệ thứ 2 của họ máy bay đa năng này.
E-2C Hawkeye là mẫu máy bay mini-AWACS được trang bị trên các tàu sân bay, được thiết kế để cảnh báo từ ca các mối đe dọa từ trên không, bên cạnh đó còn được dùng để chỉ huy tấn công, quan sát mặt biển và mặt đất, tìm kiếm cứu nạn, chuyển tiếp thông tin liên lạc hoặc thâm chí làm “đài không lưu” di động cho các máy bay dân sự trong trường hợp khẩn cấp.
Một chiếc E-2 Hawkeye cất cánh từ tàu sân bay
Biến thể E-2C bắt đầu được trang bị trên các tàu sân bay của Mỹ và Pháp từ năm 1973 để thay thế cho phiên bản Hawkeye đời cũ, bên cạnh đó các quốc gia có bờ biển cũng sử dụng E-2C tại căn cứ không quân trên bộ như Mexico, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Đài Loan, tổng cộng hơn 200 chiếc E-2C Hawkeye đã được sản xuất.
Hiện tại, Hải quân Mỹ đặt một hợp đồng trị giá 17,5 tỉ USD cho chương trình E-2D đời mới nhất với 75 chiếc máy bay mới trang bị radar, động cơ và hệ thống điện tử nâng cấp đã đủ khả năng tác chiến trong thời đại của những quả tên lửa hành trình tàng hình, những đợt tấn công cấp tập và phát triển khả năng quan sát mặt đất cũng như trên không.
Về cơ bản, mẫu E-2D này có vẻ ngoài khá giống với mẫu E-2C Hawkeye 2000 nâng cấp mới nhất, nhưng bên trong nó thì thực sự là một chiếc máy bay mới hoàn toàn, những chiếc E-2D đầu tiên đã gia nhập Hải quân Mỹ cuối nằm 2010.
E-2D mới lúc trong giai đoạn thử tập hạ cánh trên tàu sân bay
Chiếc Hawkeye được phát triển dựa trên cùng khung thân với loại máy bay vận tải C-2 Greyhound thường được sử dụng trên tàu sân bay, với sự khác biệt là E-2 có đường kính rộng hơn chừng 7,3m, một cái “đĩa tròn” xuay trên thân. Tổ lái của Hawkeye gồm 5 người, phi công chính, phụ và tổ tác chiến điện tử 3 người.
Chiếc E-2A đầu tiên gia nhập biên chế năm 1964, sau đó là chiếc E-2B nâng nấp ra đời năm 1969, chúng đều đã tham gia chiến tranh Việt Nam với mục đich gây nhiễu hệ thống radar tên lửa lẫn điều phối không lưu trên vùng trời và hải phận Bắc Việt Nam.
Thế hệ 2 của dòng máy bay này chính là chiếc E-2C ra đời năm 1973, những chiếc E-2C này sau đó đã tham gia tích cực trong việc điều khiển khả năng không kích hỗ trợ bộ binh liên quân trong chiến tranh Vùng Vịnh.
Sức mạnh công nghệ phát triển không ngừng đã cho ra chiếc E-2C 2000 Hawkeye với những cải tiến như động cơ cánh quạt 8 lá NP2000, thay thế hệ thống vi tính cũ bằng hệ thống vi tính mới với những thiết bị tiêu chuẩn thương mại, hệ thống thong tin điện tử hỗ trợ cũng như tích hợp khả năng kết nối với vệ tinh, nhưng cải tiến lớn nhất chính là tích hợp hệ thống đồng bộ tác chiến CEC.
Với CEC, Hawkeye có thể tham gia và chia sẻ điểu khiển sức mạnh của tất cả tàu chiến trong biên đội của nó, và ngược lại, biến chiếc AWACS này vào một trong những “thiết bị hỗ trợ” của các tàu, kể cả kích hoạt chức năng phòng thủ tên lửa đạn đạo.
Khả năng kết nối cực cao của E-2D
Hawkeye 2000 được biên chế chiếc đẩu tiên năm 2003 trên tàu sân bay USS Nimitz, hiện tại khách hàng của nó còn là Ai Cập, Pháp, Nhật và Đài Loan.
Hiện tại, chiếc Hawkeye thế hệ thứ 3 E-2D được phát triển như một thế hệ mới hoàn toàn, chứ không chỉ là những nâng cấp như E-2C 2000.
Tên lửa hành trình đã trở nên “tàng hình” hơn, những mục tiêu nhỏ hơn trở nên quan trọng và khả năng cảnh giới ven biển lẫn mặt đất cũng trở nên quan trọng không kém cảnh giới trên không.
Tính năng hiện đại của “Mắt diều hâu” thế hệ mới
Cải tiến quan trọng nhất của E-2D là radar mảng pha quét chủ động APY-9 mới có thể phát hiện và theo dõi các mục tiêu nhỏ hơn (cũng có nghĩa là “tàng hình” hơn) với số lượng lớn hơn và khoảng cách cách hơn. Các màn hình quét sẽ liên tục hiển thị các mục tiêu trên không và trên biển, đồng thời cũng giảm đến mức thấp nhất bỏ sót các mục tiêu có độ phản xạ radar nhỏ.
Ngoài ra, hệ thống mới cũng cải thiện sự lộn xộn hay bị nhiễu khi theo dõi các mục tiêu nhỏ trên không hay trên mặt biển, đồng thời giảm thiểu khả năng bị đối phương gây nhiễu điện tử. Hệ thống “đĩa xoay” cũng có thể chuyển trạng thái từ quét 360 độ sang lệch 45 độ để đảm bảo không bị mất dấu mục tiêu.
Hiện tại E-2D đã đi vào hoạt động torng hải quân Mỹ
Hệ thống thiết bị bên trong của E-2D cũng có những thay đổi, hệ thống đo sai điện tử ESM và hệ thống nhận diện địch ta IFF nâng lên chuẩn mới với tầm hữu dụng xa hơn. Thông tin liên lạc được hiện đại hóa gồm hệ thống thông tin kênh đôi SATCOM (liên kết với cả vệ tinh) cũng như cải tiến kết nối dữ liệu.
Và cũng như bất kì hệ thống điện tử khác, việc ứng dụng những tính năng công nghệ mới cũng đi kèm với chế độ giao diện điện tử than thiện để người sử dụng có thể tối ưu hóa các khí tài hiện đại trên. Máy tính tác chiến mới và máy trạm chiến thuật tổng hợp các dữ liệu một cách rõ ràng và có thể được nâng cấp trong tương lai.
Một điểm nữa là giao diện sử dụng cực kì thân thiện với những màn hình lớn thể hiện các thông tin một cách rõ ràng ở ghế trước của phi công cho phép các phị công có thể truy nhập hệ thống tác chiến điện tử trên máy bay, giờ đây khoang lái sẽ chủ yếu sử dụng các màn hình thay cho các nút bấm hay công tắc cổ lỗ.
Khoang lái với các màn hình sử dụng rất tiện lợi với phi công
Kết quả của những thay đổi trên là một chiếc AWACS có hình dáng khá giống với E-2C Hawkeye 2000 nhưng có thể bao quát một diện tích rộng lớn hơn và phát hiện những mục tiêu có tiết diện nhỏ hơn, cung cấp một khả năng bao phủ mới bao gồm cả mặt đất, trên biển, trên không và ven bờ, có thể tham gia vào hệ thống phòng thủ tên lửa hành trình lẫn tên lửa đạn đạo và cho phép chỉ huy sử dụng tối ưu những tính năng trang bị.
Tầm bao quát của E-2D gần gấp rưỡi các phiên bản trước
Quang Minh (tổng hợp)
Theo ĐấtViệt
Sự phát triển của Hawkeye - 'Mắt thần' có cánh của TSB Mỹ
