Không đứng yên khi Mỹ, Trung Quốc thống trị toàn cầu, quốc gia BRICS sở hữu đất hiếm thứ 5 thế giới hành động

[therealrtz]

Tuần trước, Tổng thống Vladimir Putin yêu cầu các cơ quan chức năng hoàn thiện lộ trình trước ngày 1/12 nhằm phát triển dài hạn hoạt động khai thác và sản xuất kim loại hiếm và đất hiếm.

Moscow đã tụt lại so với Trung Quốc trong khai thác tài nguyên đất hiếm. Đây là nhóm vật liệu chủ chốt dùng để sản xuất nam châm cho các ngành công nghệ và năng lượng như điện tử tiêu dùng, xe điện và tuabin gió.

Cuộc cạnh tranh toàn cầu đối với đất hiếm ngày càng gay gắt. Sự thống trị của Trung Quốc làm dấy lên căng thẳng địa chính trị và lo ngại đối với các ngành phụ thuộc vào khoáng sản chiến lược.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trữ lượng đất hiếm toàn cầu hiện ước đạt 110 triệu tấn. Trung Quốc sở hữu 44 triệu tấn, tiếp theo là Brazil với 21 triệu tấn, rồi đến Ấn Độ và Australia. Myanmar có trữ lượng lớn đất hiếm nặng và là nguồn cung quan trọng cho Trung Quốc, nhưng chưa rõ con số cụ thể.

Nga xếp thứ 5 thế giới với trữ lượng đã được xác định khoảng 3,8 triệu tấn, theo USGS. Con số này cao hơn Mỹ, với khoảng 1,9 triệu tấn.

Tham vọng lớn

Dù vậy, sản lượng đất hiếm của Nga còn nhỏ, chỉ 2.500 tấn, tương đương 0,64% sản lượng toàn cầu năm 2024. Nga muốn thay đổi điều này trong bối cảnh nhu cầu tăng mạnh và lo ngại về chuỗi cung ứng ngày càng gia tăng.

Mối lo ngày càng được quan tâm sau khi Trung Quốc đáp trả thuế quan của Mỹ bằng việc siết xuất khẩu đất hiếm. Động thái này được tạm hoãn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đạt thỏa thuận tháng trước. Đó là Trung Quốc dừng kiểm soát xuất khẩu trong một năm, đổi lại Mỹ hạ thuế liên quan fentanyl.

Ông Trump cũng tìm cách ký thỏa thuận với Ukraine để Mỹ tiếp cận trữ lượng đất hiếm nước này. Các mỏ tập trung tại miền nam và miền đông, nơi bị Nga kiểm soát một phần. Ông Trump cũng nhiều lần bày tỏ quan tâm đến Greenland là vùng đất giàu khoáng sản.

Hiểu rõ mối quan tâm của Washington, ông Putin tuyên bố Nga sẵn sàng hợp tác với đối tác nước ngoài trong các dự án khai thác và chế biến đất hiếm.

Chuyên gia tư vấn Willis Thomas tại CRU Group nói: “Giống Trung Quốc, Nga có lịch sử lâu đời trong khai thác kim loại hiếm. Họ đã làm điều này từ lâu, nhưng sự gấp rút hiện nay đặt họ vào vị thế khác. Mỹ chạy đua vì nhu cầu. Nga chạy đua vì cơ hội”.

Nga cũng đưa ra tuyên bố đáng chú ý. Bộ Tài nguyên Nga đầu năm nay nói nước này có 15 kim loại đất hiếm với tổng trữ lượng 28,5 triệu tấn, cao hơn nhiều so với ước tính của USGS.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng vẫn còn câu hỏi về chất lượng và khối lượng những kim loại được ưa chuộng nhất. Các nhà phân tích cho biết đây là thông tin mà Moscow có thể sẽ giữ kín.

Ông Thomas nói: “Lý do duy nhất để công khai ‘thành phần’ trữ lượng địa chất là để huy động vốn. Nếu không cần vốn từ công chúng, họ sẽ không công bố”.

Hướng Đông hay hướng Tây?

Một câu hỏi lớn là Nga sẽ dựa vào Trung Quốc hay tìm đối tác phương Tây, cụ thể là Mỹ, để phát triển khai thác và chế biến.

Ông Thomas của CRU nói: “Khai thác tương đối dễ. Khâu chế biến, tách chiết và có thị trường đầu ra mới là yếu tố giúp Trung Quốc thống trị”.

Nga thời gian qua đã đẩy mạnh quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Nước này có thể trở thành nguồn cung cho Bắc Kinh, vốn đang tăng nhập khẩu đất hiếm thô từ Myanmar, Malaysia và Lào để chế biến. Trung Quốc hiện xử lý khoảng 69% đất hiếm toàn cầu.

Trong khi đó, Mỹ có thể chưa sẵn sàng hợp tác với Nga hiện nay, khi quan hệ giữa ông Trump và ông Putin xấu đi và chiến sự Ukraine tiếp diễn.

Tuần trước, ông Trump nhắc lại rằng khoáng sản chiến lược là ưu tiên của chính quyền. Ông tiếp lãnh đạo năm nước Trung Á, khu vực thuộc phạm vi ảnh hưởng của Nga, để bàn về vấn đề này.

Ông Trump nói: “Một trong những chủ đề chính là khoáng sản chiến lược. Thời gian qua, chính quyền của tôi đã củng cố an ninh kinh tế Mỹ bằng cách ký các thỏa thuận với đồng minh nhằm mở rộng chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng”.

Nga đang xây dựng lộ trình phát triển đất hiếm và muốn xem xét mọi lựa chọn.

Chuyên gia kim loại chiến lược Piyush Goel tại CRU nói với CNBC: “Do chiến sự Ukraine, có khả năng các chính phủ phương Tây và người tiêu dùng sẽ không muốn mua từ Nga... Nga sẽ không thể hưởng lợi từ động lực xây dựng chuỗi cung ứng tại phương Tây”.

Ông Goel cho rằng năng lực tinh luyện, chế biến và tách chiết đất hiếm của Trung Quốc rất phát triển. Ông nói: “Khi trữ lượng Trung Quốc suy giảm theo thời gian, Nga có thể tận dụng khoảng trống đó. Đó là cơ hội phù hợp”.

Theo CNBC