Taliban đã chiếm đóng Thủ đô Kabul còn Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani buộc phải rời khỏi đất nước. Vậy chính xác thì nhóm chiến binh này đã làm thế nào để dành chiến thắng?
Để hiểu rõ cách thức Taliban nhanh chóng bao vây thủ đô Kabul cũng như sẽ hành động như thế nào trong thời gian tiếp theo cần phải tìm hiểu “nghệ thuật tác chiến” của lực lượng này.
Taliban của năm 2021 không giống như Taliban của những năm 1990. Taliban hiện nay đã thành thạo trong việc kết hợp các công cụ quyền lực quân sự và phi quân sự để theo đuổi các mục tiêu chính trị của mình.
Chính phủ Afghanistan đã không thua trong cuộc chiến vì lý do phần lớn lực lượng quân đội của Mỹ đã rút khỏi đất nước. Thay vào đó, quân đội của chính phủ Afghanistan bị áp đảo bởi một tổ chức quân sự có sự thích ứng linh hoạt hơn.
Taliban đã vạch rõ các mục tiêu và lộ trình cụ thể để tiêu diệt lực lượng an ninh Afghanistan và tiến hành một cuộc bao vây chiến lược Kabul buộc chính phủ phải đầu hàng.
“Nghệ thuật tác chiến” bao gồm các kế hoạch chi tiết trong các chiến dịch quân sự, chuyển các mục tiêu chính trị và chiến lược thành các hành động chiến thuật trên chiến trường. Một nhóm vũ trang chưa từng nghiên cứu về lịch sử quân sự Clausewitz và phương Tây hoặc tham gia một trường quân sự hiện đại nào đã phát triển được một nghệ thuật như vậy”.
Theo thời gian, Taliban đã phát triển thành một nhóm quân sự có khả năng tiến xa theo nhiều hướng khác nhau. Một lực lượng nổi dậy hoạt động trong bóng tối chủ yếu dựa trên phương thức hoạt động là phục kích ở khu vực nông thôn và đặt bẫy các thiết bị nổ ngẫu hứng (IED) đã được thay thế bằng một tổ chức phức tạp quản lý lên tới 80.000 chiến binh, những người thậm chí còn giỏi sử dụng mạng xã hội hơn cả AK-47.
Các chiến binh Taliban
Nghệ thuật tác chiến của họ là kết hợp các hoạt động thông tin, bao gồm những lời kêu gọi từ những người lớn tuổi trong bộ lạc thông qua tin nhắn văn bản và Twitter, với các mệnh lệnh phân quyền cho phép các chỉ huy địa phương nắm rõ địa hình và chính trị trong khu vực của họ để xác định cơ hội giành thế chủ động.
Khi lực lượng Taliban đạt được thành công về mặt quân sự, họ củng cố thành quả đó bằng các lực lượng cơ động - các toán biệt kích đi xe máy - cho phép nhóm duy trì nhịp độ trên chiến trường.
Mục tiêu tổng quát của Taliban đã không thay đổi trong nhiều năm: giành quyền kiểm soát Afghanistan và tái lập một Tiểu vương quốc Hồi giáo. Chiến dịch quân sự hiện nay của Taliban thể hiện rõ tính thực dụng trong việc đạt được mục tiêu này.
Taliban có thể thành công thông qua một chiến thắng quân sự thuần túy hoặc một thỏa thuận thông qua đàm phán phức tạp hơn để họ có thể ngồi vào chiếc ghế quyền lực trong khi chính quyền ở Kabul trốn ra nước ngoài hoặc trở thành tù nhân của họ.
Chủ nghĩa thực dụng này cho thấy Taliban đã nhận ra rằng họ không thể cai trị Afghanistan giống như cách họ đã làm vào những năm 1990. Taliban sẽ khắc nghiệt và không quan tâm tới nhân quyền, nhưng họ sẽ tìm cách giữ mối liên hệ giữa đất nước họ với thế giới và dòng tiền viện trợ.
Nhóm này có khả năng muốn tránh lặp lại những thất bại của những năm 1990 bằng cách kêu gọi nhiều quan chức chính phủ ở lại các vị trí kỹ thuật và đảm bảo sự hoạt động của các dịch vụ cơ bản và nền kinh tế.
Các chiến binh Taliban đã chiếm giữ các khu vực kinh tế quan trọng như các điểm giao thương ở biên giới và như vậy họ thể kiếm đủ nguồn lực tài chính để điều hành đất nước gần bốn mươi triệu dân này.
Để đạt được mục tiêu của mình, chiến dịch quân sự của Taliban đã dựa vào 4 hướng chiến lược sau:
1. Cô lập quân đội Afghanistan
Lực lượng an ninh Afghanistan là kết quả của sự cô lập ở cấp độ chiến dịch. Trong học thuyết của Quân đội Mỹ, cô lập là hành động phong tỏa kẻ thù cả về thể chất và tinh thần không cho họ có điều kiện tiếp cận với cơ sở hỗ trợ của mình - không cho kẻ thù tự do đi lại và ngăn cản sự tiếp viện.
Taliban đã có một cách tiếp cận có chủ ý để cô lập kẻ thù của mình ở cấp độ chiến dịch trong hơn 18 tháng bằng cách tận dụng những điểm yếu cơ bản trong thế trận của lực lượng an ninh Afghanistan.
Ban đầu, chính phủ Afghanistan tập trung nắm địa hình thông qua các trạm kiểm soát và tiền đồn nhỏ nằm rải rác trên khắp đất nước. Từ quan điểm chính trị, vị thế này đã giúp Ghani, người đang đấu tranh để giành được sự ủng hộ chính trị trên diện rộng, kêu gọi các nhóm chính trị khác nhau để tuyên bố ông đang phủ nhận địa hình của Taliban.
Các chiến binh Taliban giờ đây trang bị "toàn hàng Mỹ"
Nhưng thực tế quân sự thì ngược lại: Cách tiếp cận này đã phân tán các đơn vị trên khắp đất nước và khiến họ không thể hỗ trợ lẫn nhau. Taliban đã khai thác lỗ hổng này, làm gián đoạn đường dây liên lạc trên mặt đất để cô lập hơn nữa các trạm kiểm soát, từ đó họ có thể đánh bại Afghanistan dễ dàng hơn.
Khi bị cô lập trên mặt đất, việc cung cấp hậu cần cho các trạm kiểm soát phải chuyển sang đường hàng không. Nhiệm vụ tiếp tế này đã gây căng thẳng cho Lực lượng Không quân Afghanistan vốn đã quá căng thẳng. Kết quả là, các máy bay đã phải hạ cánh vì lý do bảo dưỡng nhiều hơn là do hỏa lực phòng không của đối thủ.
Kết quả là một loạt các tiền đồn nơi các lực lượng Afghanistan đóng quân thường phải chịu cảnh không có thức ăn, nước uống hoặc đạn dược, điều này gây bất mãn, vỡ mộng đối với binh lính và lực lượng không quân thì ngày càng trì trệ, không có khả năng chiến đấu.
2. Phá hoại sự gắn kết thông qua việc đe dọa và tin nhắn văn bản
Sau khi đã cô lập được lực lượng an ninh Afghanistan có quân số đông gấp 3 lần, Taliban đã gia tăng các hoạt động dọc theo hướng chiến lược thứ hai: sử dụng các hoạt động tuyên truyền và thông tin phù hợp để làm suy yếu tinh thần và sự gắn kết.
Tinh thần và ý chí chiến đấu là những yếu tố vô hình có vai trò quan trọng trong chiến tranh - như các học giả từ Tôn Tử đến Napoléon đã nhận định. Taliban tiếp tục phong tỏa lực lượng an ninh Afghanistan bị cô lập về mặt địa lý thông qua một chiến dịch chiến tranh tâm lý tinh vi.
Các phần tử nổi dậy đã đưa lên mạng xã hội những hình ảnh đề nghị lực lượng an ninh Afghanistan đang bị cô lập đưa ra lựa chọn của Hobson: Đầu hàng và sống hay chết và tự hỏi liệu Taliban có tiếp tục giết những thành viên trong gia đình mình hay không.
Hơn 70% dân số Afghanistan có quyền sử dụng điện thoại di động và Taliban đã tận dụng yếu tố này - họ sử dụng chiến tranh thông tin hiện đại kiểu Nga là lập lên các tài khoản và bot giả để truyền bá thông điệp của họ và phá hoại chính phủ Afghanistan.
Nhóm nổi dậy cũng kết hợp cái mới với cái cũ, họ lợi dụng những người lớn tuổi trong bộ lạc nhắn tin văn bản kêu gọi lực lượng an ninh Afghanistan đầu hàng. Khi các tiền đồn sụp đổ, Taliban duy trì động lực trên chiến trường bằng cách sử dụng các thiết bị quân sự chiếm được không chỉ để tiếp tế cho lực lượng của mình mà còn khai thác các hình ảnh về đầu hàng để tuyên truyền.
Hãy đặt mình vào vị trí của một người lính Afghanistan: Bạn đang ở trong một tiền đồn chiến đấu, hết lương thực và đạn dược, chiến đấu cho một chính phủ không được lòng dân, và tham nhũng.
Khi bạn nhìn vào điện thoại di động của mình, tất cả những gì bạn thấy là hình ảnh những người lính đầu hàng. Ngay cả khi bạn lựa chọn việc chiến đấu, tinh thần và ý chí chiến đấu của bạn đã bị suy giảm.
Taliban chiếm dinh Tổng thống Afghanistan
3. Thực hành một hình thức khủng bố mới: giết và cưỡng bức
Taliban đã sử dụng hình thức khủng bố để tiếp tục làm xói mòn niềm tin vào chính phủ và làm suy giảm khả năng chiến đấu của Kabul.
Trong khi quân nổi dậy từng dựa vào các cuộc tấn công có giá trị cao bằng cách sử dụng các phương có cài chất nổ để khủng bố dân chúng và tấn công chính phủ, thì trong chiến dịch này, họ đã chuyển chiến thuật sang một cuộc chiến trong “bóng tối” được chứng minh có hiệu quả hơn trong việc phá hoại tính hợp pháp của chính phủ Afghanistan.
Trong hai năm qua, Taliban đã thực hiện một chiến dịch ám sát bí mật nhằm vào các nhà lãnh đạo xã hội dân sự và các nhân viên quân sự chủ chốt như các phi công trong đó mục tiêu nhân viên quân sự nhiều gấp đôi.
Thứ nhất, việc ám sát này giúp truyền đi thông điệp chiến lược của Taliban rằng chế độ của Ghani không thể bảo vệ Afghanistan. Mọi người đều biết Taliban đứng sau hầu hết các vụ ám sát, nhưng Taliban không nhận trách nhiệm, điều này khiến các vụ giết người càng bí ẩn hơn.
Thứ hai, cách tốt nhất để tiêu diệt lực lượng không quân là trên mặt đất. Thiếu vũ khí phòng không hiện đại, Taliban đã chọn cách làm suy yếu Không quân Afghanistan bằng cách giết chết các phi công tại nhà của họ - một cách làm thô sơ nhưng hiệu quả trong việc đánh vào tâm lý của các phi công của Afghanistan, buộc họ phải từ bỏ vị trí chiến đấu của họ.
4. Đàm phán để câu giờ và hạn chế sức mạnh quân sự
Taliban đã lồng ghép hoạt động ngoại giao với chiến dịch quân sự của mình theo cách mà cả lực lượng an ninh Afghanistan và Mỹ đều phải vật lộn để tái tạo. Chiến tranh là sự tiếp nối của chính trị. Bất kỳ hoạt động trên chiến trường nào không kết nối với các mục tiêu chính trị rõ ràng sẽ gánh chịu thất bại.
Taliban đã tận dụng lợi thế của thỏa thuận hòa bình đạt được thông qua đàm phán song phương giữa các đại diện của mình và Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump. Không loại trừ chính phủ Afghanistan, thỏa thuận này đã làm suy yếu chính quyền Ghani về mặt chính trị và gây khó khăn cho việc duy trì sự thống nhất của các đối tác trong chiến dịch chống quân nổi dậy.
Taliban sử dụng vỏ bọc của thỏa thuận hòa bình để di chuyển vào các vị trí trên khắp đất nước, xung quanh các huyện trọng điểm và trung tâm tỉnh, đồng thời sử dụng quá trình đàm phán để hạn chế sức mạnh quân sự của Mỹ. Mỗi vòng đàm phán ngoại giao đều hạn chế khả năng tấn công các mục tiêu của Taliban của Mỹ.
Nếu có một bước ngoặt quan trọng trong cuộc xung đột, đó là thỏa thuận hòa bình được ký kết dưới thời Trump: Nếu không có thỏa thuận hòa bình này, Taliban sẽ phải rất vất vả để cô lập quân đội Afghanistan để thực hiện cuộc tiến công nhanh chóng vào Kabul.
Tương tự như vậy, thỏa thuận đã báo hiệu cho các nước trong khu vực rằng họ cần phải tìm cách đảm bảo lợi ích của mình và bắt đầu đưa ra các lựa chọn trước sự kết thúc của chế độ Ghani ở Afghanistan.
VietBF @ Sưu tầm
