Cuốn sách của cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Bolton từng là chủ đề gây tranh cãi trong Nhà Trắng. Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng nhiều nội dung trong cuốn sách không được phép xuất bản do những thông tin nhạy cảm, bởi cuốn sách này dự kiến xuất bản vào tháng 3 tới, lại đang trở thành tâm điểm xôn xao trong chính trường Mỹ hậu luận tội ông Trump.
Ông Bolton lần đầu lên tiếng
Ông John Bolton đã đưa ra những biện hộ để cuốn sách sắp tới của ông sẽ không bị Nhà Trắng cấm xuất bản ngày 17/2. Đây được cho là những bình luận công khai đầu tiên trước công chúng của cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ kể từ khi cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump khép lại.
Cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton. Ảnh: Reuters
“Tôi hy vọng nó sẽ không bị cấm xuất bản", ông Bolton khẳng định khi nhắc đến tuyên bố của Nhà Trắng về cuốn sách của ông.
Cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ cho biết ông hy vọng những điều Tổng thống Trump từng trao đổi riêng với ông "sẽ được công khai trước công chúng một ngày nào đó". Khi ông Bolton được hỏi về những dòng tweet và những bình luận của ông Trump khi gọi ông là kẻ nói dối, cựu quan chức Nhà Trắng đã trả lời rằng "tôi muốn nói rằng những điều trong bản thảo cuốn sách này là về những điều ông ấy đã nói với tôi. Tôi hy vọng chúng sẽ được công khai trước công chúng một ngày nào đó".
Cuốn sách của ông Bolton từng là chủ đề gây tranh cãi trong Nhà Trắng. Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng nhiều nội dung trong cuốn sách không được phép xuất bản do những thông tin nhạy cảm.
"Ông ấy (Trump) thì có thể tweet nhưng tôi lại không thể nói về điều đó. Như vậy là công bằng sao?", ông Bolton nhận định.
Bài phát biểu của cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ ngày 17/2 tại Đại học Duke, đánh đấu lần đầu tiên trong 2 lần xuất hiện trước công chúng trong tuần này của ông, chủ yếu tập trung vào những thách thức an ninh quốc gia mà nước Mỹ phải đối mặt. Ông Bolton không nêu trực tiếp vấn đề luận tội cũng như không nhắc đến những tranh cãi giữa ông với Nhà Trắng về nội dung cuốn sách đang được mong chờ của ông.
Cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ cũng lên tiếng công kích hướng tiếp cận trong chính sách đối ngoại của ông Trump khi nói rằng chính sách với Triều Tiên của Tổng thống đã báo trước sự thất bại, đồng thời kêu gọi chính quyền Mỹ gia tăng sức ép với Iran.
Nói về chính sách với Triều Tiên, ông Bolton nhận định: "Có những minh chứng rõ ràng cho thấy nó sẽ thất bại".
"Không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy Triều Tiên đưa ra quyết định chiến lược nhằm từ bỏ việc theo đuổi vũ khí hạt nhân".
Về Iran, cựu cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng khẳng định ông muốn chính quyền Tổng thống Trump có những bước tiến xa hơn: "Tôi không nghĩ chúng ta đang thực hiện chiến lược gây sức ép tối đa". Ông khẳng định các lệnh trừng phạt dưới thời Tổng thống Trump đã "có hiệu quả vô cùng đáng kể" nhưng cũng cho biết thêm ông muốn Mỹ thực hiện việc thay đổi chế độ ở nước Cộng hòa Hồi giáo này một cách dứt khoát hơn.
Tuy nhiên, ông Bolton không bình luận trực tiếp về cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump, được Hạ viện khởi động năm 2019.
New York Times tháng trước đã có một bài báo nói rằng trong bản thảo cuốn sách chưa xuất bản của ông Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ đã cáo buộc Tổng thống Trump trực tiếp chỉ đạo ông giúp gây sức ép để thu thập các thông tin gây bất lợi với các thành viên đảng Dân chủ từ Ukraine. Theo tờ báo này, ông Bolton cũng cáo buộc Tổng thống Trump không muốn dừng trì hoãn khoản viện trợ Ukraine cho tới khi các quan chức nước này tuân theo yêu cầu trên. Các luật sư của ông Bolton không phủ nhận về nội dung trong bài báo của New York Times, nhưng cũng chỉ trích người đã làm rò rỉ những thông tin này.
Đa số các Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đều bỏ phiếu chống lại yêu cầu triệu tập thêm nhân chứng, trong đó có ông Bolton tại phiên tòa luận tội, một động thái làm dấy lên những chỉ trích mạnh mẽ từ các thành viên đảng Dân chủ.
Cuốn sách làm xôn xao chính trường Mỹ
Trong nhiều tuần, ông Bolton và các luật sư của ông đã vướng vào một cuộc chiến với Nhà Trắng về nội dung cuốn sách sắp xuất bản vào tháng 3 sắp tới. Văn phòng quản lý hồ sơ của Nhà Trắng là cơ quan chịu trách nhiệm xem xét cuốn sách của ông Bolton và đưa ra phản hồi.
Mặc dù cuốn sách này đã được xem xét nhưng Nhà Trắng không có ý định sẽ ngăn cản ông Bolton phát biểu công khai và cũng không yêu cầu ông không được thảo luận về các vấn đề liên quan đến thời gian ông làm việc cho Tổng thống Trump.
Tuần trước, Sarah Tinsley, người phát ngôn của ông Bolton cho biết ông đã nhận được một bức thư từ Hội đồng An ninh Quốc gia, nói về nội dung trong bản thảo cuốn sách, song không cho biết cụ thể liệu cơ quan này có tiếp tục trì hoãn xuất bản cuốn sách này hay không. Thay vào đó, bức thư này chỉ ra "những lo ngại nghiêm trọng về việc quy trình này đã bị phá vỡ hoàn toàn và nhiều người nói về việc cấm xuất bản cuốn sách của Đại sứ Bolton hơn là những vấn đề mật trong đó".
Theo một nguồn tin có hiểu biết về những tranh cãi của ông Bolton sau khi từ chức với Nhà Trắng, một cuộc gặp giữa các luật sư của ông Bolton và Hội đồng An ninh Quốc gia về nội dung cuốn sách là một khả năng được tính tới mặc dù cho tới nay, chưa rõ thời gian cuộc gặp là bao giờ.
Nhà Trắng cho biết vẫn đang xem xét bản thảo cuốn sách và quá trình này có thể mất tới vài tháng. Việc Nhà Trắng đặt ra những lo ngại về tính nhạy cảm của những thông tin trong bản thảo cuốn sách không phải điều gì xa lạ hay bất thường.
Theo Sắc lệnh hành pháp 13526, chính phủ Mỹ sử dụng 3 cấp độ phân loại đối với những thông tin nhạy cảm bao gồm: không phổ biến (confidential), mật (secret) và tối mật (top secret). "Không phổ biến" là cấp độ thấp nhất, được áp dụng với các thông tin nếu công bố có thể gây nguy hại đến an ninh quốc gia. Các cấp độ như "mật" hoặc "tối mật" được áp dụng với các thông tin nếu công bố có thể gây nguy hại nghiêm trọng hoặc vô cùng nghiêm trọng tới an ninh quốc gia.
Tổng thống, Phó Tổng thống và một số người đứng đầu các cơ quan được Tổng thống chỉ định sẽ có thẩm quyền trong việc phân loại các thông tin này.
Ông Bolton, cố vấn an ninh quốc gia thứ 3 của Tổng thống Trump, đã rời Nhà Trắng vào tháng 9/2019 sau khi bất đồng với ông Trump về các chính sách tại Afghanistan và Triều Tiên, đã trải qua quy trình xác minh các tiêu chuẩn của Hội đồng An ninh Quốc gia trước khi rời đi.
Theo quy định này, mỗi nhân viên Nhà Trắng, trước khi rời đi đều phải giao nộp "mọi tài liệu mà họ tạo ra có liên quan đến trách nhiệm của cơ quan" mà họ công tác.
Hiện chưa rõ liệu Hội đồng An ninh Quốc gia có yêu cầu tất cả bản cứng và bản mềm bản thảo sách của ông Bolton hay không, mặc dù có những lo ngại thực tế về việc xuất bản những thông tin mật hoặc thông tin mang tính nhạy cảm cao.
Số phận cuốn sách của ông Bolton
Đội ngũ của ông Bolton đang chuẩn bị cho khả năng, chính phủ Mỹ sẽ coi một số nội dung trong cuốn sách này là tài liệu mật và chỉ giới hạn số người được sử dụng chúng.
"Đó là một thẩm quyền có thể gây ra sự lạm dụng và làm suy yếu hệ thống phân loại của chúng ta. Họ lạm dụng điều này để loại bỏ những thông tin bất lợi khi cho rằng chúng có nguy cơ bị lợi dụng để làm phương hại đến đất nước", J. William Leonard, cựu giám đốc thuộc văn phòng an ninh thông tin nhận định.
Việc kiện cáo có thể dẫn đến sự can thiệp của chính phủ trong quá trình xuất bản sách như đối với trường hợp cuốn sách của cựu nhân viên viết diễn văn cho cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis - ông Guy Snodgrass. Cuốn sách này đã được một cơ quan trong Lầu Năm Góc thẩm định trước khi xuất bản. Snodgrass và luật sư của ông sau đó đã kiện Lầu Năm Góc ra tòa bởi mặc dù Bộ Quốc phòng Mỹ cho phép cuốn sách được xuất bản nhưng phải có một số thay đổi và điều chỉnh.
