Giới chuyên gia gặp khó v́ các cơn băo ngày càng khó dự báo. Diễn biến vừa rồi của băo Noru chuyển từ một cơn băo thành siêu băo chỉ trong 6 giờ. Nó đă khiến giới chuyên gia và người dân choáng váng.
Ḥn đảo nghỉ dưỡng Polillo bị tàn phá sau băo Noru. Ảnh: CNN
Cư dân trên ḥn đảo nghỉ mát nhỏ Polillo thuộc Philippines, ŕa Thái B́nh Dương, đă quen với thời tiết khắc nghiệt. Đây là nơi các cơn băo thường tập trung sức mạnh và biến thành băo lớn.
Nhưng ngay cả họ cũng bị choáng váng trước diễn biến của băo Noru, hay c̣n có tên gọi địa phương là băo Karding.
Anh Armiel Azas Azul, 36 tuổi, chủ Băi biển Sugod và quán rượu trên đảo, cho biết: “Mọi thứ đều rất khó đoán. Và Noru đến rất nhanh”.
Philippines hứng chịu trung b́nh 20 cơn băo nhiệt đới mỗi năm. Tuy Noru không gây ra nhiều thiệt hại về người như những cơn băo khác trong những năm gần đây, nhưng nó đáng chú ư v́ nó mạnh lên rất nhanh.
Giới chuyên gia cho biết các cơn băo có diễn biến nhanh sẽ trở nên phổ biến hơn trong bối cảnh cuộc khủng hoảng khí hậu thúc đẩy các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, đồng thời sẽ khó dự đoán cơn băo nào sẽ mạnh lên hay theo dơi chúng ở đâu.
Ông Lourdes Tibig, nhà khí tượng học và khí hậu học thuộc Viện Khí hậu và Thành phố bền vững, cho biết: “Thách thức ở đây là dự báo chính xác cường độ và tốc độ băo có thể thay đổi, chẳng hạn như từ áp thấp mạnh lên thành xoáy thuận nhiệt đới”.
Điều tương tự cũng xảy ra ở Mỹ vào tuần trước, khi siêu băo Ian chuyển từ cấp 1 lên cấp 4 trước khi đổ bộ dọc theo bờ biển phía Tây nam của Florida ngày 28/9.
Diễn biến nhanh chóng như vậy đă gây thách thức cho người dân, chính quyền và dịch vụ khẩn cấp ở địa phương - những người ngày càng không có lựa chọn nào khác ngoài việc chuẩn bị cho t́nh huống xấu nhất.
Từ băo đến siêu băo
Khi anh Azul nhận được cảnh báo rằng băo Noru đang đến gần Philippines hôm 24/9, anh đă bắt đầu chuẩn bị máy phát điện và gia cố các vật dụng.
Lúc đó, dự báo Noru sẽ đổ bộ vào ngày hôm sau, tương ứng với băo cấp 1. Nhưng trên đường đi, nó mạnh lên thành siêu băo, tương ứng với băo cấp 5, đổ bộ vào tối 25/9, kèm theo những cơn gió dữ dội, dâng sóng biển ập vào đất liền.
Azul cho biết người dân trên đảo đă may mắn khi có tín hiệu truyền h́nh và phát hiện ra rằng cơn băo mạnh hơn nhiều so với dự báo. Nhân viên của anh đă chằng thêm nhiều lớp bảo vệ cho quán rượu, trong khi chính quyền địa phương khẩn trương sơ tán người dân.
“Nhưng những phần khác trên ḥn đảo không có kết nối internet và chỉ dựa vào tín hiệu vô tuyến nên không nhận được thông báo kịp thời”, anh chia sẻ.
Cơn băo đă làm hư hại thị trấn nghỉ mát Polillo, khi gió mạnh giật đổ các túp lều trên băi biển và làm hư hại các lồng đánh cá gần đó.
Trên ḥn đảo chính Luzon, Noru cũng gây thiệt hại cho tỉnh Nueva Ecija, được mệnh danh là vựa lúa của đất nước Đông Nam Á này.
Người nông dân Ruel Ladrido, 46 tuổi, cho biết ruộng lúa của ông không bị ngập nhưng gió mạnh đă phá hỏng mùa màng.
“Trời không mưa to nhưng gió đă làm bật gốc ở một số ruộng. Điều này sẽ ảnh hưởng đến thu hoạch của chúng tôi trong mùa này, nhưng chúng tôi có thể làm ǵ khác đây?”, ông chia sẻ với CNN.
Theo Hội đồng Quản lư và Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai Quốc gia (NDRRMC), tính ngày 1/10, Philippines đă có 12 người thiệt mạng trong cơn băo Noru, trong đó có 5 nhân viên cứu hộ ở tỉnh Bulacan.
Theo NDRRMC, thiệt hại về nông nghiệp ước tính lên tới khoảng 51 triệu USD, ảnh hưởng đến 104.500 nông dân và ngư dân, và thiệt hại hơn 166.630 ngh́n ha đất trồng trọt.
Khó dự đoán hơn
Đảo quốc Philippines gồm hơn 7.600 ḥn đảo, vốn đă dễ bị ảnh hưởng bởi các cơn băo. Nhưng khi mực nước biển dâng cao và nhiệt độ đại dương ấm lên, các cơn băo cũng v́ thế trở nên mạnh hơn.
Một nghiên cứu được công bố năm 2018 cho thấy những cơn băo mạnh hơn mang theo độ ẩm lớn hơn và phải theo dơi theo mô h́nh khác nhau.
Một nghiên cứu riêng biệt do các nhà nghiên cứu tại Viện Sáng tạo Khí tượng Thâm Quyến và Đại học Hong Kong công bố năm ngoái cho thấy các cơn băo ở Đông Á và Đông Nam Á hiện kéo dài hơn từ 2 - 9 giờ và đổ bộ trung b́nh 100km vào đất liền, xa hơn so với 4 thập kỷ trước. Vào cuối thế kỷ này, sức mạnh của băo có thể tăng gấp đôi.
Do đó, việc dự báo đường đi của chúng cũng như việc dự đoán cơn băo nào đang tăng cấp nhanh chóng sẽ trở nên khó khăn hơn.
Theo Giáo sư Gerry Bagtasa tại Đại học Philippines, mặc dù hiếm gặp, nhưng đảo quốc này không lạ ǵ với hiện tượng kể trên khi 28% trong số các xoáy thuận nhiệt đới đổ bộ vào đất nước này từ năm 1951 đă gia tăng cấp độ nhanh chóng, dựa theo dữ liệu chính thức của Viện Khoa học Môi trường và Khí tượng.
Ông nhận xét rằng đường đi của băo Noru qua Biển Philippines trước khi đổ bộ chỉ ở mức trung b́nh cho mùa này và sức cắt của gió - tức là thay đổi tốc độ và sức gió theo độ cao trong khí quyển - không quá thấp.
Giáo sư Bagtasa cũng cho biết các nhà khí tượng học khó dự đoán được cường độ tăng nhanh của băo ở Thái B́nh Dương. Bởi lẽ, mặc dù giám sát vệ tinh đă tốt hơn, nhưng họ vẫn không có đủ dữ liệu để dự báo các hiện tượng thời tiết xấu đi.
Ông nói: “Có rất nhiều sự kiện chưa từng xảy ra gần đây trên toàn thế giới và do các chuyên gia thường dựa vào kinh nghiệm, nên có thể bỏ lỡ các sự kiện mới", ông nói.
Luôn chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất
Bác sĩ Mirian Abadilla trên đảo Luzon của Philippines đă tham gia hoạt động ứng phó với thiên tai của cộng đồng từ năm 1991.
Bà cho biết vào thời điểm đó, các cơn băo đă trở nên khó dự báo hơn và cộng đồng của bà không c̣n lựa chọn nào khác ngoài việc chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.
Bà nói: “Các cơn băo chắc chắn đang mạnh dần lên do biến đổi khí hậu và ngày càng khó dự đoán. Nhưng sau mỗi lần gặp băo, chúng tôi lại cố gắng cải thiện khả năng ứng phó với thiên tai - đó là cách duy nhất để chúng tôi nâng cao cảnh giác”.
Bà cho biết các chính quyền địa phương đă tổ chức các cuộc họp khi băo Noru tiếp cận bờ biển để lên kế hoạch cứu trợ và cứu nạn.
Mọi tỉnh, thành phố, đô thị và làng xă ở Philippines đều bắt buộc tuân theo hệ thống quản lư và giảm thiểu rủi ro thiên tai quốc gia theo đạo luật được áp dụng vào năm 2010 để giải quyết t́nh trạng dễ bị tổn thương về khí hậu của quốc đảo này.
Các chính quyền địa phương phải tiến hành sơ tán trước dựa trên các cảnh báo dự kiến từ cơ quan thời tiết quốc gia và họ nên tổ chức các cuộc diễn tập ứng cứu thiên tai thường xuyên.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. khen ngợi các đơn vị chính quyền địa phương đă làm tốt trong giải thích t́nh h́nh cho người dân địa phương và tiến hành các cuộc sơ tán giúp ngăn chặn thương vong hàng loạt.
Nhưng dường như ông cũng thừa nhận sự khó lường của những cơn băo thường xuyên đe dọa bờ biển Philippines, và cần phải luôn chuẩn bị sẵn sàng.
“Tôi nghĩ rằng chúng ta có thể đă gặp may mắn ít nhất là lần này”, ông Marcos Jr. nói.
VietBF@ sưu tập
