Năm cơ quan truyền thông lớn của Trung Quốc hoạt động tại Hoa Kỳ như các đại sứ quán nước ngoài bị Hoa Kỳ sẽ bắt đầu áp quy tắc mới kiểm soát, để thắt chặt kiểm soát truyền thông Trung Quốc do lo ngại tuyên truyền.
Trung Quốc nằm trong những nước có nhiều hoạt động đe dọa đến tự do báo chí, theo tổ chức Phóng viên không biên giới
Chính quyền Tổng thống Donald Trump cho biết hôm 18/2 rằng, sẽ bắt đầu coi năm cơ quan truyền thông lớn của nhà nước Trung Quốc đang hoạt động tại Hoa Kỳ như các đại sứ quán nước ngoài. Theo đó, sẽ yêu cầu các cơ quan này phải đăng ký nhân viên và tài sản với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Quyết định này sẽ áp dụng với Tân Hoa Xã, Mạng lưới Truyền hình Toàn cầu Trung Quốc CCTV, Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc, Trung Quốc Nhật báo và Cơ quan phát triển Hai Tian Hoa Kỳ, Reuters dẫn lời các quan chức giấu tên cho biết.
Trung Quốc Nhật báo (China Daily) là nhật báo tiếng Anh của chính quyền Trung Quốc, còn Cơ quan phát triển Hai Tian Hoa Kỳ phân phối Nhân dân Nhật báo (People Daily), cơ quan báo chí chính thức của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Năm cơ quan này khi hoạt động tại Hoa Kỳ sẽ phải thông báo tên người quản lý nhân sự, các quyết định tuyển dụng và sa thải và đăng ký tài sản mà họ thuê hoặc mua tại Hoa Kỳ với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Trước khi thuê hoặc mua mới tài sản tại Hoa Kỳ, các cơ quan này cũng phài có sự chấp thuận của Hoa Kỳ.
Hai quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao nước Hoa Kỳ nói với Reuters rằng, quyết định này được đưa ra vì Trung Quốc đang siết chặt kiểm soát hệ thống truyền thông của họ, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tăng cường việc sử dụng các phương tiện truyền thông để tuyên truyền cho các chính sách của Bắc Kinh.
Theo đó, trong suốt thời gian nắm quyền, ông Tập Cận Bình đã tăng cường kiểm soát với cả nội dung và chính sách biên tập, và các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc trên thực tế cũng là những vũ khí tuyên truyền của Đảng Cộng sản nước này.
Một bộ phận của cỗ máy tuyên truyền
tTheo New York Times, chính phủ Hoa Kỳ đã áp dụng Luật Đăng ký là đại diện của nước ngoài với một số cơ quan truyền thông, mà theo đó, yêu cầu bất kỳ ai vận động thay mặt chính phủ nước ngoài phải thường xuyên nộp báo cáo về hoạt động của họ cho Bộ Tư pháp.
Và để đáp trả sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016, chính quyền Hoa Kỳ đã buộc các bộ phận của bộ máy tuyên truyền chính thức của Trung Quốc phải đăng ký, trong đó, CGTN, kênh tiếng Anh của Đài truyền hình trung ương Trung Quốc, phải đăng ký vào đầu năm ngoái; còn Trung Quốc Nhật báo đã được đăng ký từ năm 1983.
"China Daily" được đánh giá là công cụ tuyên truyền bằng tiếng Anh của chính quyền Trung Quốc
Với quy định mới này, các cơ quan truyền thông được xem là bộ phận của các cơ quan ngoại giao Trung Quốc, hoạt động theo Luật về các cơ quan đại diện nước ngoài, ban hành năm 1982.
Tờ Guardian dẫn lời một quan chức dấu tên nói rằng, "Không nghi ngờ gì nữa rằng, năm cơ quan này là một bộ phận của bộ máy tuyên truyền nhà nước [Trung Quốc] và họ nhận lệnh trực tiếp từ giới chóp bu lãnh đạo.''
"Tất cả chúng ta đều biết rằng các cơ quan này do nhà nước kiểm soát, nhưng sự kiểm soát đó trở nên chặt chẽ hơn theo thời gian, và trở nên khắc nghiệt hơn rất nhiều", ông nói.
Quan chức này lưu ý rằng Trung Quốc có thể có hành động trả đũa nhưng nói rằng, các nhà báo Trung Quốc ở Hoa Kỳ được hoạt động trong môi trường báo chí tự do nơi đây. Trong khi đó, các nhà báo phương Tây khi đến Trung Quốc đưa tin, viết bài, họ phải chịu rất nhiều hạn chế nghiêm trọng trong tác nghiệp.
Cuộc chiến truyền thông của Trung Quốc
Chính quyền Donald Trump gần đây gia tăng áp lực lên Trung Quốc với một loạt các lĩnh vực, từ áp thuế trong cuộc thương chiến, đến chỉ trích mạnh mẽ hệ thống trại cải tạo của Bắc Kinh ở Tân Cương.
Trong chiến lược đặt ra các ưu tiên an ninh quốc gia vào tháng 12/2017, chính quyền Trump cảnh báo rằng, các đối thủ của Hoa Kỳ sẽ ngày càng sử dụng các hoạt động tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông để cố làm mất uy tín của nền dân chủ.
Ngay tại Hoa Kỳ, Trung Quốc đã thuê người bản xứ sản xuất các ấn phẩm, chương trình truyền hình bằng tiếng Anh theo hướng chuyên nghiệp, tránh các chủ đề nhạy cảm một cách khéo léo.
Một nghiên cứu gần đây của Freedom House - một viện nghiên cứu của Mỹ - phát hiện ra rằng Trung Quốc đã tìm cách đẩy mạnh thông điệp của họ, nhấn mạnh mối đe dọa khủng bố từ người Duy Ngô Nhĩ và lặp đi lặp lại những khẳng định rằng những người biểu tình ủng hộ dân chủ lớn ở Hong Kong vũ trang bằng vũ khí.
Nghiên cứu cho biết, Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc đã tăng chi tiêu tại Hoa Kỳ, từ con số 500 ngàn đô la trong nửa đầu năm 2009 lên hơn 5 triệu đô la trong nửa cuối năm 2019.
Còn tại các nước đang phát triển, Trung Quốc đã mở rộng nhanh chóng sự hiện diện của truyền thông nước này bằng cách cung cấp các chương trình truyền hình, nhằm tăng cường ảnh hưởng của họ.
Chẳng hạn, ở Nam và Trung Á, nghiên cứu "Chính sách đối ngoại Con đường Tơ lụa" do AidData phối hợp với Viện Chính sách Xã hội châu Á và Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) thực hiện, công bố tháng 12/2019 cho thấy, Bắc Kinh đã tìm cách gây ảnh hưởng bằng truyền thông qua hai con đường, mở rộng các hoạt động phát sóng quốc tế và xây dựng quan hệ tốt với các nhà báo và cơ quan truyền thông nước ngoài.
Theo đó, mục tiêu chính của nỗ lực này thoạt đầu để xây dựng hình ảnh Trung Quốc là một đối tác đáng tin cậy, nhưng sau đó lại được sử dụng để kêu gọi ủng hộ lập trường của Bắc Kinh về Tây Tạng và Đài Loan.
"Trung Quốc đã chi 9 tỉ Mỹ kim trong năm 2009 để xây dựng mạng lưới xuất bản và phát sóng quốc tế, với phần lớn số tiền dành cho Đài phát thanh Quốc tế Trung Quốc (CRI)", báo cáo của nghiên cứu này cho hay.
