Đây là một “Kỳ án” đào tẩu gây chấn động lịch sử Thế chiến thứ 2. Một cuộc vượt ngục khiến thế giới phải kinh ngạc, thán phục đă được hiện thực hóa vào đêm 24, rạng sáng ngày 25/3/1944. Cuộc đào tẩu này bắt đầu từ khát khao tự do của chàng phi công Anh tài ba.
Chân dung chàng phi công tài ba Roger Bushell
Bất chấp thực tế rằng Công ước Geneva về đối xử với tù binh chiến tranh đă biến nhà tù Salag Luft III của Đức thành một chốn giống như khách sạn 5 sao trong thời Thế chiến thứ hai, tù nhân người Anh Roger Bushell vẫn không khi nào nguôi ngoai kế hoạch trốn thoát đầy tham vọng của ḿnh.
Nhà tù bất khả xâm phạm
Roger Bushell sinh năm 1929 vốn là một luật sư tài năng và sau đó được đào tạo để trở thành phi công, là chỉ huy Không đoàn 92 của Anh.
Trong Thế chiến thứ hai năm 1940, máy bay của anh bị bắn hạ trong trận đánh tại thành phố Dunkerque của Pháp - vùng đất bị quân Đức chiếm đóng. Anh bị bắt và đưa đến nhà tù Stalag Luft III.
Stalag Luft III nằm cách thủ đô Berlin khoảng 150 km về phía đông, là một trại giam tù binh chiến tranh với hệ thống bảo vệ chắc chắn nhất của quân đội phát xít Đức.
Nơi đây nằm giữa một băi đất trống gần cánh rừng thông, có chu vi vào khoảng 1.350m. Bao bọc quanh nhà tù là hai hàng rào dây thép cao gần 2,5m, lớp nọ cách lớp kia gần 1,5m.
Bất kỳ tù nhân nào dại dột bước qua hàng rào sẽ bị các khẩu súng máy ở trên các tháp canh bắn tan xác.
Salag Luft III - nơi được sinh ra để khiến những kẻ âm mưu đào hầm phải nản chí, bởi nó có nền đất pha cát vàng không phù hợp cho việc xây hầm, bên cạnh việc được trang bị các micro ghi nhận chấn động nằm dọc theo hàng rào của nhà tù. Các khu giam giữ c̣n được xây dựng cách mặt đất khoảng 60cm, v́ thế mà những tên lính gác có thể ḅ bên dưới và truy t́m các đường hầm.
Nhà tù Stalag Luft III
Cuộc vượt ngục chấn động nhất lịch sử
Sau nhiều ngày suy tính, Roger Bushell quyết định bày tỏ kế hoạch của ḿnh với những người bạn tù. Sau nhiều cuộc họp bí mật, nhóm của Bushell đă nhất trí tiến hành một cuộc chạy trốn quy mô khỏi Stalag Luft III.
Roger Bushell đă thành lập một ủy ban bao gồm các chuyên gia và họ quyết định đào ba đường hầm với hy vọng rằng, ít nhất một trong số ba đường hầm này sẽ giúp họ vượt ngục thành công. Để đảm bảo bí mật, họ quyết định đặt tên cho ba đường hầm này là Tom, Dick và Harry.
Tom nằm cách lớp hàng rào dây thép gai về phía Tây khoảng 30m. Lối dẫn xuống đường hầm được đào qua lớp bê-tông nằm ngay bên ngoài cửa bếp. Dick được bắt đầu từ một căn nhà gỗ nằm cách hàng rào xa hơn. Đường hầm Harry được làm phía dưới một bếp ḷ.
Các thành viên trong nhóm phân chia công việc vô cùng cụ thể, gồm nhiều nhóm nhỏ, mỗi nhóm là các thành viên đă từng chiến đấu với nhau hoặc cùng một dân tộc. Các nhóm nhỏ này sẽ có các nhiệm vụ khác nhau, một số đào hầm, một hội cảnh giới, nhóm vẽ bản đồ…
Sơ đồ đường hầm Harry
Theo số liệu các nhân chứng kể lại, ngoài các máy xúc được biên chế để lao động, các tù nhân phải bí mật biển thủ khoảng 1.200 con dao, gần 1.000 th́a muỗng, 1.400 vỏ lon sữa để phục vụ công tác xúc đất, cùng 90 khung giường, 4.000 thanh dát giường, 35 ghế, 20 bảng gỗ cho việc chống và gia cố đường hầm.
Khi mọi việc đang tiến hành thuận lợi th́ tên đứng đầu nhà tù bày tỏ sự nghi ngờ. Hắn ra lệnh cho lính gác thường xuyên kiểm tra bất ngờ và sử dụng cả ống nḥm bí mật quan sát từng cử động của tù nhân.
Trong một lần kiểm tra, một tên lính Đức đă phát hiện ra đường hầm Tom và đă tiến hành đặt thuốc nổ để phá hủy đường hầm này.
Để tránh sự nghi ngờ, Roger Bushell quyết định dừng mọi công việc với hai đường ngầm c̣n lại và đợi cho t́nh h́nh lắng xuống. Măi cho đến tháng 1/1944, công việc đào đường hầm mới được khởi động trở lại.
Lần này, các thành viên đă có một kế hoạch chi tiết hơn, họ sử dụng đường hầm Dick để chứa cát đào ra từ đường hầm Harry. Những người tù thường đào khoảng 6 tiếng một ca, để không làm quần áo dính bùn, tất cả phải trần truồng khi làm việc.
Đến giữa tháng 3, những người tù ước tính đào được đến chỗ cánh rừng. Họ quyết định tổ chức một cuộc họp quan trọng bao gồm thứ tự đào tẩu, ngày khởi sự.
Vào đêm khởi sự, tù binh tập trung ḅ qua đường hầm Harry, vượt qua tháp canh đến khu rừng phía sau. Bỗng đường hầm bị sụp một đoạn, chỉ có 76 người thoát khỏi trại tù binh vào 4h45′ ngày 25/3/1944.
Báo động tù nhân vượt ngục ngay lập tức được réo lên liên hồi. Một cuộc truy t́m quy mô lớn kéo dài đến vài tuần. Trong số 76 tù nhân vượt ngục, 50 người bị bắt lại trong trại tù binh.
Số tù nhân không bị bắt lại phải đối diện với thời tiết khắc nghiệt của mùa đông. Trời rất lạnh, nhiệt độ ngoài trời xuống tới -22 và -25 độ C mà các tù nhân lại không có ủng, găng tay hay mũ… Đa số họ đều chịu không nổi nên bị chết v́ bệnh thương hàn và đói.
Dù phần lớn số người tham gia vượt ngục đă chết nhưng cuộc vượt ngục này nhanh chóng gây chấn động trên khắp nước Đức và toàn thế giới. Đây được coi là minh chứng cho trí thông minh và ḷng dũng cảm của các anh hùng thời chiến.
Sự đột phá này sau đó được bất diệt trong bộ phim The Great Escape, trong đó nhân vật 'Roger Bartlett' trong phim dựa trên đúng nguyên mẫu của nhà lănh đạo tài ba Roger Bushell.
