1 - Dịch Ebola đang xảy ra tại Tây Phi đã dấy lên câu hỏi là bằng cách nào bệnh tác động đến tập thể loài vật,và đặc biệt là nguy cơ đối với thú cảnh pets nuôi trong nhà. Trong khi các thông tin hiện hữu cho biết virus Ebola có thể được tìm thấy trên nhiều loài vật khác nhau, nhưng Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC, Bộ Nông Nghiệp USDA và Hiệp Hội Thú Y AVMA lại không nghĩ rằng thú cảnh là mối nguy cơ đáng kể của bệnh Ebola tại Hoa Kỳ.
2 - Bằng cách nào thú vật dự phần trong việc bộc phát bệnh Ebola?
Ổ chứa tự nhiên (natural reservoir host) của virus Ebola chưa được xác định, cho nên việc virus xuất hiện như thế nào lúc ban đầu ở người cũng không rõ. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng bệnh nhân đầu tiên bị lây bệnh qua sự tiếp xúc với một con vật nào đó đã có chứa sẵn virus, chẳng han như loài dơi ăn trái (fruit bat) hoặc loài linh trưởng primate (vượn, khỉ). Cách lây nhiễm nầy được xảy ra theo kiểu lan tỏa (spillover event). Người nầy lây cho người kia và nối tiếp theo… dẫn đến sự gia tăng số người bị nhiễm càng lúc càng nhiều thêm hơn.
Một vài dịch bệnh trong quá khứ cho thấy loài linh trưởng primates cũng bị Ebola và lối lây nhiễm đa lan tỏa multiple spillover events đã xảy ra khi con người tiếp xúc hay ăn thịt khỉ bệnh. Trong dịch bệnh tại Tây Phi hiện nay, thú vật không đụợc xem như là một yếu tố lây truyền đang xảy ra.(animals have not been found to be a factor in ongoing transmission).
3 - Ebola lây truyền bằng cách nào?
Khi xảy ra ở người, virus có thể lây truyền bằng nhiều cách từ ngụời nầy sang những người khác. Ebola lây truyền qua ngõ tiếp xúc trực tiếp direct contact (xuyên qua vết trầy, đứt trên da hay trên niêm mạc, mắt, mũi, miệng,) máu, tiết vật trong cơ thể body fluid (nước tiểu, mồ hôi, nước miếng, phân, dịch ói mửa, sữa, tinh dịch), vật dụng có nhiễm virus Ebola như kim tiêm và óng chích, của người đang có bệnh,.
Nói chung Ebola không truyền qua ngõ không khí, qua nụớc, cũng như qua thức ăn. Ebola is not spread through the air or by water, or in general, by food. However, in Africa, Ebola may be spread as a result of handling bushmeat (wild animals hunted for food) and contact with infected bats. Tuy nhiên, tại Phi châu, Ebola có thể lây truyền qua việc cầm đụng, xờ mó thịt rừng bushmeat xuất phát từ thú hoang dã đã có tiếp xúc với loài dơi ăn trái đã bị nhiễm virus. Không có bằng chứng cho thấy muỗi và các loài côn trủng khác có thể truyền virus Ebola.
4 - Chó có thể bị nhiễm hay bị bệnh Ebola không?
Ngay lúc này, chưa có báo cáo nào đề cập đến chó, mèo bị Ebola hay có thể làm lây truyền Ebola sang cho người hay cho các loài thú khác. Kể luôn các vùng Phi châu nơi đang có sự hiện diện của dịch bệnh cũng chưa thấy có báo cáo nào nói đến chó mèo bị Ebola cả. Có rất ít bằng chứng cho biết chó bị nhiễm virus Ebola, nhưng chưa có dấu hiệu nào cho thấy nó phát ra thành bệnh được hết.
5 - Tại Hoa kỳ, chó mèo có nguy cơ bị bệnh Ebola không?
Nguy cơ dịch bệnh Ebola xảy đến cho một số đông người rất ư là thấp, vì vậy nguy cơ bệnh Ebola ở chó mèo càng thấp hơn vì cần phải phải có sự tiếp xúc với máu và tiết vật của người bệnh Ebola. Kể cả tại những vùng Phi châu đang có dịch Ebola cũng chưa thấy có báo cáo nào nói đến việc chó mèo bị bệnh Ebola cả.
6 - Tôi bị nhiễm bệnh Ebola từ chó hay mèo của tôi không?
Ngay phút nầy,chưa thấy có báo cáo nào cho biết chó mèo bị Ebola hay chúng có thể truyền bệnh sang cho người hoặc thú vật khác cả. Tại Hoa Kỳ, nguy cơ chó mèo bị nhiễm Ebola rất ư là thấp vì cần phải có sự tiếp xúc với máu và tiết vật của bệnh nhân Ebola.
7 - Có thể nào lông, móng của chó mèo làm lan truyền Ebola sang cho người hay thú khác khác không?
Chúng tôi chưa biết rõ vấn đề nầy. Điều quan trọng là cần tránh xa máu và tiết vật của người đã có triệu chứng Ebola rồi.
8 - Chuyện gì xảy ra cho nhưng con thú trong nhà của bệnh nhân Ebola?
CDC khuyến cáo các giới chức trách nhiệm về y tế công cộng và thú y sĩ thẩm định nguy cơ tại chổ xem coi có sự tiếp xúc giữa thú cảnh, máu và tiết vật của bệnh nhân Ebola như thế nào. Từ đó các giới trách nhiệm mới có thể quyết định cách hành sử ra sao.
9 - Tôi có thể đem chó mèo đi chủng ngừa Ebola không?
Không có lý do nào đem chủng ngừa Ebola cho chó mèo cả nếu không có sự tiếp xúc với người bị nhiễm Ebola cả. Hiện nay chưa có thuốc chủng Ebola cho chó mèo.
10 - Điều kiện quy định việc cho phép đem chó mèo và các loài thú khác tử Tây Phi vào Hoa Kỳ
Chó mèo phải khỏe mạnh. Chó phải được chủng ngừa dại rabies trước khi đến Hoa Kỳ. Trong tình hình hiện nay, các loài khỉ và gặm nhấm African rodents không được cho phép vào Hoa Kỳ.
Mỗi tiểu bang và lãnh địa territorie Hoa Kỳ có luật lệ và điều kiện về sở hữu và nhâp cảng thú cảnh riêng biệt, chúng có thể khác với luật liên bang. Công ty hàng không có thể có thêm nhưng quy định riêng của họ.
11 - Khỉ có thể truyền Ebola không?
Vâng, khỉ có thể có nguy cơ truyền Ebola. Dấu hiệu Ebola ở khỉ gồm có sốt nóng, mất đói,và chết bất thình lình. Không nên để khỉ tiếp xúc với những ai có thể có Ebola. Khỉ khỏe mạnh đang sống tại Hoa Kỳ và không có tiếp xúc với người bị nhiễm Ebola thì không có nguy cơ làm lan truyên Ebola.
12 - Dơi có thể truyền Ebola không?
Loài dơi ăn trái tại Phi châu được xem là ổ chứa tự nhiên (natural reservoir) của Ebola. Dơi Bắc Mỹ được xem như không có chứa virus Ebola, và như vậy CDC cho biết nguy cơ dịch bệnh Ebola gây bởi dơi tại Hoa Kỳ rất ư là thấp. Tuy vậy, dơi mang bệnh dại rabies và một số bệnh khác tại Hoa Kỳ. Để giảm thiểu sự lây nhiễm bệnh tật, CDC khuyên chúng ta đừng bao giờ sờ mó vào dơi sống cũng như dơi đã chết rồi.
13 - Tôi có thể biết thêm thông tin về Ebola và thú cảnh tại những nơi nào?
CDC, US Department of Agriculture và American Veterinary Medical Association.
Đọc thêm
Nguyễn Thượng Chánh
VB
