Không phải đất hiếm, Trung Quốc đang dùng 'quân bài' khác để xoay chuyển toàn bộ thị trường hàng hoá

[therealrtz]

Quyết định này sẽ chính thức áp dụng từ quý IV năm 2025, đánh dấu sự xoay trục chiến lược trong quan hệ thương mại giữa Australia và Trung Quốc, đồng thời khẳng định ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh trong việc định hình cơ chế giá cả toàn cầu, không chỉ ở mảng đất hiếm.

Theo thỏa thuận, khoảng 88,5 triệu tấn quặng sắt, tương đương giá trị 10 tỷ USD, sẽ được thanh toán bằng Nhân dân tệ mỗi năm. Các nhà phân tích nhận định đây không chỉ là một thỏa thuận thương mại, mà còn phản ánh toan tính lâu dài của Trung Quốc nhằm từng bước phá vỡ thế thống trị của đồng USD và khẳng định quyền kiểm soát lớn hơn trong định giá hàng hóa chiến lược.

Căng thẳng bắt đầu từ cuối tháng 9, khi Tập đoàn Tài nguyên Khoáng sản Trung Quốc ra chỉ thị tạm ngừng mua quặng sắt định giá bằng USD từ BHP, khiến các lô hàng bị đình trệ và thị trường rơi vào trạng thái bất ổn. Bề ngoài, tranh cãi xoay quanh chất lượng và giá bán quặng, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng đây là bước đi có chủ đích nhằm thử sức khả năng ép buộc doanh nghiệp nước ngoài chấp nhận quy tắc thanh toán mới.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese đã bày tỏ lo ngại, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì nguồn xuất khẩu quặng sắt ổn định sang Trung Quốc - thị trường chiếm gần 60% kim ngạch thương mại song phương. Tuy vậy, việc chấp nhận thanh toán bằng Nhân dân tệ cũng khiến Canberra đứng trước rủi ro, khi các doanh nghiệp khai khoáng có thể chịu biến động tỷ giá, trong khi Australia vô tình bị kéo vào quỹ đạo “phi đô la hóa” mà Bắc Kinh đang thúc đẩy.

Nhiều chuyên gia cho rằng, sự nhượng bộ của BHP, dù chỉ ở mức 30%, đã là một thắng lợi chiến thuật cho Trung Quốc. Thị trường quặng sắt vốn lâu nay bị “đóng khung” trong cơ chế định giá bằng USD, nhưng Trung Quốc với vai trò nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới, đang tận dụng lợi thế này để thử nghiệm đồng tiền riêng trong các giao dịch then chốt.

Động thái trên nằm trong lộ trình quốc tế hóa Nhân dân tệ, từ việc thiết lập các trung tâm thanh toán ở nước ngoài, mở rộng tài chính trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai - Con đường, đến giao dịch bằng Nhân dân tệ với Brazil và phát triển đồng tiền kỹ thuật số thay thế hệ thống SWIFT. Hiện đã có tới 28% thương mại quặng sắt giữa Trung Quốc và Brazil được thanh toán bằng Nhân dân tệ và thỏa thuận với BHP cho thấy Bắc Kinh đang tiến thêm một bước dài trong việc thách thức “ngai vàng” của đồng USD.

Đối với Canberra, quặng sắt không chỉ là nguồn xuất khẩu chủ lực mà còn là trụ cột của ngân sách quốc gia. Giá quặng sắt biến động đôi chút cũng đủ tác động lớn đến cán cân thương mại và tăng trưởng. Việc BHP chấp nhận RMB có thể khiến các nhà xuất khẩu Australia khác phải tính toán lại chiến lược, đồng thời cho thấy sự mong manh khi phụ thuộc quá nhiều vào một khách hàng vừa là đối tác kinh tế, vừa là đối thủ chiến lược.

Một số chuyên gia cảnh báo, nếu Trung Quốc tận dụng điều kiện thanh toán bằng Nhân dân tệ để áp đặt các yêu cầu về giá cả hay chính sách, Australia có nguy cơ tái diễn kịch bản căng thẳng thương mại 2020-2021, khi Bắc Kinh từng ngầm cấm nhập khẩu rượu vang, lúa mạch, than đá và hải sản của Australia nhằm đáp trả bất đồng chính trị. Điểm khác biệt lần này là quặng sắt, loại hàng hóa mang tính sống còn và gần như không thể thay thế, đang bị đặt vào thế mặc cả.

Mặc dù các hợp đồng dài hạn giữa BHP và Trung Quốc vẫn tiếp tục được định giá bằng USD ít nhất đến năm 2026, song việc tập đoàn này để ngỏ khả năng áp dụng chỉ số giá quặng sắt bằng Nhân dân tệ trong tương lai cho thấy bước chuyển đổi có thể trở thành xu thế dài hạn. Nếu thị trường chấp nhận cơ chế định giá mới, quá trình quốc tế hóa Nhân dân tệ sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ, đồng thời thách thức vai trò bá chủ của đồng USD trong thương mại hàng hóa.



VietBF@ Sưu tập