BBC vật lộn trong cuộc chiến pháp lý với ông Trump

[Romano]

Căng thẳng giữa đài BBC và Tổng thống Mỹ Donald Trump phơi bày những vấn đề ở cấp lãnh đạo cao nhất của BBC liên quan đến cách đưa tin, đồng thời khiến chính phủ Anh rơi vào thế khó xử với đồng minh thân cận nhất là Mỹ.Ngày 11-11, ông Tim Davie - Tổng giám đốc sắp mãn nhiệm của đài BBC kêu gọi nhân viên “chiến đấu” để bảo vệ hoạt động báo chí của mình, trong bối cảnh đài truyền hình Anh đang chật vật tìm cách ứng phó cáo buộc thiên vị khi đưa tin về Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Lời kêu gọi của ông Tim Davie được đưa ra sau khi ông Trump đe dọa kiện BBC đòi bồi thường 1 tỉ USD, làm dấy lên áp lực mới đối với đài truyền hình này.

Vụ việc cũng phơi bày những căng thẳng ở cấp lãnh đạo cao nhất của BBC liên quan cách đưa tin, đồng thời khiến chính phủ Anh rơi vào thế khó xử với đồng minh thân cận nhất là Mỹ.

Nguồn cơn vụ kiện
Vào tháng 10-2024, vài ngày trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, BBC phát sóng bộ phim tài liệu mang tên Trump: Cơ hội thứ hai? Lúc đó, bộ phim nhận được đánh giá tích cực tại Anh nhưng lại ít được chú ý tại Mỹ.

Và có lẽ câu chuyện sẽ vẫn yên ổn như vậy, nếu không có một bản ghi nhớ bị rò rỉ của cựu cố vấn BBC Michael Prescott.

Trong bản ghi nhớ được ông Prescott soạn trong mùa hè này, ông liệt kê một danh sách dài các thiếu sót bị cáo buộc trong sản phẩm tin tức của BBC, từ nghi vấn thiên vị chống Israel trong kênh tiếng Ả Rập đến xu hướng quá tiến bộ trong việc đưa tin về người chuyển giới.

Ông Prescott cũng chỉ trích việc chỉnh sửa “hoàn toàn gây hiểu lầm” đối với bài phát biểu của ông Trump trong bộ phim được phát trong khuôn khổ loạt phim tài liệu dài kỳ Panorama của BBC.

Bộ phim cho thấy ông Trump nói: “Chúng ta sẽ đi xuống Capitol và tôi sẽ ở đó cùng các bạn, và chúng ta chiến đấu. Chúng ta chiến đấu đến cùng, và nếu các bạn không chiến đấu đến cùng, các bạn sẽ không còn đất nước nữa”.

Nhưng thực tế, ông Trump đã nói: “Chúng ta sẽ đi xuống Capitol và cổ vũ các thượng nghị sĩ, hạ nghị sĩ dũng cảm của chúng ta”. 54 phút sau, ông mới kêu gọi người ủng hộ “chiến đấu đến cùng”.

Trong thư gửi một ủy ban quốc hội hôm thứ 10-11, Chủ tịch BBC Samir Shah đã xin lỗi về những gì ông gọi là “sai lầm trong phán đoán” khi chỉnh sửa bài phát biểu của Trump, và thừa nhận rằng việc này “đã tạo ấn tượng về một lời kêu gọi trực tiếp cho hành động bạo lực”.

Các nhà báo từng làm việc tại BBC chỉ trích đài vì không xử lý kịp các quan ngại về bộ phim, vốn đã được nêu ra trong một cuộc họp của ủy ban tiêu chuẩn biên tập hồi tháng 1.

Một số nhà báo đương nhiệm và cựu phóng viên của đài cho rằng các thành viên hội đồng BBC “thiên vị có hệ thống”.

Cuộc tranh cãi nổ ra vào thời điểm nhạy cảm về chính trị đối với BBC, khi đài chuẩn bị đàm phán lại Hiến chương Hoàng gia - văn bản quy định cơ cấu quản trị của tổ chức. Hiến chương hiện tại sẽ hết hạn vào năm 2027.

BBC trước cuộc chiến pháp lý
Bộ trưởng Văn hóa Anh Lisa Nandy xác nhận hôm 11-11 rằng cuộc rà soát BBC sẽ được khởi động trước khi năm nay kết thúc.

Bà nói trước quốc hội rằng BBC phải “duy trì các tiêu chuẩn cao nhất”, nhưng cũng cảnh báo không nên “mở cuộc tấn công dai dẳng” nhằm vào đài truyền hình mà bà gọi là “nguồn tin tức được sử dụng rộng rãi và đáng tin cậy nhất của đất nước”.

Chính phủ Công đảng của Thủ tướng Anh Keir Starmer đang phải “đi trên dây”, vừa ủng hộ tính độc lập của BBC, vừa tránh để bị xem là đứng về phía BBC chống lại ông Trump.

Luật sư của ông Trump đang đe dọa kiện BBC tại bang Florida vì ở Anh, thời hạn khởi kiện phỉ báng thông thường chỉ là một năm, nên đã quá muộn để nộp đơn.

Theo các luật sư, việc khởi kiện ở Florida có thể là rào cản cho phía tổng thống Mỹ vì các luật sư của BBC có thể lập luận rằng Florida không phải là khu vực tài phán thích hợp để xét xử vụ kiện này.

“Tòa án Florida có thể sẽ phán rằng khu vực tài phán phù hợp là Anh và xứ Wales, vì phần lớn khán giả xem chương trình đều ở đó” - luật sư truyền thông Daniel Taylor thuộc hãng luật Taylor Hampton ở London nói với tờ The New York Times.

Luật sư chuyên về truyền thông và phỉ báng Matthew Gill nói với AFP rằng bộ phim tài liệu Panorama “có lẽ chỉ có lượng khán giả rất nhỏ ở Mỹ”, khiến việc chứng minh thiệt hại gây ra cho ông Trump trở nên khó khăn hơn.

BBC có đủ khả năng bồi thường 1 tỉ USD?
Theo đài CNN, câu trả lời có lẽ là không. BBC thu được 5,9 tỉ bảng (7,8 tỉ USD) doanh thu trong năm tài chính vừa qua, chủ yếu từ phí bản quyền (3,8 tỉ bảng), phần còn lại từ các hoạt động thương mại.

Đến cuối năm, đài có quỹ dự trữ tiền mặt 477 triệu bảng (627 triệu USD) - chỉ hơn một nửa so với số tiền mà ông Trump đe dọa kiện.

Bất kỳ khoản bồi thường nào cho Trump - ngay cả khi thấp hơn nhiều so với yêu cầu của ông cũng sẽ làm gia tăng áp lực tài chính đối với BBC.

Khi Hiến chương Hoàng gia hết hạn vào năm 2027, ban lãnh đạo có thể từng hy vọng rằng chính phủ Công đảng thân thiện với BBC sẽ sẵn sàng gia hạn thêm một thập niên.

Tuy nhiên, khủng hoảng mới nhất có thể khiến chính phủ dè dặt khi kêu gọi người dân tiếp tục trả phí cho một một kênh truyền hình mà nhiều người không còn ưa chuộng trong thời đại mạng xã hội.