USA Nụ cười hiếm của Tập Cận Bình tại APEC: Khoảnh khắc “đời thường” bên lề cuộc mặc cả Trump–Tập

[Gibbs]

Khoảnh khắc lạ từ Nhà Trắng
Trong 12 năm cầm quyền, Tập Cận Bình luôn được khắc họa là người nghiêm nghị, chuẩn mực. Nhưng loạt ảnh do Nhà Trắng công bố tại APEC ở Hàn Quốc lại hé lộ một “phiên bản” khác: Tập cười tít mắt, Ngoại trưởng Vương Nghị cười theo; còn Donald Trump vươn tay qua bàn đàm phán, chìa cho ông một mảnh giấy gì đó – nội dung vẫn là ẩn số.

Bên lề căng thẳng: đậu nành, fentanyl, đất hiếm, chip cao cấp
Cuộc gặp song phương tại căn cứ không quân Gimhae (Busan) diễn ra khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới còn nhiều bất đồng – từ nông sản đến kiểm soát tiền chất ma túy, từ khoáng sản chiến lược đến bán dẫn hạng nặng. Giữa bối cảnh ấy, những khung hình “đời thường” càng trở nên hiếm có.

Tập… đùa về “cửa hậu” khi tặng điện thoại
Hai ngày sau, khi trao quà với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, Tập tặng hai chiếc điện thoại Xiaomi “Made in China” (màn hình sản xuất tại Hàn Quốc). Ông Lee hỏi bông đùa: “Bảo mật liên lạc thế nào?” – cả phòng bật cười. Tập đáp: “Anh có thể kiểm tra xem có ‘backdoor’ không.” Một câu đùa chạm đúng “điểm nóng” an ninh mạng vốn là đề tài tranh cãi giữa Trung Quốc và phương Tây.

“Backdoor”: điểm mù niềm tin công nghệ
“Cửa hậu” ám chỉ lối truy cập thiết bị âm thầm mà người dùng không hay biết. Gần đây, Bắc Kinh lo ngại đề xuất của Mỹ buộc gắn cơ chế theo dõi lên chip xuất khẩu; phía các hãng lại khẳng định không có “backdoor”. Cùng lúc, nhiều nước phương Tây cũng nêu quan ngại an ninh với thiết bị nguồn gốc Trung Quốc. Câu đùa của Tập vì thế càng gây chú ý.

Hình ảnh không lọt nổi tường lửa
Những khoảnh khắc thoải mái của Tập với Trump và với lãnh đạo Hàn Quốc gần như vắng bóng trên mạng Trung Quốc. Trên Douyin hay Xiaohongshu không thấy các clip, ảnh “thoát vai” thường nhật ấy; một vài bài đăng trên Weibo của báo chí hải ngoại chỉ còn lác đác vài bình luận qua lọc. Tại quê nhà, Tập vẫn hiện lên trong quân phục kiểu Mao, duyệt binh, chủ trì hội nghị trung ương – hình tượng được kiểm soát chặt chẽ.

Khác biệt thế hệ: từ “Jiang style” đến “Xi style”
Nếu Giang Trạch Dân từng nổi tiếng phô diễn ngoại ngữ, pha trò trước ống kính, thì Tập chọn con đường ngược lại: ít cười, ít ngẫu hứng, tối giản thông điệp và siết chặt kịch bản truyền thông. Chính bởi vậy, một nụ cười nhắm mắt giữa phòng họp kín bỗng trở thành “tín hiệu” để giới quan sát mổ xẻ.

Mảnh giấy của Trump: ẩn số trong khung hình
Tấm ảnh Trump vươn tay chỉ vào tờ giấy trước mặt Tập khiến dư luận tò mò: là con số thương mại, ghi chú an ninh, hay một “cú chốt” ngoại giao? Không ai biết. Nhưng sự “cởi mở” hiếm hoi trên gương mặt Tập cho thấy không khí bàn bạc có lúc đã rời khỏi quỹ đạo căng cứng thường thấy.

Ngoại giao nụ cười không đổi được thực tại
Dù ảnh đẹp gây sốt, thực tế đàm phán vẫn nặng ký: chuỗi cung ứng chip, kiểm soát công nghệ, dữ liệu và an ninh kinh tế đều là trận địa dài hơi. Những phút thư giãn có thể giúp “giải băng”, nhưng không thể thay thế thương lượng kỹ thuật và cam kết kiểm chứng được.

Tín hiệu cho công chúng trong và ngoài Trung Quốc
Ở phương Tây, một nụ cười của Tập được đọc như dấu hiệu mềm hóa – dù chỉ là bề mặt. Ở Trung Quốc đại lục, sự vắng bóng của những hình ảnh “vượt kịch bản” cho thấy bộ máy kiểm duyệt vẫn ưu tiên một phong thái lãnh đạo uy nghi, nhất quán, không sơ hở để diễn giải.

Khoảnh khắc hiếm giữa mùa địa–kinh tế căng thẳng
APEC lần này không chỉ là những câu chữ trong thông cáo chung. Đôi khi, một nụ cười, một câu đùa về “cửa hậu”, hay một tờ giấy bí ẩn trên bàn đàm phán cũng đủ nói lên nhiều điều: sau lớp vỏ nghi thức, chính trị vẫn là tương tác giữa những con người – và đôi ba khung hình có thể làm mềm đi cả một mùa cạnh tranh công nghệ lẫn địa chính trị.