|
Các khoản cho vay nước ngoài bằng nhân dân tệ (NDT) của Trung Quốc tăng vọt trong bối Bắc Kinh nỗ lực thúc đẩy vai trò của đồng tiền này trong tài chính quốc tế và giảm sự phụ thuộc vào đô la Mỹ (USD).
Các khoản cho vay, tiền gửi và đầu tư trái phiếu bằng NDT của các ngân hàng Trung Quốc ở nước ngoài đã tăng gấp 4 lần trong 5 năm qua, vượt 3,4 nghìn tỷ NDT (480 tỷ USD). Động thái này phản ánh tham vọng lâu dài của Bắc Kinh nhằm giảm vị thế trung tâm của đồng USD trong dòng vốn toàn cầu.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng mở rộng các kênh cho phép nhà đầu tư nước ngoài mua trái phiếu định danh bằng NDT. Tuy nhiên, giới chức Bắc Kinh tập trung vào việc thúc đẩy sử dụng đồng tiền này trong thương mại như một biện pháp phòng vệ trước việc Mỹ và phương Tây “vũ khí hóa” đồng USD.
“Dưới góc nhìn của Trung Quốc, việc thanh toán bằng NDT là rất quan trọng, vì điều đó cho thấy dù trong hoàn cảnh nào, họ vẫn có thể duy trì thương mại”, Adam Wolfe, chuyên gia tại Absolute Strategy Research (London), nhận định.
Theo dữ liệu của Cơ quan Quản lý Ngoại hối Trung Quốc (SAFE), tài sản thu nhập cố định ở nước ngoài của các ngân hàng Trung Quốc đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, vượt 1,5 nghìn tỷ USD, trong đó phần định danh bằng NDT tăng lên gần 484 tỷ USD vào cuối tháng 6. Con số này bao gồm 360 tỷ USD các khoản vay và tiền gửi bằng NDT, tăng từ 110 tỷ USD vào năm 2020.
Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) ước tính, các khoản cho vay quốc tế bằng NDT dành cho các quốc gia đang phát triển đã tăng thêm 373 tỷ USD trong 4 năm tính đến cuối tháng 3. “Năm 2022 đánh dấu bước ngoặt, khi tín dụng bằng USD và euro giảm, nhường chỗ cho tín dụng định danh bằng NDT”, BIS cho biết. Điều này củng cố vị thế của Trung Quốc là chủ nợ song phương hàng đầu thế giới.
Với mặt bằng lãi suất trong nước thấp, nhiều chính phủ như Kenya, Angola và Ethiopia đã chuyển đổi các khoản nợ bằng USD sang NDT trong năm nay. Indonesia và Slovenia cũng công bố kế hoạch phát hành trái phiếu NDT, trong khi Ngân hàng Phát triển Kazakhstan tháng trước đã phát hành trái phiếu trị giá 2 tỷ NDT với lợi suất chỉ 3,3%.
Phần lớn của sự mở rộng này đến từ giao dịch thương mại. Dữ liệu của Swift cho thấy tỷ trọng NDT trong giao dịch thương mại toàn cầu đã tăng gấp 4 lần trong 3 năm qua, đạt 7,6% vào tháng 9, trở thành đồng tiền được sử dụng nhiều thứ 2 sau USD.
Trung Quốc cũng củng cố việc sử dụng NDT ở nước ngoài thông qua mạng lưới ngân hàng thanh toán quốc tế — gồm cả ngân hàng trong và ngoài Trung Quốc — cùng các thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với đối tác thương mại trên toàn cầu.
Song song đó, Bắc Kinh đẩy mạnh hệ thống thanh toán xuyên biên giới (CIPS), với tổng giá trị giao dịch vượt 40 nghìn tỷ NDT/quý kể từ đầu năm ngoái. Việc giao dịch qua CIPS tăng mạnh trong khi tỷ trọng thanh toán bằng NDT qua Swift giảm. Diễn biến này cho thấy xu hướng chuyển dịch thanh toán sang hệ thống do Trung Quốc kiểm soát — một bước tiến trong mục tiêu xây dựng trật tự tiền tệ đa cực, thay thế mô hình xoay quanh đồng USD.
Giáo sư Bert Hoffman (Viện Đông Á, Đại học Quốc gia Singapore) nhận định: “Giới chức Trung Quốc tin rằng hệ thống dựa trên đồng USD bất ổn và chứa nhiều rủi ro mà một hệ thống đa tiền tệ có thể tránh được”.
Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy giá trị thương mại thanh toán bằng NDT đã tăng lên hơn 1 nghìn tỷ NDT mỗi tháng trong thập kỷ qua, với khoảng 30% tổng kim ngạch thương mại và hơn một nửa giao dịch xuyên biên giới hiện được thanh toán bằng đồng nội tệ.
Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát vốn chặt chẽ vẫn cản trở khả năng quốc tế hóa của nhân dân tệ. Theo IMF, đồng tiền này chỉ chiếm 2,1% trong dự trữ ngoại hối toàn cầu tính đến đầu năm nay. Một trở ngại lớn là thiếu tài sản định danh bằng NDT đủ thanh khoản để hấp dẫn nhà đầu tư.
Nhằm khắc phục vấn đề này, chính quyền Hồng Kông (Trung Quốc) đang thúc đẩy đưa thành phố trở thành trung tâm giao dịch trái phiếu và tiền tệ quốc tế. Bắc Kinh cũng mở cửa thị trường repo liên ngân hàng trong nước cho nhà đầu tư nước ngoài, cho phép họ sử dụng tài sản định danh bằng NDT làm tài sản thế chấp cho các khoản vay cùng loại tiền tệ.
“Động thái này giúp giải quyết một số điểm nghẽn lớn đối với nhà đầu tư nước ngoài”, Karen Lam, chuyên gia phân tích tại Simmons & Simmons Hong Kong, nhận định. “Nhà đầu tư sẽ chỉ thực sự tăng phân bổ vào các tài sản NDT nếu họ có thể sử dụng chúng linh hoạt hơn, chứ không chỉ để hưởng lợi tức”.
Vừa qua, Bắc Kinh cũng mở rộng chương trình Bond Connect, cho phép nhiều nhà đầu tư trong nước đầu tư vào trái phiếu niêm yết tại Hồng Kông, tạo cầu nối giữa nhà phát hành nợ NDT ở nước ngoài và nguồn thanh khoản NDT dồi dào tại đây.
Theo các chuyên gia, Trung Quốc không đặt mục tiêu thay thế hoàn toàn đồng USD, mà muốn gia tăng vai trò của NDY trong thương mại và đầu tư quốc tế. “Bằng cách này, Trung Quốc có thể hưởng lợi từ cả hai hệ thống”, Smith của ngân hàng Citi nói.
Các nhà phân tích cho rằng chính sách của Bắc Kinh đang từng bước tiến gần mục tiêu đó. “Quá trình diễn ra chậm nhưng mọi yếu tố cần thiết cho việc tăng tốc quốc tế hóa NDT đều đang dần hoàn thiện”, Giáo sư Hoffman nhận định.
VietBF@ Sưu tập
|
