AWACS E-3 Sentry
E-3 Sentry của NATO được các phi công mô tả là
"mắt thần trên bầu trời", là một đài chỉ huy bay và radar trên không. Máy bay này theo dõi mọi thứ từ độ cao 30,000 feet, quét hàng trăm dặm theo mọi hướng để thực hiện các nhiệm vụ tuần tra, theo dõi và đặc biệt là cung cấp thông tin trong hiệp đồng tác chiến.
Các phóng viên của
Business Insider đã có cơ hội tham gia một chuyến bay trên máy bay
AWACS của NATO trong một nhiệm vụ giám sát kéo dài tám giờ, nhằm cung cấp hỗ trợ trên không cho hoạt động tuần tra và an ninh của liên minh ở Biển Baltic.
Khi chiếc máy bay này ở trên không phận của Đông Âu, các hình tam giác và chữ U nhỏ nhấp nháy trên bảng điều khiển đã phát sáng lên, mỗi biểu tượng đánh dấu một sự hiện diện như tàu chiến, chiến đấu cơ hoặc một vật thể khác đang di chuyển gần Biển Baltic và vùng ngoại vi Kaliningrad của Nga. Chiếc
E-3A Sentry của NATO, ví như một trạm radar và sở chỉ huy trên không, đang theo dõi tất cả hoạt động của chúng qua vòm radar xoay có khả năng quét hàng trăm dặm theo mọi hướng.
(Minh họa)
Thiếu tá Ben, một sĩ quan Không quân Hoa Kỳ và là người điều phối các chiến đấu cơ thực hiện nhiệm vụ, cho biết:
"Chúng tôi là đôi mắt trên bầu trời. Ở độ cao 30,000 feet (khoảng 9,100 mét), chúng tôi có thể nhìn xuống và thấy gần như mọi thứ trên mặt đất". Chuyến bay cho cất cánh từ Căn cứ Không quân Geilenkirchen ở miền Tây nước Đức, nơi đồn trú của 14 chiếc E-3 cũ đang được sử dụng để hỗ trợ các hoạt động thám thính
Baltic Sentry. Đây là một nỗ lực liên tục của liên minh NATO nhằm bảo vệ cơ sở hạ tầng dưới biển sau các sự kiện phá hoại gần đây.
(Minh họa)
Hệ thống báo động và kiểm soát đường không, hay
AWACS, là một chiếc máy bay chở khách Boeing 707/320 được cho cải tiến với radar tầm xa và các cảm biến tối tân. Nó có thể phát hiện ra các vật thể bạn hoặc thù từ xa và thu thập dữ kiện để phối hợp theo thời gian thực tế đến các trạm mặt đất, chiến hạm hoặc các chiến đấu cơ khác của đồng minh. Chiếc E-3 này dễ dàng được nhận dạng ra với vòm radar xoay 360 độ phía trên thân máy bay, có tầm nhìn hơn 300 dặm (khoảng 482 km) trên không và trên bề mặt, mang lại nhận thức tình huống quan trọng cho các vị chỉ huy trong thời chiến cũng như thời bình.
Bên trong chiếc E-3
Nội thất của chiếc máy bay mang lại cảm giác giống một cỗ máy thời gian từ thời Chiến tranh Lạnh hơn là một chiến đấu cơ ở thế kỷ 21, nhưng thực chất đây là một trung tâm thần kinh giám sát được trang bị với các thiết bị tối tânn và tuyệt mật. Thiếu tá Ben nhận định nhiệm vụ giám sát là
"công việc cốt lõi của hệ thống thám sát trên không này". Ngoài ra,
E-3 có khả năng thực hiện một loạt các nhiệm vụ khác nhau, bao gồm theo dõi, phát hiện mục tiêu, báo động sớm, chỉ huy và kiểm soát, cũng như phụ trách chiến sự, khiến cho nó trở thành một dạng tài sản quân sự có giá trị cao.
(Minh họa)
NATO đã nhận những chiếc E-3 đầu tiên vào năm 1982, và mặc dù đã cũ, chúng đã chứng tỏ vai trò không thể thiếu kể từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược ở Ukraine vào năm 2014. Sau cuộc tấn công toàn diện hồi năm 2022, phi đội AWACS đã được tăng cường với các cuộc tuần tra để giám sát mọi hoạt động của quân Nga và ngăn ngừa sự gây hấn ở sườn phía Đông của NATO.
AWACS hoạt động như một văn phòng bay trên cao với nhiều vai trò và vị trí khác nhau, nơi mà các thành viên phi hành đoàn làm việc với máy tính hoặc các phương tiện máy móc nhạy cảm khác nhau, trong khi phía sau máy bay có một vài chiếc giường nghỉ tạm và khu vực lưu trữ, hâm nóng thức ăn.
(Minh họa)
Trạm chỉ huy bay này chứa đựng nhiều năng lực mạnh mẽ và hầu hết mọi thứ mà phi hành đoàn tiếp xúc, từ giấy tờ đến màn hình máy tính đều được phân loại và phải được xem xét trước khi cho phép phóng viên có thể chụp ảnh. Vòm radar lớn của máy bay quay với tốc độ 10 giây/vòng và có thể phát hiện mọi thứ từ tàu chiến, máy bay cho đến các hệ thống phòng không. Đại úy Jasper, một kiểm soát viên giám sát người Hoà Lan, có giải thích:
"Bất cứ nơi nào có nhu cầu về một bức tranh toàn cảnh trên không, chúng tôi đều có thể bay đến đó, đây là điều mà các địa điểm tĩnh tại không thể làm được".
Nếu một chiến đấu cơ của Nga vừa cất cánh từ một căn cứ không quân ở Kaliningrad, chiếc AWACS đang bay vòng quanh ngay bên ngoài không phận của nó chắc chắn sẽ phát hiện ra ngay lập tức. Vùng ngoại vi này là nơi đóng quân của một số tàu chiến, lực lượng mặt đất và hệ thống phòng không của Moscow. Đại úy Marek, một kiểm soát viên thụ động người Ba Lan làm việc với các cảm biến mới nhất của
AWACS, cho biết máy bay này cung cấp thêm "nhận thức về tình huống" cho hoạt động Baltic Sentry và cho các đồng minh ở sườn phía Đông, khẳng định vai trò thiết yếu của nó đối với vấn đề an ninh châu Âu.
Ngoài khả năng thám sát mạnh mẽ,
E-3 còn là một nền tảng chỉ huy và kiểm soát có thể phối hợp với các máy bay khác và dễ dàng được giao nhiệm vụ mới. Chẳng hạn, chuyến bay ban đầu được dự kiến hoạt động trong không phận Ba Lan nhưng sau đó đã chuyển sang không phận Litva để hỗ trợ một nhiệm vụ huấn luyện liên quan đến các chiến đấu cơ F-16 của Bồ Đào Nha. Sự linh động này là một năng lực quan trọng cho các cuộc chiến cao cấp, nơi mà nhiều tài sản sẽ di chuyển trong một môi trường hoạt động với nhịp độ nhanh chóng.
Chìa khóa cốt lõi cho sự linh động của
E-3 là sức bền bĩ của nó, với thời gian hoạt động thông thường là tám tiếng rưỡi và có thể kéo dài hơn nhờ khả năng được tiếp nhiên liệu trên không. Trong chuyến bay, chiếc
E-3 đã tiếp cận một máy bay tiếp liệu dầu
KC-135 của Mỹ để nhận khoảng 18,143 kg nhiên liệu trước khi được tách ra và tiếp tục làm nhiệm vụ được giao phó.
Đại úy Donny Demmers, một sĩ quan giao dịch công chúng, cho biết NATO có thể cử một chiếc AWACS hoạt động từ một khu vực xa căn cứ và nhờ qua tiếp nhiên liệu giữa không trung, máy bay có thể duy trì hoạt động trong một thời gian dài, mang lại khả năng sống sót cao.
Nguồn: Businessinsider
