Những chiếc xe '0 km' này chưa bao giờ lăn bánh trên đường, nhưng chúng đang được xuất khẩu dưới dạng xe đã qua sử dụng sang các thị trường như Nga, Trung Á và Trung Đông, cho phép các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc tăng trưởng và loại bỏ những chiếc xe khó bán trong nước...
Những chiếc xe Trung Quốc vừa xuất xưởng được "phù phép" đăng ký biển số để biến thành xe đã qua sử dụng và xuất khẩu sang các nước
Ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đã thổi phồng doanh số bán ô tô trong nhiều năm qua thông qua một thị trường chợ đen được hậu thuẫn đang phát triển mạnh, nơi những chiếc xe mới xuất xưởng ngay lập tức được đăng ký để sau đó được vận chuyển ra nước ngoài dưới dạng xe... "đã qua sử dụng".
Tu Le, nhà sáng lập công ty tư vấn Sino Auto Insights có trụ sở tại Michigan, cho biết: "Đây là hậu quả của cuộc chiến giá cả kéo dài gần bốn năm khiến các công ty tuyệt vọng bất chấp mọi cách để đạt được doanh số".
Chiêu trò này chỉ thực sự thu hút sự chú ý sau khi ông chủ của hãng sản xuất ô tô Trung Quốc Great Wall Motor, chỉ trích việc bán xe cũ "0 km" trong nước Trung Quốc vào tháng 5/2025. Sau đó, ngày 10/6, tờ Nhân dân Nhật báo cũng có bài viết lên án việc bán xe cũ "0 km" trong nước.
Bài viết cho rằng chính những chiếc ô tô cũ giả này đã kéo giá xuống trong bối cảnh cuộc chiến giá cả trong nước đang suy yếu và kêu gọi "hành động quản lý cứng rắn" để lập lại trật tự.
Chiêu trò này được các doanh nghiệp kinh doanh xe Trung Quốc áp dụng một cách triệt để. Liên doanh J Car tại Trung Quốc gần đây đã “xả kho” thành công lô hàng gồm 3.000 xe mới đã lưu kho trong 2 năm. 2/3 số này được bán cho khách nội địa, phần còn lại được chuyển đến các thị trường Trung Á và Trung Đông. Theo Car News China, chiến lược này cho phép “lách luật” các tiêu chuẩn Euro về khí thải, vốn chỉ áp dụng cho xe mới trong khi ôtô đã qua sử dụng không buộc phải tuân thủ.
Một chiếc Nio ET5T đời 2024 mới tại Trung Quốc có giá 298.000 NDT (41.440 USD) nhưng khi gắn mác xe cũ "0 km” sẽ có giá 185.800 NDT (khoảng 25.743 USD).
Tuy nhiên, điều đáng nói là "bài" bán xe "0 km" dưới dạng xe đã qua sử dụng lại được chính quyền các địa phương ở Trung Quốc cực khuyến khích và tạo điều kiện để các doanh nghiệp triển khai nhằm đạt được các mục tiêu tăng trưởng kinh tế đầy tham vọng do chính quyền đặt ra.
Việc thể hiện sự ủng hộ từ chính quyền địa phương được giải thích bằng sức ép từ mà chính quyền địa phương phải chịu: Sự tăng trưởng nhanh chóng về doanh số và việc làm có thể mang lại sự thăng tiến hoặc mở ra nguồn tài trợ mới trong khi việc không đạt được các mục tiêu kinh tế từ Chính phủ có thể dẫn đến những "vết" trong hồ sơ thăng tiến của các quan chức địa phương.
Tờ Reuters đã tìm hiểu và xác định được 20 chính quyền địa phương ở Trung Quốc - bao gồm các trung tâm xuất khẩu lớn như Quảng Đông và Tứ Xuyên - đã thể hiện sự ủng hộ của họ đối với việc xuất khẩu xe "0 km" dưới lốt xe ô tô đã qua sử dụng trong các tài liệu được công khai.
Các tài liệu này cho thấy các chiến thuật bao gồm việc cấp thêm giấy phép xuất khẩu xe "0 km" dưới dạng ô tô đã qua sử dụng, đẩy nhanh các yêu cầu hoàn thuế, đầu tư vào cơ sở hạ tầng xuất khẩu và tài trợ cho các sự kiện giao lưu để khuyến khích xuất khẩu xe "0 km" dưới dạng ô tô đã qua sử dụng.
Thị trường xuất khẩu xe cũ "0 km" hoạt động như sau: Khi một chiếc xe mới xuất xưởng từ dây chuyền lắp ráp, một nhà xuất khẩu mua xe trực tiếp từ nhà sản xuất ô tô hoặc từ một đại lý, đăng ký xe bằng biển số Trung Quốc, sau đó ngay lập tức đánh dấu xe là xe cũ để vận chuyển ra nước ngoài. Trong quá trình này, nhà sản xuất ô tô ghi nhận xe là đã bán và ghi lại doanh thu.
Hai giám đốc điều hành ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc cho biết, vì các công ty xuất khẩu này vừa mua vừa bán một chiếc ô tô duy nhất nên giá trị giao dịch sẽ được tính gấp đôi so với giá trị mua ô tô mới hoặc đã qua sử dụng, do đó chính quyền địa phương muốn họ mở cửa hàng tại địa phương của mình để nhanh chóng và nhân tạo thúc đẩy số liệu thống kê GDP của họ.
Chiến thuật này chỉ là một trong những dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc - ngành công nghiệp lớn nhất thế giới - đang đối mặt với tình trạng cung vượt quá cầu, dẫn đến cuộc chiến giá cả trong nước kéo dài và làm dấy lên cáo buộc "bán phá giá" ô tô ra nước ngoài.
Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội xe du lịch Trung Quốc, đã ca ngợi hoạt động này vào đầu tháng này trong một cuộc thảo luận trực tuyến do cổng thông tin tin tức của Tencent tổ chức, cho biết đây là kênh thay thế để các nhà sản xuất ô tô tại Trung Quốc tiếp cận một số thị trường ở nước ngoài mà họ có thể không tiếp cận được do rào cản thương mại gia tăng trên toàn cầu.
Ông nói thêm rằng điều này cũng giúp đáp ứng nhu cầu ở nước ngoài đối với ô tô do Trung Quốc sản xuất tại những quốc gia mà các thương hiệu Trung Quốc vẫn chưa thâm nhập.
HỖ TRỢ CỦA CHÍNH PHỦ TRUNG QUỐC
Các tài liệu của Trung Quốc cho thấy sự hỗ trợ của chính quyền địa phương được thực hiện dưới nhiều hình thức, từ đơn giản hóa thủ tục giấy tờ, phân bổ thêm hạn ngạch cho đăng ký xe địa phương, cho đến thành lập các kho bãi miễn phí cho những chiếc xe đã qua sử dụng chưa chạy một km gần biên giới đất liền và biên giới trên biển của Trung Quốc.
Vào tháng 2/2024, Ủy ban quy hoạch của thành phố Thâm Quyến ở phía nam, một trong những thành phố giàu có nhất Trung Quốc và là trung tâm công nghệ nơi đặt trụ sở của Huawei và Tencent, đã cam kết mở rộng xuất khẩu xe "0 km" dưới lốt xe ô tô đã qua sử dụng như một phần trong nỗ lực đạt được mục tiêu xuất khẩu 400.000 xe các loại hàng năm.
Thành phố Quảng Châu, miền Nam Trung Quốc, đầu năm nay đã công bố rằng họ đã tạo ra một cơ chế hỗ trợ và đẩy nhanh việc xuất khẩu xe chạy bằng xăng "0 km" bằng cách tăng thêm hạn ngạch cho xe đăng ký tại địa phương, vốn bị giới hạn để giảm thiểu tình trạng tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí trong thành phố.
Xinmi, một quận của Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh Hà Nam đông dân thứ ba của Trung Quốc, cho biết vào tháng 2 rằng họ đã giúp công ty địa phương Xinjiasheng Supply Chain Management Co., Ltd "thúc đẩy xuất khẩu xe "0 km" dưới lốt xe ô tô đã qua sử dụng, nhằm sử dụng xuất khẩu để thúc đẩy doanh số bán hàng trong nước".
Reuters phát hiện hàng chục thành phố đang thúc đẩy xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng chưa chạy một km như một phần trong chiến lược hoặc cốt lõi cho kế hoạch tăng trưởng của họ.
Tỉnh Tứ Xuyên, một trong những động lực kinh tế quan trọng nhất của Trung Quốc, đã tuyên bố trong một văn bản chính sách vào tháng 10 rằng họ đã hỗ trợ việc tạo ra "hệ sinh thái xuất khẩu trực tuyến cho các loại xe NEV đã qua sử dụng nhưng chưa từng lăn bánh" bằng cách thúc đẩy các nền tảng thương mại điện tử như Alibaba International, nơi hiện có 100 người bán xe đã qua sử dụng có trụ sở tại Tứ Xuyên đang hoạt động.
SỰ CHUYỂN DỊCH CỦA THỊ TRƯỜNG
Hoạt động này bắt đầu vào khoảng thời gian sau năm 2019 khi Trung Quốc cho phép xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng sang các nước khác. Theo Wang Meng, cố vấn của Hiệp hội đại lý ô tô Trung Quốc, hiện nay có hàng nghìn thương nhân tham gia vào việc bán ô tô mới như đã qua sử dụng để đủ điều kiện tham gia kênh này.
Ông Wang cho biết, trong số 436.000 xe chở khách và xe thương mại đã qua sử dụng được Trung Quốc xuất khẩu vào năm 2024, ước tính có tới 90% là "xe chưa qua sử dụng".
Theo Hiệp hội xe du lịch Trung Quốc, Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô mới lớn nhất thế giới vào năm 2023 và đã xuất khẩu 6,41 triệu xe vào năm ngoái. Trong số này, khoảng 6% thực tế là ô tô đã qua sử dụng nhưng chưa chạy một km nào, theo ước tính của Wang.
Hai đại lý và hai chuyên gia trong ngành cho biết phần lớn xe cũ "0 km" chạy bằng xăng và do đó ít được ưa chuộng ở thị trường Trung Quốc. Nhưng xe điện, vốn được chính phủ trợ cấp mua xe hào phóng, cũng chiếm một phần đáng kể.
Huanyu Auto, một công ty bán ô tô đã qua sử dụng tại thành phố Trùng Khánh phía tây Trung Quốc, đã mở rộng sang lĩnh vực kinh doanh ô tô đã qua sử dụng "0 km" vào năm 2022.
William Ng, giám đốc bộ phận thị trường quốc tế của công ty, cho biết lợi nhuận trong năm 2022 và 2023 rất tốt đến nỗi họ có thể kiếm được 10.000 nhân dân tệ (1.400 USD) tiền lãi từ chiếc xe ô tô điện mà họ mua ở Trung Quốc với giá 40.000 nhân dân tệ bằng cách bán nó ở Trung Á.
"Độc lạ Trung Quốc": Bán xe mới dưới lốt xe đã qua sử dụng
Ngày 7/6, Zhu Huarong, chủ tịch của hãng sản xuất ô tô Trung Quốc Changan đã kêu gọi kiểm soát việc xuất khẩu xe "0 km" dưới lốt xe ô tô đã qua sử dụng tại một hội nghị ô tô Trung Quốc, nói rằng hành động này có thể "gây tổn hại rất lớn đến hình ảnh của các thương hiệu Trung Quốc" ở nước ngoài.
Xing Lei, người sáng lập công ty tư vấn AutoXing có trụ sở tại Massachusetts, chuyên cung cấp thông tin chi tiết về các công ty xe điện Trung Quốc cho các nhà đầu tư nước ngoài, cho biết hoạt động này có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá doanh số bán hàng của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc một cách hoài nghi. "Có bao nhiêu là thật hoặc bị thổi phồng? Không ai biết", ông nói.
TRUNG QUỐC ĐANG GIẢI QUYẾT KHỦNG HOẢNG THỪA Ô TÔ
Sự gia tăng của những chiếc xe mới được bán ra dưới nhãn "xe đã qua sử dụng" đang làm gia tăng nỗi lo ngại rằng Trung Quốc đang bán phá giá những chiếc xe được trợ cấp ra nước ngoài, vào thời điểm Bắc Kinh đang nỗ lực tìm kiếm thị trường xuất khẩu bên ngoài Hoa Kỳ, nơi hiện đang được bảo vệ nghiêm ngặt bằng thuế quan.
Một số quốc gia lo ngại rằng dòng xe ô tô "0 km" đổ vào sẽ lấn át các đại lý địa phương và gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng nên đang bắt đầu phản ứng.
Michael Dunne, một chuyên gia tư vấn theo dõi sát sao ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, cho biết: "Chúng tôi chắc chắn đang chứng kiến sự xung đột và căng thẳng tại những thị trường đã có nhà sản xuất tại đó".
Nga đã ban hành một sắc lệnh của chính phủ vào năm 2023, cấm xe đã qua sử dụng "0 km" từ các thương hiệu đã có nhà phân phối chính thức tại nước này. Cục thương mại của Heihe, một thành phố của Trung Quốc nằm trên biên giới Trung Quốc-Nga, cho biết vào tháng 11 năm ngoái trên trang web của mình rằng điều này áp dụng cho các thương hiệu Trung Quốc như Chery, Changan và Geely.
Các cơ quan quản lý thị trường của các quốc gia khác, bao gồm cả Jordan, cũng đang chỉnh sửa lại định nghĩa về ô tô đã qua sử dụng bằng cách quy định thời hạn dài hơn sau khi cấp phép hoặc sản xuất xe trước khi phân loại xe đó là ô tô đã qua sử dụng.
Ng, của Huanyu Auto, cho biết sự cạnh tranh ngày càng tăng từ những người mới tham gia như các cửa hàng nhỏ lẻ và thậm chí cả những người dùng TikTok bán ô tô cũ chưa qua sử dụng đang khiến hoạt động kinh doanh trở nên kém sinh lợi hơn.
"Họ từng bán bình hoa, rượu vang và giờ đây cũng bán ô tô theo cách tương tự", ông nói về những người mới tham gia. "Đây là sự hỗn loạn".
