Chuyện Đông chuyện Tây: Lựa chọn không dễ dàng

[trungthuc]

Cảnh tan hoang ở Daraa, Syria. (Ảnh minh họa: Mahmoud Sulaiman/Unsplash)

Vừa qua, giới báo chí trên thế giới có đưa tin về những cuộc giao tranh dữ dội ở Syria giữa chính phủ và nhóm tàn quân ủng hộ cựu Tổng thống Bashar al-Assad khiến cho hàng ngàn người bị thương vong.

Theo thông tin do Tổ Chức Giám Sát Nhân Quyền Syria (SNHR) có trụ sở tại Anh, những cuộc đụng độ tại khu vực miền Đông Syria từ 6 đến 8 tháng Ba 2025 đã làm cho hơn 1,500 người chết, trong đó đa số là thường dân gốc thiểu số Alawite, còn lại thuộc về quân đội chính phủ và bọn tàn quân ủng hộ tên độc tài Assad, mỗi bên độ 250 người.

Nhiều nguồn tin khẳng định rằng, lực lượng của chính quyền lâm thời Syria đã tiến hành các cuộc tàn sát đẫm máu chống người Alawite. Nếu đúng như vậy thì trong một chừng mực nào đó, quân chính phủ đã có một cuộc thanh trừng về sắc tộc. Nhưng phía chính phủ lâm thời đã phủ nhận điều này, cho rằng họ chỉ tiến hành truy quét "bọn tàn quân của chế độ cũ".

Người Alawite chiếm khoảng 10% dân số ở Syria, từng ủng hộ mạnh mẽ chế độ Assad. Từ khi Assad bị lật đổ, phe đám người Alawite vẫn chưa giao nộp vũ khí theo lời yêu cầu của chính quyền mới. Nguyên nhân của các cuộc đụng độ được tin là đến từ lời tuyên bố của Tổng Thống lâm thời Ahmed al-Sharaa rằng "sẽ cho truy đuổi những kẻ chịu trách nhiệm về cái chết của hàng chục nhân viên an ninh Syria" sau khi xảy ra việc nhiều nhân viên an ninh được cho là bị người Alawite sát hại.

Ngay sau bản tuyên bố của ông al-Sharaa, Bộ Quốc Phòng và Bộ Nội Vụ đã mở chiến dịch rầm rộ truy lùng vào các ngôi làng ở Latakia, Tartus và Hama. Đó là những khu vực chủ yếu của người Alawite. Theo một số nhân chứng, nhiều binh sĩ có vũ trang đã tấn công và hành quyết người Alawite. Nhiều người Alawite đã trốn chạy đến khu vực đồi núi gần đó. Một số khác tìm nơi trú ẩn tại một căn cứ không quân Nga ở Hmeimim. Nghĩa là nhiều người Alawite vẫn xem Nga là một đồng minh để họ có thể được che chở như thời Assad còn tại vị.

Theo chính quyền lâm thời Syria, Nga có thể được phép duy trì các căn cứ quân sự Không quân và Hải quân dọc theo bờ biển Địa Trung Hải với điều kiện việc này phải "có lợi ích cho Syria". Mối bang giao giữa Nga và những người đứng đầu mới của Syria đã được cải thiện đáng kể sau khi Damascus có sự thay đổi chính phủ. Tháng Giêng 2025, phái đoàn cao cấp Nga do Thứ trưởng Ngoại Giao Mikhail Bogdanov dẫn đầu đã đến Damascus để đàm phán với các giới chức mới ở đây về việc cho phép duy trì các căn cứ quân sự của Nga ở Syria.

Trong khi đó, Israel đã kêu gọi Hoa Kỳ cho phép Nga duy trì sự hiện diện quân sự tại Syria như một phần của chiến lược rộng lớn nhằm chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Thổ Nhĩ Kỳ tại nước này. Theo Tel Aviv, sự hiện diện quân sự liên tục của Nga sẽ giúp ngăn chặn các phe phái do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn củng cố quyền lực. Và rằng việc Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ chính phủ do phe Hồi Giáo đứng đầu của Syria có thể tạo ra mối đe dọa an ninh mới gần biên giới Israel, bao gồm cả khả năng Syria trở thành căn cứ cho bọn khủng bố Hamas hoặc Hezbollah.

Trước mối lo ngại của Tel Aviv, Thổ Nhĩ Kỳ đã cam kết sẽ không hỗ trợ bọn Hamas hay Hezbollah nhằm chống lại Israel. Hoàn toàn có thể tin Ankara sẽ chẳng hơi đâu để chọc giận Tel Aviv. Hoàn toàn có thể tin chính quyền lâm thời ở Syria sẽ không dại dột mà chứa chấp bọn Hamas hay Hezbollah trên lãnh thổ của họ.

Việc Nga có thể được cho phép hiện diện tại các căn cứ quân sự ở Syria dường như đang mang lại hi vọng cho những phe nhóm vũ trang chống chính phủ lâm thời, trong có người Alawite. Chưa rõ cuối cùng chính quyền lâm thời Syria có chấp nhận cho Nga được như ý hay không, nhưng thiết tưởng việc Nga có mặt ở Syria không chắc sẽ mang lại lợi ích nào cho Syria mà trái lại còn đem lại sự bất ổn cho đất nước này khi mà những phe nhóm chống chính phủ nuôi ý đồ đen tối khi cho rằng, sự "trở lại của Nga sẽ giúp cho họ lật ngược thế cờ sau khi chế độ thân Nga của Assad đã bị đánh bại và dẹp bỏ".

Nói thẳng ra, sẽ không phải là một chủ trương khôn ngoan cho chính quyền lâm thời nếu chấp thuận cho Nga được phép duy trì các căn cứ quân sự tại Syria.