Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (HHS) đã ra quyết định đình chỉ việc tài trợ cho một khoa học gia đã hợp tác chặt chẽ với phòng thí nghiệm TQ đặt tại cùng thành phố Vũ Hán, nơi xảy ra trường hợp bị nhiễm COVID-19 đầu tiên.
Hôm 21/05, các giới chức
HHS thông báo rằng ông Peter Daszak, chủ tịch của
EcoHealth Alliance (EHA), đã bị đình chỉ nhận sự tài trợ của chính phủ.
Các quan chức
HHS cũng đang xem xét việc cấm ông Daszak hoặc chặn vĩnh viễn việc ông này nhận sự tài trợ từ chính phủ liên bang.
Ông Daszak được liệt kê là chuyên gia nghiên cứu chính của một khoản tài trợ có tên
"Tìm hiểu về Nguy cơ Xuất hiện Corona ở Dơi". Ông và nhóm nghiên cứu của ông đã lấy một phần trong số hàng triệu USD nhận được từ năm 2014 đến năm 2019 và chuyển số tiền cho Viện Virus học Vũ Hán (WIV), nơi mà giới khoa học TQ đang cho tiến hành ít nhất một loạt các thí nghiệm làm gia tăng chức năng của virus corona ở loài dơi.
Sau khi các quy định mới được đưa ra hồi năm 2016, Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia, trực thuộc Viện Y tế Quốc gia, cho biết dự án này có thể được tiếp tục nhưng
EcoHealth phải thông báo ngay cho các giới chức thẩm quyền Hoa Kỳ nếu có bất cứ sự thí nghiệm nào làm gia tăng sự phát triển của virus lớn hơn một logarithm.
Trong năm cuối cùng của khoản tài trợ này, thí nghiệm đã làm cho những con chuột bị nhiễm virus corona biến đổi ở dơi bị bệnh nặng hơn những con chuột bị nhiễm virus ban đầu, nhưng
EcoHealth đã không thông báo cho Viện này về sự phát hiện đó cho đến năm 2021.
EcoHealth cho biết rằng, họ đã cố gắng gửi báo cáo thường niên trong đó có thông tin chi tiết về các thí nghiệm trong năm 2019 nhưng đã bị hệ thống chính phủ khóa lại. Một phân tích kỹ thuật do chính phủ thực hiện cho thấy
không có bằng chứng nào chứng minh cho tuyên bố đó của EcoHealth là đúng sự thật.
EcoHealth cũng không thể cung cấp sổ ghi chép trong phòng thí nghiệm và các tài liệu khác để làm sáng tỏ hơn về các cuộc thí nghiệm đó. Ông Daszak đã đổ lỗi cho các khoa học gia làm việc ở Vũ Hán.
"Tiến sĩ Daszak phải chịu trách nhiệm cuối cùng trong việc bảo đảm rằng, EHA và WIV tuân thủ tất cả các yêu cầu trong việc tài trợ và quy định của chính phủ liên bang", một giới chức
HHS nói rõ trong một bản ghi nhớ nêu rõ lý do cho việc đình chỉ tài trợ và cấm tài trợ như được đề nghị.
"Dựa trên các thông tin trong hồ sơ, tôi đã xác định rằng có đủ bằng chứng để chứng minh việc Tiến sĩ Daszak không thông báo có tính chất nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến trách nhiệm hiện tại của ông ấy, và do đó, việc đình chỉ và cấm tài trợ theo đề nghị là rất hợp lý và cần thiết".
Giới chức này cũng cho rằng việc đình chỉ tài trợ cho ông Daszak
"là cần thiết để bảo vệ cho lợi ích cộng đồng".
Ông Daszak, có bằng tiến sĩ về các bệnh truyền nhiễm ký sinh trùng và nằm trong một ủy ban cố vấn của Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật, và Y học Quốc gia, không thể liên lạc được để yêu cầu đưa ra bình luận.
Ông Daszak có nói trong một phiên điều trần trước Quốc hội gần đây:
"Trong tất cả các dự án do liên bang tài trợ, chúng tôi đã duy trì sự liên lạc cởi mở, minh bạch với nhân viên cơ quan … và nhanh chóng cung cấp các thông tin quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng và nông nghiệp".
Một phát ngôn viên của
EcoHealth nói với báo chí trong một bức thư điện tử rằng lệnh cấm được đề nghị này là "
dựa trên những giả định sai sự thật, trình bày sai, hiểu sai về khoa học có liên quan, và việc sử dụng có chọn lọc hồ sơ có tính chất làm bằng chứng".
Việc đình chỉ tài trợ này có nghĩa là ông Daszak không thể nhận được nguồn tiền của Hoa Kỳ. Việc đình chỉ tài trợ ở đây chỉ là tạm thời. Còn việc cấm nhận tài trợ thường kéo dài không quá ba năm nhưng có thể được áp dụng lâu hơn dựa trên một số yếu tố mới.
Ông Daszak có thể phản đối những nhận định này. Ông hoặc một người đại diện phải trình bày thông tin phản đối những nhận định này cho HHS trong vòng 30 ngày.
Ông Peter Daszak, chủ tịch của EcoHealth Alliance, ra điều trần trước Tiểu ban Đặc biệt về Đại dịch virus corona ở Hoa Thịnh Đốn, hôm 01/05/2024. (Ảnh: Madalina Vasiliu)
EcoHealth cho biết bằng chứng sẽ được cung cấp chứng minh rằng việc cấm nhận tài trợ là không có căn nguyên rõ ràng.
"Việc cấm Tiến sĩ Daszak nhận tài trợ sẽ không tránh cho ông ấy khỏi trách nhiệm giải trình trước người dân Mỹ", Dân biểu Brad Wenstrup (CH-Ohio), Chủ tịch Tiểu ban Đặc biệ
t của Hạ viện Hoa Kỳ về Đại dịch Virus Corona, nói trong một bản tuyên bố. "Có vẻ như Tiến sĩ Daszak có thể đã khai man về mối liên hệ của ông với Viện Virus học Vũ Hán và việc ông ấy tuân thủ các thủ tục tài trợ của NIH. Tiểu ban đặc biệt dự định buộc Tiến sĩ Daszak phải chịu trách nhiệm về bất cứ hành vi không trung thực nào và nhắc nhở ông ấy rằng quyết định cấm này không cản trở ông ấy giao nộp ra tất cả các tài liệu còn lại và trả lời tất cả các câu hỏi của Ủy ban Quốc hội này".
Gần đây, Ủy ban này cho công bố ra một báo cáo cho thấy ông Daszak có thể đã vi phạm luật liên bang,
"bao gồm cả một đạo luật cấm làm giả, che giấu, hoặc che đậy bất cứ thủ đoạn, âm mưu, hoặc phương sách nào".
Các thành viên đề nghị các công tố viên liên bang tiến hành cho điều tra ông Daszak.
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ từ chối bình luận.
