|
Khi xua quân xâm lược Ukraine, Nga có phần nào đã rơi vào cái "bẫy" mà Chủ tịch TQ Tập Cận Bình đã giăng sẵn, biến Nga thành một chư hầu mới của Bắc Kinh.
Tập xuất ngoại sau 750 ngày cấm cung
Sau hơn hai năm cấm cung trong khu dinh thự được canh phòng cẩn mật có tên Trung Nam Hải ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình đã có chuyến xuất ngoại đầu tiên, đã đến Samarkand, thành phố của nước Cộng hòa Uzbekistan, một tiểu quốc vùng Trung Á tách ra từ Liên Xô cũ, để tham dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (Shanghai Cooperation Organization–SCO) diễn ra trong hai ngày thứ Năm và thứ Sáu tuần này.
Ngoài ông Tập ra, hội nghị còn có Tổng thống Nga Vladimir Putin, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và vài người đứng đầu một số nước thành viên SCO khác. Cuộc chiến tranh xâm lược ở Ukraine và tình hình Đài Loan chắc chắn là những đề tài được hội nghị này thảo luận bên cạnh việc mở rộng SCO, kết nạp thêm Iran, Belarus và có thể cả Afghanistan.
Chuyến xuất ngoại đầu tiên của ông Tập diễn ra chỉ một tháng trước ngày khai mạc đại hội toàn quốc, năm năm mới có một lần, của ĐCSTQ. Tính cho đến nay, những quan sát viên tình hình TQ đều tin rằng, đại hội lần này sẽ sửa đổi điều lệ đảng để cho ông Tập tiếp tục đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ chỉ đạo thứ ba, một việc chưa từng có sau thời kỳ Mao Trạch Đông.
Trước đại hội này là thời gian đấu đá ác liệt trong giới chóp bu của ĐCSCTQ để giành quyền lực, thường tạm kết thúc sau hội nghị bí mật ở khu nghỉ dưỡng Bắc Đới Hà, nơi những viên chức cao cấp nhất, đương nhiệm và tiền nhiệm của đảng bàn chuyện sắp xếp guồng máy chỉ đạo của đảng và Nhà nước Bắc Kinh trong nhiệm kỳ mới. Năm nay cuộc tranh giành quyền lực được cho là rất gay gắt giữa phe đảng Cộng sản của Tập Cận Bình và phe chính phủ của Thủ tướng Lý Khắc Cường; trong đó phe chính phủ luôn đổ lỗi cho chính sách phong tỏa để phòng dịch COVID (zero-Covid) của ông Tập đã làm cho kinh tế TQ bị suy sụp nghiêm trọng.
Trong các thời kỳ tranh giành như vậy, bọn chóp bu như ông Tập đều tránh đi nước ngoài, vì lo sợ ở nhà có binh biến. Sự kiện ông Tập đi công du Trung Á ngay trước đại hội là dấu hiệu cho thấy ông ta đã giải quyết xong chuyện đấu đá nội bộ; số phận của Thủ tướng Lý Khắc Cường chắc đã được an bài xong. Nay là lúc ông Tập tìm cách đánh bóng hình ảnh trên quốc tế và thu hoạch những lợi ích mà các thủ đoạn thâm hiểm của ông ta mang lại.
Putin bị mắc bẫy như thế nào?
Trái với ông Tập, ông Putin đến dự hội nghị SCO với nỗi nhục nhã ê chề: trong hơn một tuần lể qua, quân dân Ukraine đã phản công dữ dội, giành lại được hàng ngàn dặm vuông lãnh thổ mà quân Nga đã chiếm đóng trong vùng Kharkiv và đang tiếp tục gây sức ép lên các mặt trận hướng Đông Bắc và hướng Nam, buộc quân Nga liên tục tháo chạy hoảng loạn, "chạy tụt cả quần" như một bài tường thuật trên báo The Washington Post cho biết.
Thất bại nặng nề trên chiến trường Ukraine đã làm cho giới tinh hoa Nga chuyển sang phản đối Putin và cuộc phiêu lưu quân sự của ông ta. Đã có những tiếng nói khẳng định Nga không thể chiến thắng ở Ukraine, hàng chục nghị sĩ ký kiến nghị yêu cầu Putin từ chức và không loại trừ khả năng giới chóp bu quân sự và tình báo Nga có thể "khử" Putin để hạn chế các thiệt hại lớn lao cho đất nước về nhiều mặt.
Khó khăn của Putin đã trao cho ông Tập cái "vị trí bề trên" trong mối bang giao Nga-TQ. Tại cuộc gặp này, Putin chắc chắn sẽ nài nỉ ông Tập hỗ trợ về kinh tế, quân sự để làm dịu tác động các biện pháp trừng phạt của phương Tây, viện trợ thêm vũ khí để duy trì cuộc xâm lăng này. Và vô hình chung, Putin đã đưa nước Nga rơi vào cái bẫy mà ông Tập đã giăng sẵn.
Lần mới nhất mà hai ông Putin-Tập gặp nhau là vào tháng Hai 2022 nhân việc khai mạc Thế Vận Hội Mùa Đông. Dù dịch COVID đang hoành hành và TQ đang phong tỏa thật nghiêm ngặt, Putin vẫn thân hành đến Bắc Kinh để "diện kiến 'Hoàng đế' Trung Hoa và hai bên ký một thỏa thuận 'hợp tác không giới hạn' cùng chống Mỹ và Phương Tây".
Yên tâm là đã được Bắc Kinh bật đèn xanh và chống lưng, trở về Moscow, Putin xua quân xâm lược Ukraine, phát động cuộc chiến tranh quy mô lớn đầu tiên trên lục địa châu Âu sau Thế Chiến lần thứ Hai.
Cam kết "hợp tác không giới hạn" của ông Tập hóa ra chỉ là "lời chót lưỡi đầu môi". Tuy bị phương Tây trừng phạt nặng nề nhưng Moscow không được Bắc Kinh hỗ trợ hết mình như đã hứa hẹn.
Sự ủng hộ của TQ đối với Nga hầu như chỉ qua lời nói. Bắc Kinh từ chối lên án cuộc xâm lược của Moscow, che chắn cho Nga tại những diễn đàn quốc tế như Liên Hiệp Quốc và tuyên truyền cho dân chúng trong nước những quan điểm của Nga về cuộc chiến, và tuyên truyền đổ lỗi cho phía Mỹ và NATO. Giọng điệu đó phù hợp với đường lối chống phương Tây cực đoan của chính Bắc Kinh.
Đi xa hơn vào các vấn đề cụ thể thì ông Tập rất thận trọng. Thực tế TQ đã mua nhiều dầu khí của Nga khi việc xuất cảng dầu khí của Moscow sang châu Âu bị ách tắc vì lệnh cấm vận của EU. Theo số liệu của Hải quan TQ, trong tháng 7/ 2022, TQ đã mua của Nga 7.15 triệu tấn dầu, cao hơn 7.6% so với cùng thời kỳ vào năm trước. Họ cũng mua của Nga nhiều mặt hàng khác như than đá và phân bón hóa học. Tiền mua hàng của TQ đã giúp cho ngân khố của Nga không bị cạn kiệt và đồng rúp Nga không bị phá giá.
TQ cũng cung cấp cho Nga hàng hóa tiêu dùng, lấp vào khoảng trống ở các siêu thị mà các công ty đa quốc phương Tây bỏ lại. Có đến 80% số xe hơi tiêu thụ ở Nga hiện nay là xe TQ. Phía Nga cụng nhận được vi mạch điện tử, nguyên liệu và các thiết bị khác.
Nhưng xem xét kỹ ra, những hoạt động mua bán của TQ nhằm phục vụ cho lợi ích của chính họ hơn là giúp đỡ cho Nga; ví dụ TQ mua nhiều dầu của Nga nhưng với giá thấp hơn giá thị trường đến 30%.
Cái mà Nga cần nhất là vũ khí tối tân phục vụ cho cuộc xâm lược thì TQ... lắc đầu! Do vũ khí của Nga vừa bị "nướng" đi với một số lượng lớn trên mặt trận, vừa quá kém so với các loại vũ khí mà Ukraine được viện trợ từ Mỹ và phương Tây, cho nên Putin buộc lòng phải cầu cứu ông Tập mà không có kết quả. Tại một diễn đàn kinh tế ở Nga tuần trước, Putin than thở rằng người TQ là những kẻ mặc cả rất cứng rắn và chỉ biết đến quyền lợi quốc gia của họ. Bí thế, Nga phải mua máy bay không người lái (UAV) của Iran và đạn đại bác của Bắc Hàn – những quốc gia không mấy tiếng tăm về kỹ nghệ vũ khí và sản phẩm của họ có khá nhiều khiếm khuyết.
Sự cả tin vào lời cam kết của Tập là yếu tố đẩy Putin đến tình huống nguy hiểm hiện nay.
Vì sao mà TQ không giúp cho Nga?
Vì sao ông Tập không nhiệt tình hỗ trợ Putin? Thái độ phản trắc của TQ có phần nào do Bắc Kinh chưa dám ngang nhiên đứng cùng chiến hào với Nga để tuyên chiến với Mỹ và phương Tây, nhưng một phần khác do ông Tập muốn thủ thế "tọa sơn quan hổ đấu" và "ngư ông đắc lợi". Ông Tập biết rõ, khi đối đầu với Mỹ và châu Âu vào lúc này, dù để ủng hộ Nga hay để xâm lược Đài Loan, là đi vào chỗ chết mà Putin là sự kiện "nhãn tiền". Hơn thế nữa, cuộc chiến Nga-Ukraine không chỉ tàn phá thê thảm đất nước Đông Âu này mà còn khiến cho cả Nga và châu Âu bị suy yếu; và tọa sơn quan hổ đấu sẽ mang lại cho Trung Quốc nhiều lợi thế nhất.
Nếu Nga thắng trận, một chuyện bất khả thi, thì TQ sẽ có một đồng minh thân thiết hùng mạnh cùng sánh vai chống Mỹ và cái trật tự quốc tế do Mỹ lập ra và duy trì suốt 70 năm nay. Nếu Nga bị đánh bại, một điều chắc chắn sẽ xảy ra, thì Moscow sẽ nhanh chóng biến thành một "chư hầu đáng thương của Bắc Kinh". Một nước Nga chuyên chế, có vũ khí hạt nhân nhưng nền kinh tế kiệt quệ, bị cô lập mọi mặt trên thị trường quốc tế, lòng dân bất mản, tinh thần chiến đấu binh lính suy sụp, thì chỉ có thể là "một nước Bắc Hàn mới", một thứ đàn em trung thành sẵn sàng làm tên lính xung kích của Bắc Kinh trong cuộc tranh đấu với phương Tây.
Chưa kể TQ có thể lợi dụng hoàn cảnh Nga bị sa lầy ở phía châu Âu để bành trướng thêm lãnh thổ, chiếm vùng Viễn Đông Nga đất rộng người thưa và có nhiều tài nguyên khoáng sản mà lâu nay Bắc Kinh vẫn hết sức thèm muốn!
Cuộc hội ngộ Tập–Putin bên lề hội nghị SCO đang diễn ra chắc chắn sẽ có những cuộc đàm phán bí mật, trong đó Putin sẽ cố năn nỉ Tập ra tay cứu giúp và tất nhiên Nga sẽ phải nhượng bộ hết cỡ, phải hi sinh những lợi ích thiết thân của Nga về lãnh thổ, về kinh tế để phục vụ cho tham vọng của Putin ở châu Âu!
***
TQ không chỉ muốn "lừa" Nga mà còn ra sức dụ dỗ nhiều nước khác, nhất là các nước láng giềng phía Nam. Với túi tiền rủng rỉnh và những lời đường mật, bằng nhiều thủ đoạn hối lộ, mua chuộc và gài bẫy các chính trị gia nắm giữ quyền lực đi kèm với đe dọa về mặt quân sự, Bắc Kinh đã chiêu mộ được khá nhiều tên "đệ tử trung thành" ở Việt Nam, Lào, Cambodia, Myanmar và vài nước khác; ngăn chặn con đường dân chủ hóa ở các nước này và nhân rộng thể chế độc tài toàn trị của Bắc Kinh.
Đã đến lúc các quốc gia nên nhìn vào tấm gương của Putin mà rút ra bài học trong mối giao du với tên "bố già" Tập Cận Bình trước khi đã quá muộn màng!
|
|
