Ngày 11/7/1995, Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton tuyên bố b́nh thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Cùng ngày (tức sáng 12/7/1995 theo giờ Việt Nam), Thủ tướng Việt Nam Vơ Văn Kiệt thông báo quyết định b́nh thường hóa quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ.
Từ hai quốc gia cựu thù, Việt Nam và Hoa Kỳ đă trở thành hai đối tác chiến lược toàn diện của nhau. Sự chuyển đổi ngoạn mục mối quan hệ này thực sự là điều đáng nể mà hai nước đă làm trong lịch sử thế giới hiện đại.
Ba mươi năm trôi qua là thời gian đủ dài để công bố một số t́nh tiết lịch sử, như các sử gia thường làm. V́ vậy, nhân kỷ niệm 30 năm b́nh thường hoá quan hệ song phương Việt - Mỹ, tôi xin tường thuật một sự việc như sau:
Thật ra, người có công đầu trong cuộc vận động hậu trường để Hoa Kỳ băi bỏ lệnh cấm vận kinh tế đối với Việt Nam năm 1994 và sau đó thiết lập bang giao song phương năm 1995, chính là Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo, nguyên Phó Thủ tướng Việt Nam Cộng Ḥa.
Những ngày cuối cùng của Việt Nam Cộng Ḥa, chính Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo là người kiên quyết giữ lại 16 tấn vàng cho đất nước dù cựu Đại sứ Mỹ Martin tại Sài G̣n lúc đó gây áp lực nặng nề để lấy lại số vàng viện trợ.
Sau 1975, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo đă ở lại Việt Nam. Những năm 1980 ông sang Pháp, sau đó làm cố vấn kinh tế cho chính phủ Haiti. Chính trong thời gian ở Haiti ông đă có cơ duyên gặp một người bạn về sau kết nối cho ông gặp một nhân vật là luật sư, mà sau đó, từ năm 1992, trở thành Bộ trưởng Thương mại trong nội các Clinton, đó là Ronald H. Brown.
Chính Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo cùng với ông Ron Brown đă vận động hậu trường thành công dẫn đến việc thiết lập bang giao Việt - Mỹ 30 năm trước, một sự kiện tạo nền tảng cần thiết cho công cuộc cải cách kinh tế thành công của đất nước ngày nay.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo thực sự là một nhà ái quốc thầm lặng. Ông chưa bao giờ công bố công lao to lớn của ḿnh đối với đất nước trước bất kỳ cơ quan truyền thông nào trong nước và trên thế giới. Ông vẫn thầm lặng làm việc và đóng góp công sức của ḿnh cho sự phát triển của quốc gia cho đến nay.
Le Cong Dinh
Lịch sử tựa như một vở kịch lớn mà trong đó có biết bao điều bí ẩn dù trải qua một thời gian dài nhưng vẫn chưa được sáng tỏ. Và những hành động của vị phó Thủ Tướng trẻ Nguyễn Văn Hảo trong thời điểm trước và sau ngày Sài G̣n thất thủ cũng được coi là một trong những điều bí ẩn này.
Lần đầu tiên tôi gặp ông Hảo là vào mùa Xuân năm 1974, tức khoảng một năm trước khi Sài G̣n rơi vào tay quân cộng sản BV. Lúc đó ông giữ chức Tổng Giám Đốc Quỹ Phát Triển Nông Nghiệp của chính phủ miền Nam. Đây chính là thời điểm mà những ảo tưởng về một nền ḥa b́nh thực sự do hiệp định Ba Lê mang lại đă được dư luận đặt niềm tin mạnh mẽ và chính phủ cùng các xí nghiệp Nhật Bản cũng đặt kỳ vọng rất nhiều vào tương lai phát triển kinh tế của miền Nam VN. Do đó, với học vị tiến sĩ tốt nghiệp tại hai trường đại học nổi tiếng là Harvard của Hoa Kỳ và Genève của Thụy Sĩ, ông Hảo được coi là một kinh tế gia hàng đầu tại miền Nam VN và rất được chính quyền Sài G̣n trọng dụng.
Qua cuộc phỏng vấn, tôi đă lắng nghe ư kiến của ông Hảo về những triển vọng tươi sáng của nền kinh tế miền Nam VN. Ông Hảo đă để lại ấn tượng nơi tôi về một nhân vật đặc biệt với cặp kính cận dầy và là người có đầu óc rất nhạy bén khi trả lời những câu hỏi từ giới phóng viên chúng tôi. Vào cuối năm 1974, qua sự lựa chọn cẩn thận và sự tín nhiệm của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, ông Hảo được giao chức vụ phó Thủ Tướng đặc trách về kinh tế kiêm Bộ Trưởng Bộ Canh Nông & Kỹ Nghệ. Do chỉ ở vào lứa tuổi 30 nên ông Hảo được dư luận ngưỡng mộ và gọi ông là vị phó thủ tướng thanh niên.
Nội các Thủ tướng Nguyễn Bá Cẩn (14/4/1975) TT N B Cẩn (giữa), PTT N V Hảo (hàng thứ nh́, bên trái TT NBC)
Và ông Hảo c̣n có nhiều hành động kỳ lạ hơn trong lúc chính quyền Sài G̣n đang trải qua những cơn sóng gió đưa đến cảnh diệt vong.
Vào ngày 21/4/1975, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tuyên bố thoái nhiệm rồi sau đó cùng Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm và thân nhân của họ rời khỏi VN. Lư ra, với chức vụ là một phó Thủ Tướng trong chính quyền Tổng Thống Thiệu, việc ông Hảo rời bỏ VN đi lánh nạn tại ngoại quốc là điều b́nh thường đương nhiên. Nhưng trên thực tế, ông Hảo vẫn ngang nhiên ở lại và c̣n mạnh dạn tham gia trong quá quá tŕnh chuyển giao quyền lực cho chính quyền mới ngay sau đó.
Sau khi TT Nguyễn Văn Thiệu từ chức, Phó TT Trần Văn Hương lên kế nhiệm chức vụ nguyên thủ quốc gia và yêu cầu phía Bắc Việt đàm phán về một thỏa thuận đ́nh chiến. Thế nhưng BV đă từ chối cho rằng dù ông Thiệu đă từ chức nhưng trên cơ bản chính quyền của TT Trần Văn Hương vẫn c̣n là cơ chế thuộc chính quyền TT Nguyễn Văn Thiệu. Đồng thời, BV c̣n có những tuyên bố lấp lửng có vẻ như muốn cho dư luận thấy rằng họ chỉ đồng ư thương thảo với một chính quyền thuộc thành phần thứ ba của ông Dương Văn Minh. Nhưng thực sự, đây là chỉ là một h́nh thức đánh lừa dư luận miền Nam và thế giới.
Tuy vậy, vị đại sứ Pháp tại miền Nam VN là ông Jean Mérillon lại phán đoán rằng phía BV sẽ chịu đàm phán theo điều kiện này nên đă dùng đủ mọi cách khuyên TT Trần Văn Hương từ chức. Và không hiểu tại sao ông Hảo lại có liên quan mật thiết đến t́nh h́nh phức tạp trong giai đoạn này qua vai tṛ con thoi với những nỗ lực điều đ́nh thương lượng giữa TT Trần Văn Hương, đại sứ Jean Mérillon, tham tán viên cố vấn kinh tế Denny Ellerman của ṭa đại sứ Hoa Kỳ.
Theo lời tuyên bố của ông Hảo th́ lúc ban đầu ông cũng hoài nghi về sự phán đoán của Pháp nhưng sau đó ông cũng tin rằng việc thành lập chính quyền Dương Văn Minh là con đường duy nhất để sinh tồn.
*
Vào buổi tối 24/4/1975, tôi đă ngồi xem ông Hảo xuất hiện trên truyền h́nh với những lời kêu gọi và trấn an người dân miền Nam rằng: “Mọi người hăy b́nh tĩnh v́ sự b́nh tĩnh và tinh thần tôn trọng kỹ luật là điều cần thiết nhất trong lúc này. Chúng ta không cần phải bỏ chạy. Bản thân tôi xin thề là sẽ ở lại Sài G̣n và gia đ́nh tôi cũng vậy”. Lời thề hứa và thái độ tỏ vẻ chân thật của ông Hảo đă phần nào tạo được sự tin tưởng nơi dân chúng.
Lúc đó, trong chính quyền TT Trần Văn Hương, ông Hảo cũng tạm thời tiếp nhận vai tṛ thay thế Bộ Trưởng Kinh Tế. Và chính nhờ vai tṛ này ông Hảo đă ngăn chận việc vận chuyển một số lượng lớn vàng khối của chính phủ VNCH ra hải ngoại. Qua đó, những lời phát biểu và hành động của ông Hảo trong quá tŕnh cản trở việc đưa vàng ra ngoại quốc cho đến nay vẫn c̣n những điều bí ẩn.
Vào thời điểm đầu tháng 4/1975, chính phủ miền Nam VN đang sở hữu 16 tấn vàng khối có trị giá đương thời khoảng 1 trăm mấy chục triệu mỹ kim. Trong lúc t́nh thế ngày càng nguy ngập, ngân hàng trung ương đă có kết hoạch chuyển số vàng này từ ngân khố quốc gia sang ngân hàng New York hoặc Génève nhờ cất giữ dùm. Lúc đó, việc các quốc gia đang phát triển gửi vàng cho những ngân hàng ngoại quốc là chuyện b́nh thường. Ban đầu, ngân hàng trung ương được sự đồng ư của Tổng Thống và chuẩn bị xúc tiến việc thuê một chuyến bay của Thụy Sĩ để vận chuyển vàng. Đây được coi là kế hoạch khẩn cấp dự trù cho trường hợp nếu Hoa Kỳ ngưng viện trợ th́ chính phủ miền Nam VN sẽ dùng số vàng này để mua vũ khí đạn dược đáp ứng cho cuộc chiến tự vệ trước sự xâm lăng của quân BV.
Tuy nhiên, trong lúc t́nh h́nh chiến sự leo thang, phía Thụy Sĩ đă từ chối vận chuyển số vàng này với lư do là không bảo đảm được mức độ an toàn cho chuyến bay. V́ vậy, chính phủ Sài G̣n đă nhờ Hoa Kỳ vận chuyển bằng máy bay quân sự qua lời yêu cầu chính thức từ TT Trần Văn Hương gửi đại sứ Hoa Kỳ tại miền Nam VN là ông Graham Martin. Theo đó, kế hoạch vận chuyển được xếp đặt chu đáo là vàng khối sau khi được bao bọc kỹ lưỡng sẽ đưa lên các máy bay quân sự của Mỹ xuất phát từ căn cứ Clark ở Philippines bay đến căn cứ Tân Sơn Nhất. Thế nhưng, ngay trong lúc số vàng sắp được chuyển đi th́ ông Hảo lại xen vào, cản trở kế hoạch này bằng cách thuyết phục TT Trần Văn Hương rằng nếu sau khi chính quyền ông Dương Văn Minh được thành lập mà họ biết được kế hoạch này th́ ông Hương sẽ bị buộc tội phản quốc. Do đó, kế hoạch đưa vàng đi đă bị xoay hướng.
Liên quan đến sự kiện này th́ những lời chứng ngôn sau đó của các nhân vật can dự đều có nhiều điểm khác biệt. Nhưng điều xác thực là ông Hảo đă ra tay ngăn chận việc chuyển 16 tấn vàng ra khỏi Sài G̣n, ngay trước giờ chính quyền miền Nam sụp đổ.
*
Cũng trong lúc này, vào ngày 28/4/1975 tôi đă nh́n thấy ông Hảo tại một góc phố Sài G̣n. Ông Hảo ngồi ở phía sau trong chiếc xe hơi Citroen màu trắng, đưa cặp mắt b́nh thản nh́n quang cảnh bên ngoài hai ven đường trong khi hầu hết dân chúng Sài G̣n đều đang tất bật t́m cách di tản. Phía sau xe của ông Hảo là chiếc xe Jeep chở những người lính cận vệ mang vũ khí. Trông ông Hảo vẫn c̣n giữ được phong cách của một vị Thủ Tướng. Dường như ông Hảo cũng đă nh́n thấy tôi đang đứng trên đường. Và sau đó tôi đă hiểu ra rằng tại sao trong lúc đang ngồi trong chiếc xe chạy chậm răi th́ ông Hảo chợt một thoáng biến sắc với vẻ mặt mất đi nét trầm tĩnh. Bởi v́, chỉ hai ngày sau đó tức ngày Sài G̣n thất thủ, tôi đă gặp lại ông Hảo trong Dinh Độc Lập.
Cùng với thành phần viên chức cao cấp của chính quyền ông Dương Văn Minh đă đầu hàng quân BV, ông Hảo cũng bị câu thúc tại nơi đây như họ. Trong một căn pḥng tại đây, tôi nh́n thấy ông Hảo ngồi im lặng với dáng điệu suy tư trầm ngâm. Nếu không phải một thành phần quan trọng trong chính quyền ông Dương Văn Minh, có lẽ ông Hảo đă không xuất hiện tại Dinh Độc Lập vào lúc này. Và đây cũng là một điều bí ẩn.
Sau ngày Sài G̣n thất thủ, ông Hảo được chính quyền mới khởi dụng với tư cách nhà cố vấn kinh tế. Không hiểu có phải v́ chính quyền mới muốn sử dụng kiến thức kinh tế của ông Hảo hoặc thưởng công cho ông trong việc ngăn chận gửi vàng ra nước ngoài mà so với các giới chức cao cấp của cựu chính quyền, ông Hảo lại được Hà Nội hậu đăi đặc biệt nhất.
Tuy nhiên, vào 7 năm sau là năm 1982, ông Hảo, sau khi được nhà đương cuộc Hà Nội cho xuất ngoại, đă rời khỏi VN. Tại nơi trú ngụ đầu tiên là nước Pháp, ông Hảo tuyên bố: “Tôi đă kỳ vọng vào việc ḥa hợp ḥa giải dân tộc, nhưng lại thất vọng trước sự độc tài chính trị của chủ nghĩa cộng sản”. Đến năm 1984, ông Hảo sang định cư tại Hoa Kỳ nhờ sự bảo lănh của gia đ́nh.
Tóm lại, cứ mỗi lần nhớ lại quá tŕnh hành động của ông Hảo trong t́nh h́nh phức tạp trước và sau ngày Sài G̣n thất thủ, tôi lại thấy đó là điều càng bí ẩn hơn.
*
Phụ chú của người dịch:
Liên quan đến sự kiện 16 tấn vàng của chính quyền Sài G̣n trong suốt 26 năm từ năm 1975 cho đến khi ông Thiệu qua đời, Hà Nội vẫn luôn rêu rao và bịa đặt tin Tổng Thống Thiệu ra đi mang theo 16 tấn vàng mà ông đă vơ vét. Ngay cả khi Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu qua đời, báo Thanh Niên, báo Nhân Dân, và các cơ quan truyền thông khác của đảng cộng sản Việt Nam vẫn tiếp tục lôi chuyện 16 tấn vàng để bôi nhọ Tổng Thống Thiệu.
Nhưng kết cuộc, sự thật cũng được sáng tỏ để trả lại thanh danh cho TT Nguyễn Văn Thiệu khi ngay tờ Tuổi Trẻ cũng là một cơ quan truyền thông của đảng cộng sản VN phải bắt buộc t́m hiểu trong loạt phóng sự điều tra được đăng từ ngày 26/4/2006. Báo Tuổi Trẻ của phía VN đă phỏng vấn các nhân chứng trực tiếp liên quan đến 16 tấn vàng, và cuối cùng đă hiểu rằng cựu Tổng Thống Việt Nam Cộng Ḥa Nguyễn Văn Thiệu không hề đánh cắp số vàng này. Tuy nhiên, ông đă qua đời từ trước đó, vào năm 2001. Trong hồi kư “Đại thắng mùa xuân”, tướng VC Văn Tiến Dũngcũng khẳng định ông Nguyễn Văn Thiệu đă mang 16 tấn vàng ra khỏi Việt Nam.
Theo báo Tuổi Trẻ th́ “có quá ít tài liệu trong nước đề cập một cách chính xác và đầy đủ về chuyện này sau năm 1975”. Tờ Tuổi Trẻ cho biết “Mọi nguồn tin đều không bênh vực cho ông Thiệu khiến ông ra đi mang theo một cái án là kẻ ăn cắp tài sản quốc gia”. Theo Luật sư Lê Công Định, từ sau năm 1975, rất nhiều ấn phẩm trong nước đă thay nhau đổ tội và kết án ông Thiệu trong “vụ án” bịa đặt này với những “bằng chứng chắc chắn như thể chính các tác giả đều tận mắt trông thấy”.
Trong khi đó, trải qua nhiều năm sau chiến tranh, những người biết rơ số phận của 16 tấn vàng tại các cơ quan cầm quyền của nhà nước VN đă không hề đính chính tin đồn. Sau này, qua loạt phóng sự điều tra của báo Tuổi Trẻ khi được hỏi tại sao lâu nay nhà nước Việt Nam không đính chính, ông Lữ Minh Châu, cựu Thống đốc Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam đă trả lời một cách trâng tráo rằng: “Ḿnh biết rất rơ là số vàng đó vẫn c̣n, đă được kiểm kê cẩn thận và đưa vào tài sản quốc gia, nhưng không đính chính v́ đó là tin đồn đăng trên báo chí, có ai đặt câu hỏi chính thức với nhà nước đâu”.
Sau hơn 30 năm, vào tháng 12 năm 2005 hồ sơ mật được phép giải mă, chính phủ Anh công bố Hồ sơ Bộ Ngoại giao trong đó có phần nói về chuyện vị lănh đạo của chính quyền Việt Nam Cộng Hoà chuyển sang sống tại khu ngoại ô của London như thế nào. Tuy nhiên, hồ sơ này không hề nhắc đến đến số vàng nào được ông Thiệu mang tới Anh.
Trả lời phỏng vấn của BBC ngày 28/12/2005, cựu Tổng Trưởng Kế Hoạch Nguyễn Tiến Hưng nói rằng số tiền vàng này chưa mang ra khỏi Việt Nam, nhưng ông không phải là nhân chứng của sự kiện. Theo ông Huỳnh Bửu Sơn, người giữ ch́a khóa kho vàng và là thành viên ban lănh đạo Nha Phát Hành Ngân Hàng Quốc Gia thời điểm tháng 4 năm 1975, th́ số lượng tiền vàng kiểm kê đều khớp với sổ sách tới từng chi tiết nhỏ.
Cũng theo báo Tuổi trẻ, các ông Huỳnh Bửu Sơn, Lê Minh Kiêm là các nhân chứng trực tiếp bàn giao vàng cho chính quyền mới. Đầu tháng 6 năm 1975, Huỳnh Bửu Sơn, người giữ ch́a khóa kho vàng, và Lê Minh Kiêm, người giữ mă số của các hầm bạc được lệnh của Ban Quân Quản Ngân Hàng Quốc gia cùng đă kiểm kê các kho tiền và vàng của chế độ VNCH . Kết quả, tất cả số tiền và vàng nằm trong kho đều đúng với sổ sách từng chi tiết nhỏ.
Ông Huỳnh Bửu Sơn kể về cuộc kiểm kê kho vàng lần cuối cùng khi bàn giao cho chính quyền mới: “Tất cả những thoi vàng đều là vàng nguyên chất, mỗi thoi nặng 12-14 kg, trên mỗi thoi đều có khắc số hiệu và tuổi vàng (thường là 9997, 9998). Các thoi vàng được cất trong những tủ sắt có hai lớp khóa và được đặt trên những kệ bằng thép, mỗi kệ được xếp khoảng năm, sáu thoi vàng. Nhưng qua năm tháng, bị nặng trĩu trước sức nặng của vàng, các kệ thép cũng bị vênh đi. Các đồng tiền vàng được giữ trong những hộp gỗ đặt trong tủ sắt. Đó là những đồng tiền vàng cổ có nhiều loại, được đúc và phát hành từ thế kỷ 18, 19 bởi nhiều quốc gia khác nhau… Ngoài giá trị của vàng nguyên chất, các đồng tiền này c̣n được tính theo giá trị tiền cổ, gấp nhiều lần giá trị vàng nội tại của nó. Tất cả số vàng thoi và tiền vàng cổ đều được theo dơi chi tiết từng đơn vị, số hiệu, tuổi vàng, số lượng ghi trong một sổ kiểm kê do bộ phận điện toán của ngân hàng theo dơi định kỳ hằng tháng và hằng năm, hoặc bất cứ khi nào có thay đổi xuất nhập tồn kho.”
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
