Trump ký sắc lệnh hành pháp giải cứu TikTok tại Mỹ: Bán 14 tỷ đô la cho các nhà đầu tư Mỹ như Oracle và Silver Lake
Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp vào thứ Năm tuần này , cứu TikTok khỏi lệnh cấm sắp tới. Nền tảng này, với 170 triệu người dùng tại Hoa Kỳ, hiện đang chuyển giao cho một tập đoàn các nhà đầu tư không phải người Trung Quốc, những người sẽ kiểm soát 80% hoạt động của mình.
ByteDance, công ty mẹ tại Trung Quốc, chỉ nắm giữ chưa đến 20% cổ phần, cụ thể là 19,9%, cùng với một ghế trong hội đồng quản trị. Định giá của TikTok mới có trụ sở tại Hoa Kỳ đạt 14 tỷ đô la, theo xác nhận của Phó Tổng thống JD Vance trong buổi lễ tại Nhà Trắng.
Mặc dù gây tranh cãi vì thấp hơn ước tính trước đó lên tới 40 tỷ đô la, mức giá này phản ánh cam kết của Trump đối với an ninh quốc gia mà không ảnh hưởng đến sự đổi mới. Trump, người cho rằng một phần chiến thắng bầu cử năm 2024 của mình là nhờ TikTok - nơi ông đã thu hút 15 triệu người theo dõi - đã ca ngợi thỏa thuận này là "nghệ thuật đàm phán".
"No được điều hành bởi người Mỹ và là những người rất tinh vi", tổng thống tuyên bố, nhấn mạnh vai trò quan trọng của Oracle strong việc quản lý thuật toán và bảo mật dữ liệu.
Cuộc khủng hoảng bắt nguồn từ tháng 4 năm 2024, khi Tổng thống khi đó là Joe Biden ký một đạo luật lưỡng đảng yêu cầu ByteDance phải thoái 80% hoạt động của TikTok tại Hoa Kỳ hoặc phải đối mặt với việc đóng cửa hoàn toàn do rủi ro an ninh quốc gia.
Dự luật được thông qua với sự ủng hộ rộng rãi của Quốc hội, nêu bật những lo ngại về việc Trung Quốc tiếp cận dữ liệu người dùng và khả năng thao túng thuật toán cho mục đích tuyên truyền. Biden lo ngại Đảng Cộng sản Trung Quốc có thể sử dụng TikTok để do thám công dân Mỹ hoặc gây ảnh hưởng đến bầu cử.
Luật này có hiệu lực vào tháng 1 năm 2025, nhưng khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã gia hạn thời hạn nhiều lần: lần đầu là 75 ngày, sau đó là 90 ngày và gần đây nhất là đến ngày 16 tháng 12. Những lần gia hạn này đã tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán căng thẳng với Bắc Kinh.
Bước ngoặt đến vào tháng 9 năm 2025. Sau cuộc điện đàm hiệu quả giữa Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vào ngày 19 tháng 9, hai nhà lãnh đạo đã hoàn tất một thỏa thuận khung. Trump thông báo tiến triển về thương mại, fentanyl và việc phê duyệt TikTok thông qua Truth Social. Về phần mình, Tập Cận Bình nhấn mạnh một "môi trường công bằng" cho các khoản đầu tư của Trung Quốc nhưng lại nhượng bộ về khoản đầu tư này.
Các cuộc đàm phán bao gồm các vòng đàm phán tại Madrid, nơi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc He Lifeng đã thống nhất quan điểm. Trung Quốc, quốc gia kiểm soát việc xuất khẩu thuật toán, đã đồng ý cấp phép một phiên bản cho phiên bản Hoa Kỳ, được đào tạo lại dưới sự giám sát của Oracle để loại bỏ mọi ảnh hưởng của ByteDance.
Oracle, do tỷ phú Larry Ellison - một đồng minh của Trump và từng là người giàu nhất thế giới - dẫn đầu, sẽ phụ trách thuật toán và lưu trữ dữ liệu trên các đám mây của Mỹ. Ellison, người đã tài trợ cho chiến dịch tranh cử của Trump, sẽ đảm bảo không có rò rỉ nào cho Trung Quốc. "Oracle sẽ đóng một vai trò rất lớn", Trump tuyên bố.
Silver Lake, một công ty cổ phần tư nhân, và MGX - một quỹ đầu tư tập trung vào AI có trụ sở tại Abu Dhabi - là nhóm nhà đầu tư cốt lõi với gần 45% cổ phần. Những người tham gia tiềm năng khác bao gồm Michael Dell, CEO của Dell Technologies; Rupert Murdoch và con trai Lachlan của Fox Corp.; và các quỹ như General Atlantic, Susquehanna và Sequoia, vốn đã đầu tư vào ByteDance nhưng sẽ chuyển nhượng cổ phần cho công ty mới.
Cấu trúc rất rõ ràng: một liên doanh có trụ sở chính tại Hoa Kỳ, một hội đồng quản trị gồm bảy thành viên - sáu chuyên gia an ninh mạng người Mỹ - và việc ByteDance bị loại khỏi ủy ban an ninh. 35% còn lại đến từ các nhà đầu tư hiện tại và mới, làm giảm thêm quyền kiểm soát của Trung Quốc. Chính phủ liên bang không được hưởng "cổ phần vàng", nhưng việc kiểm toán độc lập là bắt buộc.
Thỏa thuận này đáp ứng các yêu cầu "thoái vốn đủ điều kiện" của luật năm 2024, tạm dừng thực thi trong 120 ngày. Trong thời gian này, các thủ tục giấy tờ sẽ được hoàn tất, Trung Quốc đảm bảo phê duyệt và tài sản từ các nền tảng liên quan như Lemon8 và CapCut sẽ được chuyển giao. Người dùng toàn cầu sẽ vẫn được truy cập chéo vào nội dung, nhưng dữ liệu tại Hoa Kỳ sẽ vẫn được giữ nguyên.
Đây là một thắng lợi cho chính quyền Trump. Luật này bảo vệ quyền tự do ngôn luận của hàng triệu người trẻ - nhiều người trong số đó là cử tri của MAGA - đồng thời xóa bỏ ảnh hưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc, vốn bị cáo buộc kiểm duyệt và gián điệp. Trump đã đảo ngược sự đạo đức giả của phe cánh tả: Biden đã ký luật, nhưng Bộ Tư pháp của ông đã không thực thi nó một cách nghiêm ngặt, ưu tiên các chương trình nghị sự thức tỉnh hơn là an ninh.
Rủi ro vẫn còn. Các nhà phê bình Đảng Cộng hòa như Thượng nghị sĩ Brett Guthrie và Gus Bilirakis yêu cầu cảnh giác để ngăn chặn "ảnh hưởng của ĐCSTQ". Các chuyên gia như Alan Rozenshtein từ Đại học Minnesota đặt câu hỏi liệu ByteDance có thực sự mất quyền kiểm soát thuật toán hay không. Trung Quốc có thể trì hoãn việc phê duyệt nếu căng thẳng thương mại leo thang.
Tuy nhiên, các thỏa thuận này củng cố lập trường của Trump đối với Tập Cận Bình. Ông đã công bố chuyến thăm Trung Quốc vào năm 2026 và một cuộc gặp tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc. Đây là một bước tiến tới cân bằng thương mại, hạn chế fentanyl và thúc đẩy hòa bình ở Ukraine, đồng thời ưu tiên chính sách "Nước Mỹ trên hết".
Nhìn lại, việc giải cứu TikTok này không chỉ là cứu cánh cho một ứng dụng gây nghiện; mà còn là bài học về sự lãnh đạo bảo thủ. Trump, với sự đàm phán khôn ngoan, đã tránh được sự hỗn loạn của một lệnh cấm vốn có thể làm im tiếng nói của giới trẻ và gây tổn hại đến công việc trong ngành nội dung.
Tuy nhiên, ông chỉ trích gay gắt sự ngây thơ của phe cánh tả, điều đã cho phép ByteDance xâm nhập dữ liệu của Hoa Kỳ trong nhiều năm dưới chiêu bài "sự đa dạng toàn cầu".
Ngày nay, dưới sự kiểm soát của Mỹ, TikTok có thể phát triển thành một nền tảng tự do, chứ không phải vũ khí của Bắc Kinh. Chiến thắng thực sự nằm ở việc ghi nhớ: trong thời đại Trump, an ninh quốc gia không được đàm phán với các chế độ độc tài - mà là bị áp đặt.
Liệu chúng ta có tiếp tục cảnh giác hay để phe cánh tả làm suy yếu hệ thống phòng thủ kỹ thuật số của chúng ta một lần nữa?
