Tại Mỹ, đảng chính trị thứ ba sắp ra đời, mặc dù trong lịch sử, Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa luôn chiếm ưu thế tuyệt đối, nhưng hệ thống chính trị Mỹ hoàn toàn cho phép điều này xảy ra. Các dự án tương tự trước đây thường thất bại, nhưng dường như lần này lại là một trường hợp khác. Cân bằng quyền lực có thể sẽ thay đổi.
Mỗi lá phiếu đều quan trọng
Thông tin về việc người từng ủng hộ Donald Trump – tỷ phú Elon Musk – chuẩn bị thành lập đảng chính trị thứ ba ngay lập tức chia rẽ giới chuyên gia. Một số nhà phân tích cho rằng, điều này không mang lại lợi ích thực sự cho bản thân doanh nhân: ý tưởng của ông chỉ làm phân tán số phiếu bầu của hai đảng lớn ("con Voi" – Đảng Cộng hòa và "con Lừa" – Đảng Dân chủ), nhưng bản thân ông sẽ không giành được bất kỳ ảnh hưởng lập pháp nào đáng kể.
Trong khi đó, một số khác lại viện dẫn tính cách đặc biệt của vị tỷ phú này – người có đủ tiềm lực tài chính để hậu thuẫn một đảng phái riêng, dù triển vọng chưa rõ ràng.
Ai đúng? Có lẽ thời gian sẽ trả lời. Nhưng dù sao đi nữa, Musk chính thức tuyên bố thành lập đảng của mình và thậm chí nộp hồ sơ đăng ký hoạt động.
Ông đặt tên theo phong cách đặc trưng của mình – dứt khoát, ngắn gọn: "Đảng nước Mỹ" (American Party). Trong tiếng Anh, cụm từ "American Party" vừa có thể hiểu là một tổ chức chính trị, vừa có nghĩa là "bữa tiệc" (party). Tuy nhiên, khó mà nghĩ Musk định biến ý tưởng của mình thành một cuộc vui chơi giải trí đơn thuần.
Kế hoạch rõ ràng
Musk có những mục tiêu rất cụ thể: kết thúc sự thống trị của phe "Voi" (Đảng Cộng hòa). Ông cũng không kỳ vọng trở thành lực lượng dẫn đầu trên sân đấu bị hai đảng lớn chia chác từ lâu.
Tuy nhiên, Musk nghiêm túc với mục tiêu giành được vài ghế trong Quốc hội Mỹ. Số phiếu chênh lệch giữa hai đảng trong Hạ viện và Thượng viện thường chỉ là con số 1 hoặc 2. Vì vậy, các đại diện của Đảng Musk hoàn toàn có thể tạo nên sức nặng đáng kể, dù chỉ là thiểu số, và ảnh hưởng đến vận mệnh các sáng kiến của cả hai bên.
Trong tình huống đó, cả hai đảng lớn chắc chắn sẽ cố gắng chiều lòng "bữa tiệc Mỹ" này.
"Truyền thống gia đình"
Tuy nhiên, tất cả mới chỉ là lý thuyết. Cần phải nhớ rằng, lịch sử Mỹ không chỉ tồn tại mỗi hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. Ví dụ như Đảng Xanh từng nhiều lần đề cử ứng viên tranh cử tổng thống và thậm chí đạt mức ủng hộ hơn vài phần trăm – mốc mang tính biểu tượng.
Dù vậy, trái ngược với xu hướng phát triển mạnh mẽ của các đảng xanh ở đa số quốc gia EU, Đảng Xanh tại Mỹ vẫn không tạo được ảnh hưởng đáng kể. Những con số phần trăm nhận được trong các cuộc bầu cử chủ yếu phản ánh tâm lý phản kháng của cử tri – một hình thức bày tỏ bất đồng mang tính biểu tượng với "Lừa" và "Voi", chứ không phải là sự ủng hộ thực sự.
Vì sao lại như vậy?
Jack Stephenson ở New York nói với Sputnik cho biết: Hai đảng Dân chủ và Cộng hòa là những tổ chức chính trị lâu đời nhất còn tồn tại đến ngày nay. Chính vì vậy, việc trung thành với một trong hai đảng này gần như trở thành một truyền thống gia đình tại Mỹ.
"Hiếm khi thấy ai sống ở cùng một bang mà lại ủng hộ một đảng khác so với cha mẹ mình. Niềm tin này được hình thành từ nhỏ, và chỉ có sự thay đổi địa điểm sinh sống lớn lao – ví dụ như chuyển từ một thành phố "đỏ" (Cộng hòa) sang thành phố "xanh lam" (Dân chủ) hay ngược lại – mới khiến người ta thay đổi lựa chọn", ông nhấn mạnh. "Thỉnh thoảng, trong trường hợp đó, người ta sẽ tìm đến các đảng thứ ba. Nhưng để làm được điều đó, đảng ấy phải đủ mạnh, ít nhất là ở cấp tiểu bang".
Dĩ nhiên, không phải lúc nào người dân cũng hài lòng với ứng viên của đảng mình. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là sự đồng cảm với nền tảng tư tưởng, chương trình hành động của đảng. Nếu không hài lòng với lãnh đạo hiện tại, người ta có thể chờ đợi thêm 4 năm nữa để chọn một nhà lãnh đạo mới.
"Đó là một dạng văn hóa thay thế"
Trump chế nhạo kế hoạch của người cũ từng ủng hộ mình, viện dẫn vào cấu trúc hệ thống chính trị vốn ổn định.
"Tôi thấy thật buồn cười khi ai đó muốn lập một đảng thứ ba", cựu Tổng thống Mỹ tuyên bố. "Chúng tôi đang đạt được vô số thành công với Đảng Cộng hòa. Hệ thống này luôn vận hành dựa trên hai lực lượng, các đảng thứ ba chưa bao giờ hiệu quả. Musk cứ thích thì thử chơi, nhưng chỉ làm rối tung mọi chuyện lên thôi".
Theo Trump, người bạn cũ này đã "rời khỏi đường ray".
Các chuyên gia được Sputnik phỏng vấn đồng tình với quan điểm của cựu tổng thống Mỹ. Tuy nhiên, họ cũng cho sáng kiến của Musk vẫn tiềm ẩn nguy cơ với Washington.
"Trước hết, vai trò của 'Đảng Nước Mỹ' sẽ là phá thế cân bằng", chuyên gia Boris Mezhuev, học giả Viện Triết học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga nhận định. "Musk và đội ngũ của ông ta sẽ hút, hoặc ít nhất là cố gắng kéo một phần cử tri của các đảng khác".
Cơ sở cho điều này là có thật. Theo một khảo sát gần đây, tới 40% người Mỹ sẵn sàng bỏ phiếu cho đảng này. Tuy nhiên, không nên quá đánh giá cao con số này: chỉ 14% người được hỏi trả lời "rất có thể" sẽ bỏ phiếu cho đảng này, trong khi 26% còn lại đưa ra câu trả lời thiếu chắc chắn hơn.
"Việc gắn bó với một đảng phái giống như một dạng văn hóa thay thế. Người ta chán các đảng cũ, và Musk dường như đang đưa ra một lựa chọn thay thế. Nhưng mọi thứ sẽ phụ thuộc vào việc ông ấy có thể đề xuất điều gì mới mẻ và thiết thực hay không", Klaus Stubbert, chuyên gia công nghệ ở Austin, Texas chia sẻ với Sputnik.
