03/24/20
Chưa bao giờ báo chí, không tính thời thế chiến, lại hoạt động dữ dội như vài tháng qua.
Báo chí toàn cầu đều dồn tin tức vào dịch bệnh coronavirus (Getty Images)
Tất cả đều dồn vào tin dịch bệnh. Diễn biến dịch bệnh quá nhanh và ngoài sức tưởng tượng đã lôi báo chí vào cuộc chạy đua chưa từng có tiền lệ. Nhanh, cực nhanh, nhanh hơn nữa, nhanh nhất có thể. Dồn dập, không kịp thở, vừa ăn vừa làm. Mà kể cả khi như vậy vẫn có cảm giác mình chậm hơn con virus!
Mối quan tâm lớn nhất thế giới bây giờ là tình hình dịch bệnh. Làm thế nào để cung cấp nhanh và đầy đủ diễn biến dịch bệnh là điều mà tất cả hãng tin và tờ báo thế giới đang làm.
Nhiều tòa soạn phải hạn chế tối đa việc nhân viên và phóng viên đến văn phòng nhưng không vì vậy mà tin tức bị giới hạn. Việc truyền tải thông tin bây giờ trở nên quan trọng đến mức nhiều tờ báo khắp Mỹ đã “tháo hàng rào” (paywall – giới hạn cho độc giả trả phí hàng tháng) nhằm có thể đưa tin tức đến với tất cả.
Từ tờ lớn như New York Times đến tờ nhỏ như Telegraph-Forum ở Bucyrus (Ohio) hoặc Palm Beach Post ở Florida đều “mở cửa” miễn phí từ đầu tháng 3-2020. Họ sẵn sàng chấp nhận thua lỗ miễn sao tin tức đến được với tất cả độc giả, ở giai đoạn mà tin tức chính xác chẳng khác gì một liều thuốc trong thời đại dịch. Việc quan tâm tin tức dịch bệnh không chỉ là theo dõi diễn biến. Nó đã biến thành một phần của kỹ năng sống thời đại dịch.
New York Times 20-3-2020 cho biết, số phút mà độc giả Mỹ dành cho các website tin tức tại Mỹ đã tăng 46% so với cùng kỳ năm ngoái. Số lượt truy cập các website tin tức nói chung tăng 57%. Những tờ có tỷ lệ truy cập tăng cực nhanh là The Atlantic, Business Insider, New York Times, Los Angeles Times, Wall Street Journal và Wired (tất cả đều tăng gấp đôi hoặc gần gấp đôi). So với cùng kỳ năm ngoái, tỷ lệ view của USA Today tăng 30%; và số độc giả ghé Vox.com tăng 60% từ tuần đầu đến tuần thứ hai của tháng 3.
Số độc giả truy cập Vanity Fair đã tăng 44% chỉ trong tuần vừa rồi. Các website của Verizon Media, trong đó có HuffPost và Yahoo News, tăng gần 80%. BuzzFeed News tăng 44% trong vòng 10 ngày…
Những tờ biết áp dụng nhanh kỹ thuật để xây dựng những bản tin bằng đồ họa động (interactive) là những tờ đang nằm ở đầu bảng, đặc biệt New York Times và Washington Post. Cho đến thời điểm này, “bài báo” đồ họa “Why outbreaks like coronavirus spread exponentially, and how to ‘flatten the curve’” của Washington Post ngày 14-3-2020 là bài được xem nhiều nhất trước nay của tờ báo này; hoặc bài đồ họa xuất sắc How the Virus Got Out của New York Times ngày 22-3-2020.
Không chỉ đồ họa, còn phải kể podcast (phát thanh). Những podcast liên quan coronavirus của tờ Slate đã được hơn 4 triệu lượt tải. Một giám đốc điều hành của Vox Media cho biết, podcast của họ đã được tải nhiều hơn bình thường 50%, đặc biệt những chương trình như “Today, Explained” và “The Weeds”. Trung tuần tháng 3-2020, sau khi người điều hành podcast của The Atlantic đề nghị mở một chương trình hàng ngày liên quan coronavirus, ngay hôm sau, chương trình đầu tiên “Social Distance” đã sẵn sàng lên sóng.
Để đáp ứng nhu cầu tin tức coronavirus, nhiều phóng viên ban nông nghiệp và ban thương mại của Politico giờ phải “chạy tin” về dịch bệnh. Phóng viên giáo dục và giới tính của Daily Beast chuyển sang đào xới những câu chuyện về y tế và thuốc men.
Thử đến một tòa soạn để có thể thấy “không khí coronavirus” trong phòng tin tức như thế nào. Khi phóng viên y tế Ryan Blethen của Seattle Times theo dõi sự bùng phát dịch bệnh tại Trung Quốc và nhận thấy nếu coronavirus vào Mỹ thì nó sẽ “đổ bộ” trước vào bờ Tây Hoa Kỳ. Tháng 1-2020, khi người đầu tiên tại Mỹ nhiễm bệnh (ở địa hạt Snohomish, cách không xa tòa soạn Seattle Times), phòng tin tức bắt đầu chuẩn bị. Họ lập danh sách tất cả phóng viên phòng tin tức và soạn kế hoạch phải làm gì nếu làm việc tại nhà.
Phóng viên Sydney Brownstone của Seattle Times (New York Times)
Không lâu sau khi xuất hiện những ca lây nhiễm mới tại bang Washington ngày 29-2, nhóm tin tức Seattle Times nhận ra đây không phải là một bài báo có thể kết thúc câu chuyện. “Nó” đến rồi. Dịch bệnh đã đến. Một cuộc bùng phát sắp đến. Và Seattle Times nằm ngay trong ổ dịch đầu tiên của Mỹ.
Với phóng viên Seattle Times, những gì họ viết về dịch bệnh giờ đây không chỉ dành cho độc giả bình thường. Đó là gia đình, hàng xóm, giáo viên của con em mình, và bạn bè họ… Gần như tất cả 58 phóng viên Seattle Times được huy động để tường thuật coronavirus. Khi lực lượng báo chí khắp nước Mỹ đổ về Kirkland – thành phố thuộc địa hạt King, Seattle, phóng viên Seattle Times tiếp tục đăng những bài viết đậm tính địa phương.
Họ nói cho người dân biết trường nào bị đóng cửa và mua thực phẩm ở đâu. Họ đến những trại vô gia cư để biết những người ở đây được sử dụng nguồn nước sạch không, rằng có ai ở chính quyền đến nhắc nhở gì không, rằng làm thế nào để đổ rác… Câu chuyện “làm báo thời coronavirus” của Seattle Times cho thấy, bất luận dịch bệnh hoành hành khắp nước Mỹ hay thế giới như thế nào, một tờ báo địa phương phải đặt quan tâm hàng đầu vào tin tức địa phương để cung cấp trước hết cho người địa phương. Mà người địa phương ở đây, như nói ở trên, là người nhà, bạn bè, và láng giềng mình…
Cần nói thêm, báo chí nói chung, khắp thế giới chứ không chỉ riêng Mỹ, vốn khó khăn bởi sự bùng nổ mạng xã hội, nay càng khó khăn vạn lần bởi cuộc tấn công khốc liệt của coronavirus. “Chiến dịch” cắt quảng cáo của vô số công ty và doanh nghiệp lớn nhỏ đã khiến công nghiệp báo chí rơi vào tình trạng bi đát cực kỳ tệ hại.
New York Times (23-3-2020) cho biết, vô số tờ báo nhỏ đã bị tử thần coronavirus lập giấy khai tử. Những tờ còn lây lất thì sa thải bớt nhân viên hoặc giảm lương. Một số tờ bị ảnh hưởng gần đây gồm Metro Weekly ở Washington DC; First Touch ở New York, Gaming Today ở Las Vegas, Charleston City Paper ở South Carolina, Indy Week ở North Carolina, Pulse of Chattanooga ở Tennessee…
Mới đây, Mark Thompson, giám đốc điều hành New York Times Co, cho biết, tổng doanh thu quảng cáo của New York Times có thể giảm hơn 10% ở quý hiện tại. Những doanh nghiệp còn quảng cáo thì lại yêu cầu quảng cáo của họ không được đặt cạnh những bài viết về số ca tử vong hoặc nhập viện.
Vài tờ phải tìm mọi cách xoay sở để sống qua giai đoạn này. Với bản in của tờ Austin Chronicle ở Texas chẳng hạn, họ phải biến từ tuần báo thành bán nguyệt san. Monterey County Weekly ở California vừa sa thải bảy nhân viên, giảm giờ làm việc cho ba người khác và giảm lương cho người sáng lập kiêm giám đốc điều hành Bradley Zeve xuống còn… zero! Trong bài viết ngày 17-3-2020, Jeff vonKaenel, giám đốc điều hành Sacramento News & Review, than thở: tuần trước, tờ báo mất 20.000 USD doanh thu trong khi chi phí sản xuất, 45.000 USD, vẫn chẳng được bớt đồng nào.
Con virus không chỉ giết người. Nó còn thảm sát vô số ngành nghề, trong đó có báo chí. Đề cập điều này để thấy những người làm báo đang chống chọi với cuộc khủng hoảng tài chính như thế nào khi phải gồng mình để tiếp tục cung cấp độc giả những trang báo thời sự liên quan dịch bệnh.
Để có những bản tin và bài báo hàng ngày, hàng giờ và thậm chí hàng phút, những người làm báo đang nỗ lực hết sức có thể, để thể hiện không chỉ với vai trò thuần túy mà yếu tố nghề nghiệp bắt buộc, mà còn là sự thể hiện trách nhiệm đối với cộng đồng.
MẠNH KIM
SGN (Saigon Nhỏ)
Làm báo thời coronavirus
:handshake :
