.
Sự trở lại của đại chiến lược Mỹ: Tổng thống Trump định h́nh lại trật tự châu Á
Thứ Năm, 06/11/2025
Tờ The Hill đưa tin Hoa Kỳ sẽ chủ tŕ một cuộc họp của chính phủ 5 quốc gia Trung Á vào ngày 6/11, bao gồm Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan. Tổ chức hợp tác này, thường được gọi là “C5+1”, được thành lập vào năm 2015 nhằm tăng cường hợp tác và giải quyết các thách thức toàn cầu.
Vào ngày 23 tháng 9 năm 2025, trong kỳ họp thứ 80 của Đại hội đồng Liên hợp quốc (UNGA) tại Trụ sở Liên hợp quốc, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đă có cuộc gặp song phương với Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev. (Nguồn ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)
Đây là lần đầu tiên Tổng thống Trump gặp gỡ các nhà lănh đạo 5 quốc gia cùng lúc. Mặc dù trước đó ông đă có các cuộc gặp riêng với Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev và Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, cuộc gặp này đánh dấu sự khởi động toàn diện chiến lược của Washington tại Trung Á .
Các công ty Hoa Kỳ thâm nhập thị trường Trung Á
Tổng thống Trump rất phấn khởi với việc Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN kết thúc thành công tốt đẹp. Những nỗ lực kinh tế và ngoại giao trước đây của ông với Kazakhstan và Uzbekistan đă mở đường cho các công ty Mỹ mở rộng sang thị trường Trung Á. Hợp đồng máy bay Boeing 787 Dreamliner và đầu máy xe lửa Wabtec đă trở thành những dự án mang tính bước ngoặt trong hợp tác Mỹ – Trung Á.
Các nhà phân tích chỉ ra rằng ông Trump có thể thúc đẩy nhiều hợp đồng song phương hơn, tập trung vào năng lượng, cơ sở hạ tầng và các nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng, nhằm đảm bảo các cơ hội đầu tư mới nổi cho các công ty Mỹ ở Trung Á. Động thái này không chỉ tạo ra việc làm mà c̣n làm suy yếu sự thống trị của Trung Quốc trong khu vực.
Ông Trump t́m kiếm “sự hợp tác thực dụng” để chống lại sự mở rộng Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Trung Á từ lâu đă được coi là khu vực trọng điểm trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Mặc dù có những dự đoán cho rằng dự án này sẽ “thất bại” do các vấn đề về nợ công và hiệu quả, nhưng theo “Báo cáo Đầu tư Vành đai và Con đường 2025”, tổng vốn đầu tư và hợp đồng xây dựng toàn cầu của Trung Quốc đă đạt mức cao mới trong nửa đầu năm nay, với tổng vốn đầu tư vượt quá 1,3 ngh́n tỷ đô la Mỹ, trong đó khoảng 25 tỷ đô la Mỹ đổ vào Trung Á.
Tuy nhiên, không giống như đầu tư do chính phủ Trung Quốc dẫn dắt, ông Trump thúc đẩy hợp tác theo định hướng thị trường, cùng có lợi. Hoa Kỳ nhấn mạnh vai tṛ lănh đạo của khu vực tư nhân, cạnh tranh minh bạch và tiêu chuẩn chất lượng cao, mang đến cho các nước Trung Á một giải pháp thay thế khả thi để cân bằng đầu tư từ Trung Quốc và Nga.
Cả Uzbekistan và Kazakhstan đều hoan nghênh đầu tư của Hoa Kỳ và đă mời Trump đến thăm khu vực này. Nếu tổng thống chấp nhận lời mời, ông có thể dẫn đầu một phái đoàn doanh nghiệp lớn để mở rộng hơn nữa sự hiện diện của Hoa Kỳ trong các lĩnh vực năng lượng, khai khoáng và sản xuất.
Hoa Kỳ tăng cường sự hiện diện chiến lược của ḿnh: cân bằng ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc
Tổng thống Nga Vladimir Putin đă đến thăm Trung Á 77 lần, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đă đến thăm 15 lần, trong khi chuyến thăm gần nhất của một tổng thống Mỹ đến Trung Á đă diễn ra cách đây nhiều năm. Giờ đây, chính quyền Trump có cơ hội lấp đầy khoảng trống này thông qua cơ chế “C5+1”.
Năm nước cộng ḥa này nh́n chung ủng hộ đầu tư và thương mại của Hoa Kỳ. Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tajikistan đều là thành viên của WTO, Turkmenistan là quốc gia quan sát viên, và Uzbekistan đang trong giai đoạn cuối của quá tŕnh gia nhập WTO. Vào tháng 10, Uzbekistan cũng đă đạt được thỏa thuận tiếp cận thị trường và ưu đăi thuế quan với 27 quốc gia thành viên EU, thể hiện lập trường kinh tế cởi mở của nước này.
Nếu Trump có thể thúc đẩy Quốc hội băi bỏ Tu chính án Jackson-Vanik thời Chiến tranh Lạnh, điều này sẽ giúp khôi phục quan hệ thương mại b́nh thường lâu dài giữa Hoa Kỳ và Trung Á. Động thái này không chỉ mở rộng xuất khẩu mà c̣n phù hợp với chiến lược thương mại “Nước Mỹ trên hết”.
Hợp tác an ninh và thách thức địa chính trị: Chính sách ngoại giao thực tế của Trump
Mặc dù các nước Trung Á nh́n chung thân thiện với Hoa Kỳ, họ cũng duy tŕ mối quan hệ hợp tác thực dụng với Trung Quốc, Nga và Afghanistan. Theo Nightingale Intelligence, xung đột biên giới giữa Afghanistan và Pakistan đă chuyển hướng các tuyến đường thương mại về phía đông, đến Iran và Trung Á. Chính quyền Trump đang theo dơi chặt chẽ tiến độ của các dự án đường sắt trong khu vực, đặc biệt là dự án đường sắt xuyên Afghanistan nối Uzbekistan, Afghanistan và Pakistan.
Đội ngũ của Trump vẫn giữ lập trường linh hoạt về việc có nên ngăn chặn một số hoạt động thương mại theo chính sách “gây áp lực tối đa” lên Iran hay không. Tổng thống Trump đă nói rơ rằng mục tiêu của Hoa Kỳ là thương mại công bằng, chứ không phải trừng phạt các quốc gia thân thiện.
Một số nhà phân tích cho rằng các nước Trung Á nên ủng hộ việc chính quyền Trump khôi phục sự hiện diện tại Căn cứ Không quân Bagram, v́ điều này sẽ góp phần vào an ninh và ổn định khu vực. Trump ưu tiên triển khai chiến lược hơn là xung đột không cần thiết, ủng hộ một “chính sách ngoại giao thực tế” kết hợp đàm phán với răn đe.
Ông Trump định h́nh lại bối cảnh bằng các thỏa thuận song phương
Chatham House đưa tin rằng các chuyến thăm gần đây của Tổng thống Trump tới Đông Á và Đông Nam Á đă thể hiện sự nhiệt t́nh và hiệu quả của ông trong ngoại giao song phương. Tại Kuala Lumpur, ông đă chủ tŕ lễ kư kết Tuyên bố ḥa b́nh giữa Thái Lan và Campuchia, đồng thời đạt được những kết quả hợp tác quốc pḥng với Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác.
Tại Tokyo, ông Trump đă gặp Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi và hai bên đă xác nhận rằng Nhật Bản sẽ đạt được mục tiêu chi 2% GDP cho quốc pḥng trước thời hạn; tại Gyeongju, ông ủng hộ việc Hàn Quốc mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, tượng trưng cho cấp độ cao hơn của liên minh Hoa Kỳ – Hàn Quốc.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc pḥng Hoa Kỳ Pete Hegseth và Bộ trưởng Quốc pḥng Ấn Độ Rajnath Singh đă kư một thỏa thuận khung quốc pḥng kéo dài mười năm. Chính quyền Trump đang thực hiện các bước đi cụ thể để xây dựng một “liên minh chống bá quyền” nhằm đối trọng với sự bành trướng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái B́nh Dương.
Triển vọng chiến lược: Sự thống trị của Hoa Kỳ trong một trật tự mới ở Châu Á
Phiên bản mới của Chiến lược Quốc pḥng Hoa Kỳ (NDS) dự kiến sẽ ưu tiên “an ninh nội địa Hoa Kỳ và sự ổn định ở Ấn Độ Dương – Thái B́nh Dương”. Các mục tiêu rơ ràng của chính quyền Trump là tăng cường an ninh ở Tây bán cầu, kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc và khiến các đồng minh đảm nhận trách nhiệm quốc pḥng lớn hơn.
Điều này thể hiện logic cốt lơi trong chính sách đối ngoại của Trump – không phải cô lập, mà là trao quyền cho các đối tác. Như Trump đă tuyên bố, “Hoa Kỳ không t́m kiếm xung đột, nhưng sẽ không bao giờ từ bỏ vai tṛ lănh đạo của ḿnh”.
Từ Trung Á đến Đông Á, Trump đang sử dụng chiến lược ngoại giao kết hợp giữa sự cứng rắn và chủ nghĩa thực dụng để xây dựng lại ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ.
Lư Ngọc theo Vision Times
--------------
Nguồn: Trí Thức VN
Link:
https://trithucvn2.net/the-gioi/su-t...tu-chau-a.html
.
Sự trở lại của đại chiến lược Mỹ: Tổng thống Trump định h́nh lại trật tự châu Á
