Giải mã 'cú quay xe' phút chót của ông Trump

[Romano]

Cả Tổng thống Donald Trump, Thủ tướng Justin Trudeau và Tổng thống Claudia Sheinbaum đều đạt được những lợi thế chính trị riêng sau khi Mỹ hoãn áp thuế với hàng hóa Canada và Mexico.Ngày 3/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định hoãn kế hoạch áp thuế mới với Mexico và Canada trong 30 ngày sau các cuộc đàm phán vào phút chót.

Theo BBC, ông Trump có thể coi hai nước láng giềng đã nhượng bộ với Mỹ trong vấn đề thực thi pháp luật biên giới và tội phạm, song Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng cho rằng họ đã đạt được những lợi thế chính trị riêng.

Chính sách cứng rắn của ông Trump hiệu nghiệm
Lần đối đầu căng thẳng giữa ông Trump và các đối tác thương mại thân cận nhất với Mỹ dường như đã có kết quả, khi cả Mexico và Canada đều đồng ý thắt chặt an ninh biên giới và hành động mạnh mẽ hơn để giải quyết tình trạng buôn lậu fentanyl.

Chiến lược tận dụng nền kinh tế Mỹ để buộc các nước khác phải nhượng bộ là một chiến thắng cho chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết”, cho phép ông Trump xử lý các vấn đề đối nội cốt lõi nhưng không đẩy người tiêu dùng Mỹ vào một cuộc chiến thương mại xuyên lục địa.

Chiến thuật thuế quan của ông Trump không hề mới.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump áp thuế quan với nhôm và thép của Mexico, Canada và Liên minh châu Âu, dẫn tới những phản ứng gay gắt. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế học nhận định các biện pháp đó có phạm vi hạn chế hơn.

Lần này, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế toàn diện với hàng hóa từ Mexico và Canada. Chưa rõ tổng thống Mỹ có nối lại quy định với Canada và Mexico sau khi kết thúc thời hạn 30 ngày hay không.

Sự bấp bênh này làm dấy lên lo ngại các doanh nghiệp tìm cách giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, hoãn đầu tư xây dựng nhà máy mới hoặc tuyển dụng lao động cho đến khi tình hình căng thẳng thương mại rõ ràng hoặc lắng dịu.

Thủ tướng Canada sắp mãn nhiệm đạt được thỏa thuận “đình chiến”
Các chính trị gia và lãnh đạo doanh nghiệp Canada thở phào nhẹ nhõm sau khi Mỹ tạm dừng áp thuế trong 30 ngày. Giới cầm quyền Canada đã vật lộn để tìm ra chính xác điều gì sẽ khiến ông Trump hài lòng, trong bối cảnh chính trường trong nước rối ren khi người đứng đầu chính phủ bước vào những tuần cuối cùng tại vị.

Trong khi mối đe dọa về thuế quan vẫn treo lơ lửng, Thủ tướng Justin Trudeau vừa đạt được một chiến thắng chính trị: Một thỏa thuận “đình chiến” tạm thời trước nguy cơ hình thành cuộc chiến tranh thương mại tàn khốc.

Các biện pháp an ninh biên giới công bố hôm 3/2 không hoàn toàn mới.

Tháng 12/2024, Canada công bố kế hoạch biên giới trị giá 900 triệu USD, trong đó có các biện pháp phá vỡ hoạt động buôn bán fentanyl, công cụ mới cho lực lượng thực thi pháp luật và tăng cường phối hợp với lực lượng thực thi pháp luật Mỹ. Máy bay không người lái giám sát và hai trực thăng Black Hawk gần đây đã bắt đầu tuần tra biên giới giữa hai nước.

Suốt nhiều tuần, các quan chức Canada nhấn mạnh về những nỗ lực này nhằm chứng minh họ đang xem xét nghiêm túc các mối quan ngại về biên giới của ông Trump. Việc bổ nhiệm “ông trùm chống fentanyl” là một bước đi mới sau động thái mạnh tay từ Nhà Trắng.

Câu hỏi bỏ ngỏ là những diễn biến này có ý nghĩa như thế nào với tương lai của mối quan hệ Canada - Mỹ. Quan hệ đối tác giữa các đồng minh thân thiết đã lung lay mạnh mẽ bởi những lời đe dọa của ông Trump.

Tổng thống Mexico "câu giờ"
Trong suốt cuộc khủng hoảng thương mại vừa qua, Tổng thống Claudia Sheinbaum liên tục kêu gọi "bình tĩnh" và "giữ cái đầu lạnh". Trước đó, bà tự tin quy định Mỹ áp thuế quan 25% với Mexico sẽ được hoãn vào phút chót. Tuyên bố này đã thành sự thật, sau cuộc gọi điện thoại vào sáng sớm với người đồng cấp Mỹ hôm 3/2.

Ngay sau khi công bố thỏa thuận, những người ủng hộ bà Sheinbaum đã ca ngợi tổng thống, coi bà là bậc thầy đàm phán với ông Trump.

Chính phủ Mexico đã đồng ý gửi lính vệ binh quốc gia tới biên giới để tập trung vào hoạt động buôn lậu fentanyl, song đáng chú ý, Tổng thống Sheinbaum cũng khiến ông Trump phải đảm bảo điều bà mong muốn. Ông Trump cam kết Washington sẽ nỗ lực hơn nữa để chấm dứt tình trạng buôn bán vũ khí hạng nặng từ Mỹ vào Mexico, ngăn chặn thiết bị rơi vào tay các băng đảng.

Bà Sheinbaum cũng đã nắm trong tay một thứ quan trọng khác: Thời gian. Tổng thống có 30 ngày để xây dựng và hoàn thiện các điểm đã thống nhất dựa trên cuộc điện đàm và biến lệnh tạm dừng áp thuế thành vĩnh viễn.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sẽ sớm thăm Mexico để thảo luận về những vấn đề này. Một nhóm hợp tác về fentanyl sẽ được thành lập với các quan chức y tế và an ninh Mexico và Mỹ.

Nếu bà Sheinbaum ngăn chặn được các hành động thù địch thương mại tương lai, chính phủ mới sẽ có chiến thắng quan trọng đầu tiên, dù mới thành lập từ tháng 10/2024.