Tổng thống bị đình chỉ Yoon Suk Yeol phải đối mặt với cáo buộc kích động nổi loạn - về mặt pháp lý tách biệt với thủ tục luận tội nhưng cũng là kết quả của lệnh thiết quân luật.
Đụng độ giữa các điều tra viên với lực lượng an ninh bảo vệ Tổng thống và những người ủng hộ ông Yoon Suk-yeol, khi các điều tra viên lần thứ hai thực thi lệnh bắt giữ Tổng thống bị luận tội, ngày 15/1/2025. Ảnh: YONHAP/TTXVN
Tổng thống bị đình chỉ của Hàn Quốc, Yoon Suk Yeol, ngày 15/1 cuối cùng đã bị các nhà điều tra bắt giữ.
Các quan chức thuộc Văn phòng Điều tra Tham nhũng nhằm vào quan chức cấp cao (CIO) đã tìm cách bắt giữ ông Yoon trong nhiều tuần qua vì cáo buộc nổi loạn liên quan đến tuyên bố thiết quân luật của ông vào đầu tháng 12/2024. Sau khi nỗ lực đầu tiên của họ nhằm thực hiện lệnh bắt giữ bị buộc phải hủy bỏ vào đầu tháng 1, các điều tra viên đã quay trở lại dinh thự của Tổng thống vào ngày 15/1, với sự hỗ trợ của khoảng 3.000 cảnh sát.
Tại sao vụ bắt giữ ông Yoon có ý nghĩa quan trọng?
Những cáo buộc chống lại ông Yoon là nghiêm trọng, mặc dù ông vẫn chưa bị buộc tội. Kích động nổi loạn là một trong số ít tội mà Tổng thống Hàn Quốc không được miễn trừ. Nếu bị kết tội, ông phải đối mặt với khoản tiền phạt lớn, án tù hoặc thậm chí là án tử hình (mặc dù Hàn Quốc từ lâu đã có lệnh hoãn thi hành án tử hình).
Ông Yoon Sook Yeol trở thành tổng thống đương nhiệm đầu tiên của Hàn Quốc bị bắt, mặc dù một số người tiền nhiệm của ông đã phải đối mặt với các cáo buộc hình sự và bị bỏ tù sau khi rời nhiệm sở.
Việc bắt giữ ông Yoon cũng đánh dấu sự kết thúc của một giai đoạn quan trọng trong chiến dịch buộc chính trị gia bảo thủ này phải chịu trách nhiệm về hành động của mình vào ngày 3/12, khi ông ban bố thiết quân luật và ra lệnh cho quân đội vũ trang ngăn cản các nhà lập pháp vào tòa nhà Quốc hội. Các nghị sĩ, do đảng Dân chủ đối lập lãnh đạo, đã đối đầu với quân đội và bỏ phiếu để lật ngược sắc lệnh, buộc ông Yoon phải rút lại lệnh thiết quân luật chỉ 6 giờ sau đó.
Theo nghĩa rộng hơn, vụ bắt giữ ông Yoon cho thấy rằng pháp quyền đang chiếm ưu thế sau nhiều tuần bất ổn khiến nhiều người Hàn Quốc lo sợ cho tương lai của nền dân chủ và gây lo ngại ở Mỹ, đồng minh lớn nhất của nước này.
Nỗ lực bắt giữ kéo dài
Mặc dù đã bị đình chỉ chức vụ, ông Yoon vẫn có quyền được bảo vệ từ Cơ quan An ninh Tổng thống (PSS). Cơ quan này, bao gồm cả binh sĩ có vũ trang, đã đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn những nỗ lực bắt giữ ông. Vào đầu tháng 1, thành viên PSS đã đối đầu với các công tố viên và cảnh sát đang cố gắng thực hiện lệnh bắt giữ ông Yoon lần đầu, buộc chính quyền phải rút lui và xin lệnh bắt thứ hai - lệnh đã được thực hiện thành công ngày 15/1.
Lần này, cảnh sát dường như đã rút kinh nghiệm từ thất bại hôm 3/1 và đã đổ tới "pháo đài" của ông Yoon với lực lượng đông đảo hơn rất nhiều, mang theo cả thang để vượt chướng ngại vật.
Các phương tiện truyền thông đưa tin cảnh sát không được trang bị vũ khí trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng, nhưng mặc áo chống đạn để phòng trường hợp họ bị lực lượng an ninh của ông Yoon bắn. Cảnh sát đã xô xát với một số người biểu tình ủng hộ ông Yoon bên ngoài dinh thự nhưng không có báo cáo nào về tình trạng bạo lực nghiêm trọng.
Điều đáng chú ý là Tổng thống Yoon cũng đã mềm mỏng hơn. Ông cho biết mình đã quyết định chấp nhận thẩm vấn để ngăn chặn "đổ máu vô cớ".
Vụ bắt giữ ông Yoon có liên quan đến việc luận tội ông không?
Việc bắt giam ông Yoon có liên quan trực tiếp đến tuyên bố thiết quân luật của ông, nhưng cuộc điều tra hình sự về tội nổi loạn lại tách biệt với quá trình luận tội.
Người dân theo dõi bài phát biểu của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol được phát qua video từ tư dinh ở Seoul, ngày 15/1/2025. Ảnh: YONHAP/TTXVN
Trong khi ông Yoon đang bị thẩm vấn trong vụ án hình sự, thì Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc cũng đang tổ chức các phiên điều trần để quyết định có nên duy trì cuộc bỏ phiếu của Quốc hội vào giữa tháng 12/2024 để luận tội ông hay bác bỏ và mở đường cho ông trở lại văn phòng để hoàn thành nhiệm kỳ 5 năm.
Tòa án có 180 ngày kể từ ngày 14/12/2024 để quyết định, và các nhà phân tích cho rằng, 8 thẩm phán Tòa án Hiến pháp sẽ khó có thể đưa ra một quyết định nhanh chóng do tính nghiêm trọng của vụ việc.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Hai vụ án kép - chính trị và hình sự - chống lại ông Yoon, sẽ còn tiếp tục trong những tuần và tháng tới, và hiện tại có rất ít dấu hiệu cho thấy chúng sẽ kết thúc như thế nào.
Ông Yoon Suk Yeol có thể phải đối mặt với phiên tòa hình sự về tội nổi loạn nhưng sẽ được Tòa án Hiến pháp phục chức. Trong trường hợp xấu nhất, ông sẽ phải đối mặt với phiên tòa hình sự về tội nổi loạn và bị Tòa án Hiến pháp bãi nhiệm.
Theo các phương tiện truyền thông đưa tin, ông Yoon có thể bị giam giữ để thẩm vấn trong tối đa 48 giờ theo lệnh bắt giữ hiện tại, sau đó, phải quyết định có nên thả ông hay xin lệnh mới để giam giữ ông trong tối đa 20 ngày. Nhóm luật sư của Tổng thống Yoon đã lên án việc giam giữ ông là bất hợp pháp.
Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc dự kiến sẽ tổ chức 5 phiên điều trần cho đến đầu tháng 2 tới khi cân nhắc về việc luận tội ông Yoon, nhưng vẫn chưa rõ liệu vị tổng thống đang bị đình chỉ chức vụ có tham dự hay không.
Ông Yoon đã không xuất hiện tại phiên điều trần đầu tiên hôm 14/1 với lý do lo ngại về an ninh, buộc tòa phải hoãn phiên họp chỉ sau vài phút. Truyền thông Hàn Quốc đưa tin rằng ông Yoon cũng sẽ từ chối xuất hiện tại phiên điều trần thứ hai, dự kiến diễn ra ngày 16/1, đồng thời cho biết thêm rằng luật sư đại diện sẽ trả lời các câu hỏi thay mặt ông.
