CHUYỆN BÊN LỀ MỘT CHÂN DUNG

[Hanna]

Trong buổi hội chợ Tết Nguyên Đán đầu 2014 của cộng đồng người Việt ở Footscray, Melbourne, Úc, gian hàng của Quỹ Tù Nhân Lương Tâm được dựng lên để truyền thông và gây quỹ giúp các anh em bạn tù, các Chiến sĩ Tự do ở Việt Nam. Dù phải dãi nắng dầm mồ hôi hột vì trời nóng như lửa thiêu, nhưng ai cũng hăng hái, kẻ quyên, người góp, Cô Băng Châu ngân giọng, cháu Huy Bảo cất tiếng ca… Đối với một ông già như tôi đã ngoài tám mươi chỉ còn đợi Chúa gọi về, những hình ảnh, âm thanh nồng ấm từ bên kia bán cầu mang lại cho tôi ở góc trời giá Đông lạnh thêm bao tiềm lực sống và một niềm tin ở năm mới đầy triển vọng giải thoát đất nước.
Hội chợ Tết* lần này, có một sự kiện nho nhỏ xảy ra, lúc đầu tôi thấy cũng ngộ nghĩnh vui vui, chẳng quan hệ gì, nhưng giờ lại là nguyên do đưa đến việc tôi ngồi viết bài này để chia sẻ với mọi người. Người Anh vẫn có câu ‘Everything happens for a reason’ (Chuyện gì cũng có cái nguyên do của nó). Mà tính tôi thì lại hay nghĩ là chuyện gì trên đời đã xảy ra, nếu nó không xảy ra vì cơ (cớ), thì nó cũng xảy ra vì duyên. Chỉ có điều là con người mình có tâm trí hay thì giờ mà để ý phân tích cơ duyên của mỗi sự kiện, hầu mà rút tỉa những bài học mà đời (hay ơn trên) run rủi để cho mình học hỏi. Và đây là một câu chuyện tình cờ như duyên, cho tôi được học hỏi những điều và tôi muốn chia sẻ với mọi người.
Vốn là ngày hôm đó, ở bên kia bán cầu, một người đi chơi chợ Tết và ghé sang quầy hàng của QTNLT, anh ta nhìn những bức chân dung của các Chiến Sĩ Tự Do và tỏ lòng muốn một bức cho chính mình. Anh ‘Tù trưởng’ Phùng Mai vui vẻ nhận lời và gửi ảnh anh chụp anh chàng khách cho tôi vẽ bên này bán cầu. Ai xung quỹ tôi cũng nhận vẽ, và lần này người khách này, một anh chàng tên Salomon, người Ethiopia, Phi Châu, làm tôi thêm phần hứng thú nhẹ nhõm vì người xung quỹ này chẳng có liên hệ gì đến tranh đấu cho Việt Nam, thì chẳng có việc gì làm tôi bận tâm cả. Nhưng tôi nhầm to.
Lan con gái tôi thấy tôi ngồi vẽ, cười hỏi : « Bố đã khỏe hẳn chưa mà vội dậy vẽ anh Rasta này vậy ? »
-« Tên Salomon, Gasta gì ? » Tôi vặn lại cộc lốc vì không nói được nhiều, tránh đề cập vấn đề sức khỏe với con gái, tính cứ hay lo ra. Tôi đâu ngờ là tôi được nghe con gái tôi kể chuyện những kỷ niệm 30 năm trước của nó và những sự kiện lịch sử không ngờ lại làm cho tôi ngẫm nghĩ về đất nước mình và mong cũng sẽ làm bạn đọc suy tư như tôi. Con gái tôi chậm rãi kể chuyện và tôi ngồi nghe như một học trò chăm chú:
« Khi con học ở Luân Đôn khoảng 79-82, Bố có nhớ con đi làm ca đêm cho BT hãng điện thoại để kiếm thêm tiền sống. Trong sở đó, nhiều quốc tịch lắm, và con quen với mấy người đồng nghiệp người Jamaica. Cái lạ là họ tự gọi họ là người Rasta (ngắn cho chữ Rastafarian) chứ ít khi dùng chữ Jamaican. Họ rất tốt với con, vui tính lắm, đầu họ hay có các lọn tóc dày gọi là dreadlocks như ông Salomon này. Họ yêu nhạc, nhất là nhạc Reggae của Bob Marley, người Rasta nổi tiếng nhất thế giới. Họ hay nghe nhạc trên radio suốt đêm. Tiếng Anh con lúc đó là từ sách vở, họ nói giọng West Indies con không hiểu gì cả, nên họ hay trêu ghẹo con và dạy con nói nhiều tiếng lóng, tiếng lề đường Luân-Đôn, rồi cả nhóm rũ ra cười khi con lập lại như vẹt mà không hiểu gì cả. Nhưng con thường thắng trò chơi Backgammon (cũng hơi giống như Ô An Quan của mình đó Bố), trong giờ nghỉ, cho đội của con, nên con được họ cưng lắm, họ cứ làm đỡ việc cho con có giờ làm bài vở nhà trường…
Con nhớ, radio hát oang oang: ‘By the rivers of Babylon, there we sat down ye-eah we wept, when we remembered Zion…’ (Bên bờ sông Babylon, chúng tôi ngồi khóc khi nhớ về Zion.) (Boney M.)
Người lớn tuổi nhất mà cả nhóm gọi là ông Big Mac, vì tên ông là MacDonald, người ông thì bệ vệ và ông ta là xếp ca đêm, ông ta giải nghĩa cho con :
- Lan nghe đó, những lời đó trong Cựu Thánh Kinh là kể lại tâm trạng lưu vong của người Do Thái trên xứ lạ là Babylon và họ khóc nhớ Zion, đất hứa của họ là Israel. Nhưng khi chúng tôi hát lời đó thì Babylon là thế giới lưu vong mà đất hứa của chúng tôi là Ethiopia, nơi gốc gác của tổ tiên chúng tôi, dòng dõi Vua Salomon của Israel và Nữ Hoàng Sheba của nước tôi. Chúng tôi di dân ở nước nào đi chăng nữa cũng hướng về đất tổ là Ethiopia. Tụi tôi thông cảm với người Việt tỵ nạn như cô lắm. Dân tôi cũng cùng chung số phận.
Lúc đó con chưa biết gì về lịch sử nước ông ấy, và những điểm giống nước mình thế nào. Con trả lời :
- Với tôi thì khi nghe lời nhạc đó tôi cứ tưởng là ‘ye-eah we wept, when we remembered Saigon…’
Cả nhóm vỗ tay cười vang, nhưng con cười ra nước mắt… Có một sự cảm thông ví von đâu đấy trong văn phòng… Người Anh, Ấn, … cả ca đêm đổi lời cùng hát nhớ ‘Saigon’…
Sau này con tìm hiểu thêm, sau nạn đói 84 ở Ethiopia, nhớ lại những người bạn xưa, con mới hiểu lời ông Big Mac.
Số là ngày xưa năm 1930, ở Ethiopia có một Hoàng Đế lên ngôi, tên là Haile Selassie Đệ Nhất. Ông theo Ki-Tô giáo cổ điển và rất chống cộng sản. Người dân tôn sùng ông đến mức độ coi ông như là một vị Cứu Thế, và từ đó phong trào Rastafari ra đời, nửa như một truyền thống dân tộc, nửa như một tôn-giáo. Người dân Ethiopia tôn sùng vị Hoàng Đế này vì ông đã giữ vững đất nước họ độc lập, nước tự chủ duy nhất trong một Châu Phi hoàn toàn lệ thuộc các cường quốc ngoại bang. Đó là những năm tháng huy hoàng nhất của lịch sử của họ. Cho đến năm 74, cộng sản bắt đầu dấy loạn và tháng 3 năm 1975, bọn Mác-xít Derg nổi dậy lật đổ Hoàng Đế Selassie và cầm tù cả gia đình hoàng tộc trừ người Hoàng tử kế ngôi chạy sang tỵ nạn ở Nữu Ước. Hoàng Đế Selassie qua đời năm 75 và các người con không thoát chạy cũng chết lần mòn trong tù cộng sản. Bố thấy không, 1975 cũng là năm quốc hận của họ. Khi bọn Mác-xít lên cầm quyền thì cũng y như bên mình, bạo tàn, tù đày trong các trại cải tạo, giết chóc thảm khốc, và loạn ly trong cả mấy năm, vì họ thủ tiêu ngay cả những phe nhóm thiên tả đã giúp họ lật đổ nhà Vua, đâm ra các phe phái đánh giết lẫn nhau, sinh ra nội chiến, để cửa ngỏ cho anh láng giềng Somalia, cũng một xứ cs theo Trung Cộng, nhẩy vào viện cớ bênh vực dân Somalia sống trên đất Ethiopia, hòng xâm chiếm đất đai của họ, y như chiến tranh Việt-Trung năm 79. Đây là thời điểm tột đỉnh gay cấn của chiến tranh lạnh. Thế giới Tự do không muốn nhúng tay vào những chiến tranh của khối cs. Somalia được Trung Cộng hỗ trợ súng ống. Ethiopia nhờ vũ khí của khối Nga Sô, Cuba, Lybia, Bắc Triều Tiên … nên lúc đó, 1977, Ethiopia ưu thế quân lực đánh đẩy được quân Somalia và trở thành xứ quân lực mạnh nhất ở Phi-Châu dù dân cùng cực nghèo đói. Các quan thầy cs chuyên môn bơm vũ khí vào cho các xứ nhược tiểu đánh giết lẫn nhau, rồi phải nợ chiến tranh mà trở thành nô lệ cho chủ nợ lâu dài.
Sau nội chiến và chiến tranh biên giới, thì chính phủ Mạc-xít Mengistu cũng lại giở cái trò collectivism, chủ nghĩa tập thể, y như ‘Cải cách ruộng đất’, lý thuyết cướp đất của điền chủ để phân phát cho người cày. Nhưng thực ra là cái thói ‘thưởng phạt’, cướp đất của người dân chuyên nghiệp trồng trọt cho những người có công với cách mạng chỉ giỏi cầm súng với dao phay chứ không biết cuốc đất. Đâm ra sớm muộn rồi ruộng nương tang hoang, mùa màng thiếu hụt, nhưng lan tràn tham nhũng, bất công, bắt bớ, nghèo đói, tàn sát thường dân và rồi khi hạn hán đến trở tay không nổi mà cầu cứu quan thầy cs, nước nào lúc ấy cũng đói, chỉ tiếp tế súng ống để giết lẫn nhau thôi, chứ không tiếp tế thức ăn. Hạn hán thì ở Phi Châu là chuyện thường, nhưng khi hạn hán đến chung với chính sách kinh tế tập thể của Mác-xít thì nó vô cùng tai hại, đưa đến nạn đói. Nạn đói của những năm giữa thập niên 80, giết đến trên 7 triệu người Ethiopia, cả mấy trăm ngàn người đổ xô đi di tản lưu vong. Thực ra là nhà nước cs của Mengistu mưu đồ dùng chiến thuật nạn đói để dẹp các nhóm kháng chiến nổi dậy. Thế mới thấy, con người cs bất chấp phải tàn sát bao nhiêu triệu đồng bào của mình miễn để giữ lấy quyền lực trong tay. Nhưng cái nạn đói đó nó khổng lồ quá, thế giới Tự Do không thể làm ngơ được.
Nhờ liên hệ lịch sử và đồng đạo với dân Do-Thái, nước Israel cứu một số đông những người Ethiopia còn giữ đạo Do-Thái. Còn thế giới Tự Do qua các phong trào như BandAid gây quỹ, tiếp tế thực phẩm và y tế cho những nạn nhân của nạn đói và giúp di dân đi các nước giàu mạnh, được cứu giúp bởi diaspora (cộng đồng hải ngoại) của người Rasta đã ra đi từ sau 75. Đã tưởng là chính phủ cs Mengistu sẽ nắm quyền bằng mọi cách, sát chiến đến cùng, nhưng không ngờ cái nạn đói của chiến thuật ‘nạn đói để diệt đối phương’ của Mengistu lại là cái giọt nước vỡ bờ, khởi điểm cho sự xụp đổ của Mengistu! Chính quân đội và một số cấp dưới của Mengistu xoay ra bắt tay với khối liên minh kháng chiến. Thế nên 1991, Mengistu bị lật đổ và chạy trốn sang nước láng giềng của độc tài Mugabe là Zimbabwe. Thời điểm này cũng may mắn cho Ethiopia là nhờ sự xụp đổ của khối cs Nga Sô, bắt đầu từ Đông Âu, và chính quyền cs của anh láng giềng Somalia cũng đang lung lay nội chiến rồi cũng xụp đổ cùng lúc. Và như thế Ethiopia thoát khỏi gông cùm cộng sản… Mãi đến 2006, tòa án quốc tế mới kết tội 72 người cầm quyền cs của đám Mengistu với tội diệt chủng, tội ác với nhân loại…
Bob Marley (1945-1981), người nhạc sĩ Rasta nổi tiếng hoàn cầu với đĩa nhạc tên ‘Exodus’ (Di tản-1977) dù ra đời và từ trần ở Jamaica mà không được nhìn thấy Ethiopia thoát khỏi cs, nhưng cuối cùng xác ông đã được đưa về an nghỉ ở đất hứa Ethiopia của ông năm 2005.
Bố ơi… Dân mình có ngu hèn gì hơn họ đâu mà sao họ thoát được cs mà vận mệnh nước mình sao mãi chưa thoát được hả Bố ? »
Tôi thở dài, biết trả lời làm sao cho con gái tôi. Câu chuyện này làm tôi suy nghĩ nhiều, nhưng tôi chỉ có những câu hỏi, mà tôi ráng tìm giải thích cho chính mình. Phải chăng :
- Việt Nam phải trải qua một khủng hoảng thảm khốc để thúc đẩy một cuộc cách mạng toàn diện ? Cái đà lũng đoạn kinh tế đã thấy rõ trong nước khi các xí nghiệp, công nghệ, thương mại sập tiệm như rạ, thì giả thử như một khi kinh tế kiệt quệ, nhà nước đã hút hết máu dân không còn gì trả nợ quốc tế mà cũng không tìm đâu mượn thêm tiền để tiêu nữa – Trung Cộng sẽ xiết lại hầu bao để bắt chẹt nhà nước VN-, vật giá sẽ leo thang kinh khủng, và người dân nghèo sẽ đói, không còn đủ để sống, không còn gì để mất nữa thì đến đường cùng họ sẽ nổi dậy toàn quốc.
- Nổi dậy nhưng nổi dậy dưới hình thức nào, dân ta không có tổ chức, lực lượng, liên kết đủ để có hành động tập thể ? Có thể chỉ cần có sức mạnh của truyền thông (internet, và điện thoại di động) để liên kết các tập hợp sẵn có (Dân Oan + Liên Tôn + Nghiệp đoàn, Nông dân, Ngư dân + Tuổi trẻ sinh viên học sinh + các nhà Dân Chủ, cựu tnlt, các người yêu nước chống TC) thành lực lượng xuống đường, tổng đình công bãi thị, rồi từ từ người dân sẽ hàng hàng lớp lớp theo họ, cứ như ở Ukraine vừa rồi làm bế tắc cả xứ cho đến khi chính phủ phải lùi và từ bỏ chức vụ.
- Như vậy sẽ loạn chăng ? Và nhà nước sẽ xua quân đội và ca ra đánh giết dân chúng ? Hẳn là vậy, nhưng may ra thì trong quân đội cũng có rất nhiều những thành phần bất mãn : bất mãn vì nhà nước hèn sợ Trung Cộng và biến quân đội thành đám quân ‘hèn với giặc ác với dân’ thì nhục quá; bất mãn vì định luật nhà nước cho phép thanh niên, phần đông là con ông cháu cha, có tiền bỏ ra trả phạt thay cho nghĩa vụ quân sự, và như vậy chỉ có con cái gia đình nghèo mới đi lính; bất mãn vì nói chung quân đội cấp dưới ít cơ hội tham nhũng như các tướng hay ngành công an, nên họ nghèo nhưng lại có vũ khí mạnh trong tay, họ không đến nỗi ‘còn đảng còn tiền’ như bọn tham nhũng côn an. Và như thế, nếu họ xoay về phía dân vào giờ G? Lúc đó thì bọn côn an chẳng nhằm nhò gì trước cả mấy triệu dân với quân đội sau lưng. Trong khi các tướng sẽ bỏ chạy đi ‘xin tỵ nạn’ vì đã có cất giấu của cải sẵn ở ngoại quốc rồi !
- Nếu có loạn ở Việt Nam, liệu Trung Cộng xua quân sang viện cớ là để bảo vệ Hoa kiều? Cứ nhìn sau 75 khi nhà nước csvn thân Nga-Sô xua đuổi Hoa kiều vượt biên thì đã đi đến chiến tranh Việt-Trung năm 79. Nhưng cũng có thể rằng lần này Trung Cộng sẽ không tránh được con mắt quốc tế như năm 79 khi chiến tranh biên giới được bưng bít bởi cả hai phía cs. Bây giờ với thời đại Internet, có thể khác chăng, Trung Cộng có thể sợ nội loạn ở Việt Nam sẽ lây sang và dấy động các tỉnh miền Nam và Tây TC từng âm ỉ ý tưởng nổi dậy; và nếu như miền Tây Nam TC mà nổi loạn thì sẽ rất khó cho TC xua quân sang VN.
- Còn nhà nước và đcsvn sẽ phản ứng ra sao ? Chẳng lẽ nào chúng sẽ khoanh tay ngồi nhìn ? Hẳn là chúng không khoanh tay ngồi nhìn rồi; chóp bu mà có đường chạy lấy thân sẽ tẩu toán vì đã chuyển của đi ngoại quốc đầy đủ từ lâu! Còn lại là những đảng viên còn ôm khư khư cái xhcn sẽ kháng cự đến cùng vì sợ nếu giải thể cs thì chúng sẽ bị trả thù, mà chạy ra ngoại quốc thì chạy đi đâu, xứ nào nhận, chỉ còn Cuba hay Bắc Triều Tiên họa may, chứ chính TC lúc đó sẽ có thể phải cứu Hoa kiều về nước (như từ Lybia cách đây 3 năm) và chưa chắc đã nhận cho các anh VC sang trú. Hơn nữa, một khi các đảng viên cs còn lại thấy quân đội xoay về bên dân, sẽ tự động xé thẻ đảng và trở về với dân vào giờ thứ 25…
Đó là những suy nghĩ chủ quan của tôi, một phần như một ước vọng, một niềm tin cho tương lai đất nước. Tôi có lạc quan quá không ? Tôi chỉ biết ‘Không thể đúc trứng mà không đục trứng’, dân ta sẽ phải một lần nữa can đảm nắm lấy vận mệnh đất nước trước khi quá trễ.

bvcv