Lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn vẫn còn là bí ẩn lớn nhất đối với giới khảo cổ. Thành Cát Tư Hãn (1162-1227, có sách nói năm 1167-1227), đã thống nhất các bộ tộc và trở thành hoàng đế Mông Cổ vào năm 1206.
Năm 1227, Thành Cát Tư Hãn chết sau khi buộc Tây Hạ phải đầu hàng. Cái chết của ông đến nay vẫn còn là "màn sương mờ mịt" nhất đối với các nhà nghiên cứu lịch sử.
Lăng mộ Thành Cát Tư Hãn ở đâu?
Theo ghi chép của Marco Polo – người châu Âu đầu tiên thực hiện hành trình xuyên Á thời Trung cổ – Thành Cát Tư Hãn chết vì một mũi tên độc bắn trúng đầu gối. Tuy nhiên, Mông Cổ bí sử - cuốn chính sử của người Mông Cổ - lại cho rằng, Thành Cát Tư Hãn chết do bị ngã ngựa trong một chuyến đi săn.
Giống như cái chết của “chiến thần Mông Cổ”, địa điểm nơi đặt lăng mộ ông cũng là bài toán chưa có lời giải đối với các học giả hiện đại. Suốt cuộc đời chinh chiến, Thành Cát Tư Hãn cùng đội kỵ binh nổi tiếng thế giới của mình đã càn quét từ Á sang Âu, cướp bóc và thống trị vô số thành trì giàu có.
Theo Qulishi, lăng mộ Thành Cát Tư Hãn chắc chắn chứa vô vàn châu báu, bảo vật phong phú của các nền văn hóa phương Tây, phương Đông. Lăng mộ Thành Cát Tư Hãn thậm chí còn giàu có gấp trăm lần lăng Tần Thủy Hoàng nổi tiếng ở Thiểm Tây, Trung Quốc.
Điều chắc chắn duy nhất mà các tài liệu lịch sử về Thành Cát Tư Hãn đều thống nhất đó là thi thể Thành Cát Tư Hãn đã được đưa về Mông Cổ sau khi ông qua đời. Nhiều sử gia Mông Cổ cho rằng Thành Cát Tư Hãn được chôn cất gần con sông Onon. Theo ghi chép của Marco Polo, Thành Cát Tư Hãn có thể được an táng ở vùng núi Altay – nơi nhiều vị vua Mông Cổ yên nghỉ.
Nhà sử học nổi tiếng thời Trung cổ Rashid al-Din trong cuốn sách “Tuyển tập các biên niên sử” đã viết như sau về cái chết của Thành Cát Tư Hãn: "Thành Cát Tư Hãn chết trong lãnh thổ xứ Tây Hạ vì bệnh tật.
Trong thời gian diễn ra lễ tang hướng tới địa điểm an nghỉ cuối cùng của Thành Cát Tư Hãn, binh lính đã sát hại tất cả những người tình cờ chứng kiến sự kiện này. Tiếp sau việc các nô lệ đào mộ bị giết sạch, các binh lính trông coi và những đao phủ đã sát hại họ cũng không tránh khỏi số phận tương tự.
Theo một số truyền thuyết, ngôi mộ sau đó đã được che giấu dưới một khu vực nuôi ngựa, trồng cây và thậm chí còn nằm dưới dòng chảy của một con sông - tất cả chỉ nhằm một đích duy nhất là đảm bảo cho sự an nghỉ vĩnh viễn của Thành Cát Tư Hãn.
Mông Cổ bí sử không ghi chép một chữ nào về lăng mộ Thành Cát Tư Hãn. Rất có thể vị trí lăng mộ đã bị xóa khỏi dòng chính sử. Đến ngày nay, người dân Mông Cổ vẫn không muốn thế giới tìm thấy lăng mộ vị thủ lĩnh vĩ đại của họ. Nhiều lời đồn cho rằng lăng mộ Thành Cát Tư Hãn được bảo vệ bởi một lời nguyền chết chóc. Tuy nhiên, bất cứ lời nguyền nào cũng không đủ độc địa để giới khảo cổ ngừng cuộc tìm kiếm lăng mộ của ông.
Năm 2001, Maury Kravitz – doanh nhân giàu có nổi tiếng Chicago (Mỹ) – đã tổ chức cuộc truy tìm lăng mộ Thành Cát Tư Hãn ở vùng núi Khentii, phía Bắc Mông Cổ.
Vào tháng 4 năm 2002, với sự giúp đỡ của 2 nhà sử học địa phương, đã phát hiện ra một khu chôn cất bí ẩn ở thị trấn Baslit, tỉnh Kent, cách thủ đô Ulaanbaatar của Mông Cổ 322 km về phía đông bắc. Kravitz cho rằng nhiều khả năng khu nghĩa trang này là lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn.
Tuy nhiên, việc khai quật diễn ra không mấy suôn sẻ, lúc đầu có gió lớn, sau đó là mưa to xối xả. Sau hơn một tháng miệt mài khai quật, đoàn khảo cổ bắt gặp một bức tường đá cao mười mét dưới lòng đất, khi các công nhân đang khai quật bức tường đá, vô số con rắn có nọc độc cực mạnh tuôn ra từ các khe nứt của bức tường. Một số công nhân chạy nhanh rất may mắn trốn thoát được; kẻ chậm chân đã phải bỏ mạng lại và một số người bị thương.
Vì vậy, họ ngay lập tức dừng công việc lại và sơ tán đến khu vực an toàn. Đưa công nhân bị rắn cắn đến bệnh viện ở Ô Đạo Ba Thác, nhưng khi người lái xe và những công nhân bị thương trên chuyến xe đi đến địa hình sườn đồi, xe tự động trượt xuống vực sâu xuống dốc. Vài giờ sau, chiếc xe được vớt lên nhưng những người ngồi trên xe đều bị chết đuối.
Một loạt các sự kiện kỳ lạ khiến các nhà khảo cổ bắt đầu lùi bước. Nhưng Kravitz yêu cầu họ tiếp tục đào.
Đội khảo cổ đã quay trở lại khu nghĩa trang, mang theo một loại thuốc đuổi rắn cực mạnh và phun vào các vết nứt trên bức tường đá, và bệnh dịch rắn biến mất. Hơn một tháng sau, một cái hố lớn cuối cùng cũng được phá bỏ trên bức tường đá. Nhưng khi họ chuẩn bị mở ngôi mộ ra, một số nhà khảo cổ phụ trách việc khai quật bị mắc một chứng bệnh lạ, đau đớn tột cùng; nước vàng chảy trong lỗ chân lông…
Căn bệnh kỳ lạ lây lan như một đợt dịch, và ngay sau đó một số nhà khảo cổ học đã ngã xuống. Kravitz vội đưa nhóm khảo cổ đến bệnh viện ở Ô Đạo Ba Thác. Tuy nhiên, do không có điều kiện y tế tại địa phương, các thành viên trong nhóm bị bệnh này đã mất trong tình trạng đau đớn.
Kravitz không dám tiếp tục đào nữa, lập tức ra lệnh cho người lấp lại. Nhưng chưa kịp hoàn thành công việc thì Kravitz đổ bệnh, khắp người có dấu hiệu sưng tấy. Vì vậy, Kravitz vội vã trở về Mỹ và tiêu tốn rất nhiều tiền bạc để chữa khỏi.
Cho đến ngày nay, Kravitz vẫn chưa thể xác định được liệu Lăng mộ to lớn vĩ đại mà ông đang khai quật dang dở có phải là lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn hay không? Nhưng linh tính mách bảo chắc chắn ông đã bị trúng bùa chú của thầy cúng. Bùa chú này quá kinh khủng, tóm lại là sau này Kravitz không bao giờ dám đến đào trộm khu lăng mộ nữa.
Những bí ẩn nối tiếp bí ẩn
Năm 2009, Albert Lin với sự tài trợ của kênh National Geographic, đã tổ chức cuộc tìm kiếm lăng mộ Thành Cát Tư Hãn với quy mô lớn ở núi Khentii. Phương pháp khảo cổ của nhóm này rất tiên tiến, không phải đào xới địa hình nên được dư luận hưởng ứng. Nhóm khảo cổ đã phát hiện một số lượng lớn cổ vật khá đa dạng như các đầu mũi tên, sản phẩm gốm… ở vùng núi Khentii rộng hơn 10.000 km vuông.
Trong một nỗ lực khác, Viện Viễn thông và Công nghệ thông tin tại Trường đại học California (Mỹ) đã sử dụng công nghệ 3D với độ phân giải cao để tìm kiếm lăng mộ Thành Cát Tư Hãn quanh vùng núi Khentii với sự giúp đỡ của hơn 10.000 tình nguyện viên. Tuy nhiên, thông tin về lăng mộ Thành Cát Tư Hãn vẫn bặt vô âm tín.
Cuối cùng sau những nỗ lực tìm kiếm kéo dài gần 8 thế kỷ, thế giới vẫn không thu được một manh mối nhỏ nào để xác định vị trí lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn.
