Lớp băng khiến tiêm kích F-35 Mỹ 'rơi như cục đá'

[troopy]

Lớp băng tích tụ trong ống thủy lực đã vô hiệu hóa hệ thống càng đáp, khiến tiêm kích F-35A Mỹ nghĩ rằng nó đang ở trên mặt đất và rơi tự do hồi đầu năm.

Không quân Mỹ hồi đầu tuần công bố kết quả điều tra vụ tiêm kích F-35A của phi đoàn 355 rơi tại căn cứ Eielson ở bang Alaska hồi tháng 1, cho thấy dầu thủy lực bên trong thanh giằng chịu nén của các càng đáp bị nhiễm nước, loại chất lỏng đáng lẽ không được phép xuất hiện trong hệ thống này.

Các điều tra viên phát hiện ra rằng nhân viên kỹ thuật mặt đất của phi đoàn 355 đã không tuân thủ quy tắc trong quá trình bảo quản, xử lý thùng đựng dầu thủy lực. Chiếc tiêm kích F-35A trước khi gặp nạn đã được bơm thêm dầu từ một thùng chứa bị nhiễm "lượng nước lớn", khiến hơn 30% lượng chất lỏng trong ống thủy lực ở cả càng đáp mũi và bên phải là nước.

Trước khi cất cánh, tiêm kích đã thực hiện một số "hoạt động mặt đất" lâu hơn bình thường ở nhiệt độ rất lạnh, khoảng -18 độ C, khiến nước trong thanh giằng của càng mũi bắt đầu đóng băng.

Điều này lập tức gây ra rắc rối sau khi máy bay cất cánh từ căn cứ Eielson hôm 28/1. Nước trong ống thủy lực nhanh chóng đóng băng, khiến càng đáp không thể hoạt động bình thường.

Sau khi cất cánh, phi công đã thử thu lại càng mũi nhưng không thể thu lại hoàn toàn. Phi công cố gắng thao tác lại, hạ càng đáp xuống, nhưng nó bị kẹt ở một góc lệch sang trái, khiến tiêm kích nghiêng hẳn về bên trái.

Sau khi thực hiện các bước kiểm tra theo quy trình để tự khắc phục sự cố nhưng không thành công, phi công đã kết nối cuộc gọi với giám sát bay và các kỹ sư của hãng sản xuất tiêm kích F-35 Lockheed Martin để trao đổi nhóm trong vòng 50 phút nhằm tìm giải pháp khắc phục sự cố.

Không quân Mỹ cho biết 5 kỹ sư Lockheed Martin tham gia cuộc gọi, gồm một kỹ sư phần mềm cao cấp, một kỹ sư an toàn bay và ba chuyên gia về hệ thống càng đáp. Tuy nhiên, cả 5 người này đều chưa từng đọc kỹ hướng dẫn do chính Lockheed Martin ban hành hồi tháng 4/2024 về sự cố cảm biến của F-35 trong điều kiện thời tiết cực lạnh.

Trong hướng dẫn này, Lockheed Martin cho biết khi các hệ thống cảm biến điều khiển gặp sự cố do nhiệt độ quá thấp, phi công rất khó duy trì khả năng kiểm soát máy bay và nên tìm cách hạ cánh lập tức hoặc phóng ghế thoát hiểm một cách có kiểm soát.

Nhưng trong 50 phút trao đổi với phi công chiếc F-35A, các kỹ sư Lockheed Martin đã thống nhất phương án cho máy bay chạm đất rồi cất cánh ngay lập tức để căn lại càng đáp ở mũi.

Trong lần thử hạ cánh đầu tiên, càng chính bên phải không thể bung ra hết cỡ do băng tích tụ. Các kỹ sư tiếp tục yêu cầu phi công thử lần hai.

Lần này, cả ba càng đáp đều chạm đất, song đến lượt càng bên trái không thể bung ra hết, cũng do băng tích tụ. Lúc này, hai càng đáp ở hai bên bị kẹt cứng và không thể hạ hoàn toàn để tiêm kích thực hiện một cuộc hạ cánh thực sự.

Nghiêm trọng hơn, sau lần thử thứ hai, cảm biến Trọng lượng trên Bánh xe (WoW) nhận diện nhầm là máy bay đã đáp xuống mặt đất, chứ không phải đang ở trên không. WoW có nhiệm vụ cảm nhận liệu trọng lượng của phi cơ có dồn lên bánh đáp hay không, từ đó xác định máy bay đang ở trên không hay dưới đất.

Do cảm biến nhận diện sai, tiêm kích F-35 đã kích hoạt "chế độ vận hành tự động mặt đất". "Điều này khiến tiêm kích hoạt động như thể đang ở trên mặt đất, nhưng vì nó thực chất đang ở trên không, máy bay đã trở nên không thể kiểm soát", báo cáo của không quân Mỹ có đoạn.

Phi công sau đó phóng ghế thoát hiểm, còn máy bay rơi thẳng xuống đất "như một cục đá" và phát nổ, tạo ra quả cầu lửa. Phi công chỉ bị thương nhẹ, song sự việc đã khiến chiếc tiêm kích trị gần 200 triệu USD bị phá hủy hoàn toàn.


Tiêm kích F-35A bên trong nhà chứa máy bay tại căn cứ Eielson hồi năm 2024. Ảnh: USAF

Cuộc điều tra không xác định được dầu thủy lực trên máy bay bị nhiễm nước khi nào, song phát hiện thùng đựng dầu mà phi đoàn 355 sử dụng khi được triển khai tới căn cứ Kadena ở Okinawa hồi năm 2023 có thể có chứa nước.

F-35 là một trong những mẫu chiến đấu cơ hiện đại nhất thế giới hiện nay, đồng thời là vũ khí nòng cốt của quân đội Mỹ. Tập đoàn Lockheed Martin cho biết đã có hơn 17 quốc gia trên thế giới tham gia chương trình F-35 của họ.

Dù vậy, dòng phi cơ này đã gặp nhiều vấn đề về bảo trì và năng lực sẵn sàng chiến đấu trong những năm gần đây.

VietBF@sưu tập