Thoả thuận tiềm năng của thượng đỉnh Trump-Putin sẽ thế nào?

[Romano]

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thảo luận về giải pháp chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine trong cuộc gặp vào ngày 15-8 tại bang Alaska (Mỹ).

Dưới đây là dự đoán của chuyên gia về những gì có thể xảy ra sau cuộc gặp, theo hãng tin Reuters.

Xuất hiện một thỏa thuận?
Ngày 8-8, ông Trump nói rằng sẽ có “một số trao đổi lãnh thổ vì lợi ích của cả hai bên”.

Phát biểu này khiến Ukraine và châu Âu lo ngại rằng Kiev có thể gặp bất lợi khi Moscow hiện kiểm soát khoảng 19% lãnh thổ Ukraine.

Ông Daniel Fried, cựu quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ và là nhà nghiên cứu tại Viện Atlantic Council, nhận định rằng ông Trump và ông Putin có thể ký một thỏa thuận liên quan vấn đề lãnh thổ.

Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng kịch bản khả dĩ là đưa ra một “đường đình chiến” thay vì chuyển giao lãnh thổ, với việc chỉ công nhận trên thực tế những gì Nga đang kiểm soát.

Ông Fried lưu ý rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình bền vững nào cũng phải giải quyết các vấn đề như: an ninh cho Ukraine trong tương lai, vấn đề Ukraine gia nhập NATO, những hạn chế mà Nga yêu cầu về quy mô quân đội Ukraine và tương lai của các lệnh trừng phạt phương Tây áp đặt lên Nga.

Ông Trump chưa bình luận về các vấn đề này kể từ khi công bố hội nghị thượng đỉnh với ông Putin.

Giới ngoại giao cho rằng vẫn có khả năng, dù rất nhỏ, là ông Trump sẽ đạt một thỏa thuận song phương với ông Putin, ưu tiên các hợp đồng năng lượng và những thỏa thuận kiểm soát vũ khí tiềm năng.

Nhà Trắng ngày 12-8 lưu ý rằng thượng đỉnh sắp tới không thể đạt được thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

“Chỉ có một bên tham chiến sẽ tham dự, vì vậy mục đích của tổng thống là đến để có được một hiểu biết rõ ràng và sâu hơn về cách chúng ta có thể, hy vọng, chấm dứt cuộc chiến này” - theo Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt.

Nhà Trắng từ chối bình luận về khả năng ông Trump ký một thỏa thuận song phương với ông Putin.

Nếu Ukraine phản đối thỏa thuận thì sao?
Theo giới quan sát, ông Trump sẽ vấp phải sự phản đối từ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các đồng minh châu Âu nếu bất kỳ thỏa thuận nào từ thượng đỉnh Trump-Putin yêu cầu Kiev nhượng bộ lãnh thổ.

Ông Zelensky nói rằng hiến pháp Ukraine cấm kết quả như vậy, trừ khi có trưng cầu dân ý để sửa đổi.

Ông Trump có thể tìm cách gây sức ép buộc Ukraine chấp nhận thỏa thuận bằng cách đe dọa ngừng viện trợ vũ khí và chia sẻ tình báo. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng khả năng Ukraine chấp nhận “đóng băng” đường chiến tuyến và chấp nhận tình trạng chia cắt trên thực tế (nhưng không được công nhận về mặt pháp lý) là cao hơn.

Một quan chức châu Âu nói với Reuters rằng ngay cả khi ông Trump rút lại các cam kết gần đây về việc nối lại viện trợ vũ khí cho Ukraine, nhiều khả năng ông vẫn sẽ cho phép châu Âu mua vũ khí Mỹ để chuyển cho Ukraine.

“Mất đi năng lực tình báo của Mỹ sẽ là yếu tố khó thay thế nhất. Châu Âu hoàn toàn không thể cung cấp mức hỗ trợ đó” - vị quan chức lưu ý.

Các đồng minh châu Âu sẽ phản ứng thế nào?

Ngày 12-8, các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố Ukraine phải được tự quyết định tương lai của mình và họ sẵn sàng đóng góp thêm vào các bảo đảm an ninh cho Kiev.

Muốn thực hiện được cam kết trên, bà Oana Lungescu - cựu người phát ngôn NATO, hiện làm việc tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) - cho rằng các nước châu Âu cần đẩy nhanh tốc độ viện trợ vũ khí cho Ukraine.

Bà Jana Kobzova, nghiên cứu viên cao cấp tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (ECFR), nhận định rằng nếu hội nghị Alaska đưa ra một thỏa thuận mà châu Âu và Ukraine khó chấp nhận, các nước châu Âu có thể tăng cường các hoạt động ngoại giao và tiếp xúc với ông Trump.

Theo bà, các nhà lãnh đạo châu Âu ngày càng ý thức rõ rằng tương lai an ninh của Ukraine có mối liên hệ mật thiết với an ninh của toàn châu Âu, và họ mong muốn có tiếng nói trong việc định hình tương lai đó.