Phi hành gia Mỹ, Nhật, Nga trở lại quỹ đạo bằng tàu SpaceX

[Romano]

Sau hơn một năm trì hoãn vì sự cố của tàu Starliner của Boeing, một nhóm phi hành gia quốc tế vừa được phóng thành công lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) bằng tàu Dragon của SpaceX.Vụ phóng diễn ra hôm 1/8 (giờ Mỹ) tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở Florida, mang theo 4 phi hành gia đến từ Mỹ, Nhật Bản và Nga. Họ sẽ thay thế nhóm phi hành gia được phóng lên từ tháng 3 - vốn là những người tạm thời lấp chỗ trống do hai phi hành gia của NASA bị "mắc kẹt" ngoài kế hoạch vì thất bại của Starliner.

Tàu Dragon dự kiến cập ISS trong cuối tuần này và đoàn sẽ làm việc trên quỹ đạo ít nhất 6 tháng, thậm chí có thể kéo dài đến 8 tháng nếu NASA thực hiện kế hoạch tiết giảm chi phí như đang cân nhắc.

Chỉ huy phi hành đoàn lần này là Zena Cardman - nhà sinh học kiêm nhà thám hiểm vùng cực, từng được xếp lịch bay từ năm 2024 nhưng bị rút lui vào phút chót để nhường chỗ cho chuyến bay thử nghiệm của Starliner.

“Tôi không cảm xúc gì ngoài niềm vui. Đó thực sự là hành trình của cả đời”, Cardman nói khi đã vào quỹ đạo.

Cùng đi với cô là phi hành gia kỳ cựu Mike Fincke của NASA - người từng là dự bị cho hai phi công thử nghiệm Starliner là Butch Wilmore và Suni Williams. Cả ba hiện là nhóm người duy nhất được chứng nhận để lái Starliner dù chính họ cũng đang dần mất kiên nhẫn vì lịch trình liên tục bị hoãn.

Thành viên thứ ba là Kimiya Yui - sĩ quan quân đội Nhật Bản, từng bay lên ISS năm 2015. Ban đầu, Yui và Fincke được đào tạo cho chuyến bay thứ hai của Starliner, nhưng sau khi kế hoạch bị đóng băng đến tận 2026, NASA đã chuyển họ sang nhóm SpaceX.

Người cuối cùng trong phi hành đoàn là Oleg Platonov - cựu phi công tiêm kích Nga. Ông từng bị loại khỏi danh sách phi hành gia với lý do sức khỏe, nhưng đã được tái tuyển sau khi vượt qua các cuộc kiểm tra nghiêm ngặt.

Sau vụ thử nghiệm thất bại vào tháng 6 khi hệ thống đẩy gặp trục trặc và nhiều điểm rò rỉ heli bị phát hiện, tàu Starliner vẫn chưa thể quay lại trạng thái sẵn sàng. NASA đang cân nhắc dùng Starliner cho các chuyến vận chuyển hàng hóa trước khi cho người lên lại.

Trong lúc đó, SpaceX đang từng bước trở thành đối tác chủ lực. Hãng tư nhân này sắp được cấp chứng nhận cho các chuyến bay kéo dài 8 tháng - điều mà cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos đã áp dụng trước. NASA cũng đang nghiên cứu khả năng cắt giảm quy mô tổ bay xuống còn 3 người để tiết kiệm chi phí, thay vì 4 như hiện tại.

“Bất kỳ phi hành gia nào cũng mong muốn được lên vũ trụ. Không ai muốn bị bỏ lại trên mặt đất. Nhưng điều này không chỉ vì tôi, mà vì cả sứ mệnh lớn hơn”, Cardman nói.

NASA đang chạy đua với thời gian để lên kế hoạch cho “cái kết” của trạm vũ trụ đã hoạt động hơn 25 năm ISS. Một vết rò rỉ không khí trên module của Nga vẫn chưa thể khắc phục triệt để sau nhiều năm vá tạm, khiến lo ngại ngày càng lớn.

Mục tiêu là đưa ISS rơi an toàn xuống Thái Bình Dương vào khoảng cuối năm 2030 hoặc đầu 2031. Theo ông Ken Bowersox, quan chức cao cấp của NASA, để làm được điều này, Mỹ và Nga cần phối hợp chặt chẽ.

Dự kiến, các động cơ đẩy phía Nga sẽ giữ vai trò kiểm soát hướng rơi, còn tàu không người lái do SpaceX phóng lên vào năm 2029 sẽ là lực đẩy cuối cùng.

NASA cho biết quá trình hạ độ cao của trạm vũ trụ sẽ mất ít nhất 2 năm, và lượng nhiên liệu cần thiết cho động cơ phía Nga sẽ phải được đưa lên trước năm 2028. Bốn đến sáu tháng trước khi ISS kết thúc nhiệm vụ, phi hành gia cuối cùng sẽ rút lui, để lại một trạm không người lái tự điều khiển lao xuống biển.