Việc Mỹ dừng chia sẻ thông tin tình báo khiến Ukraine như bị “bịt mắt” trên chiến trường. Các đồng minh châu Âu đang gấp rút tìm cách lấp đầy khoảng trống của Washington, nhưng đây không phải là điều dễ dàng.
Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát, Mỹ đã cung cấp cho Kiev các thông tin từ tình báo tín hiệu, hình ảnh vệ tinh, đến dữ liệu nhắm mục tiêu để tấn công các vị trí của Nga.
Việc Mỹ dừng chia sẻ những thông tin như vậy chi Ukraine khiến các cường quốc tình báo khác trong liên minh NATO như Anh, Pháp và Đức phải gánh vác trách nhiệm thay thế. Nhưng những nước này khó có thể thiết lập và thay thế mạng lưới tình báo với quy mô lớn như của Mỹ.
“Tôi không chắc rằng các quốc gia châu Âu có thể thực sự lấp đầy khoảng trống này hay không”, một quan chức châu Âu giấu tên cho biết.
Lính Ukraine chuẩn bị phóng rocket trên tiền tuyến. Ảnh: Getty
Cộng đồng tình báo Mỹ, với 18 cơ quan, có sức mạnh vượt trội so với bất kỳ đối tác châu Âu nào, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ vệ tinh và khả năng phân tích.
“Vấn đề ở đây là quy mô. Mỹ có nhiều nhà phân tích hơn, nhiều hệ thống hơn và trong một số trường hợp, có cả những hệ thống tinh vi hơn”, ông Jim Townsend, cựu phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách châu Âu và NATO trong chính quyền Tổng thống Barack Obama cho biết.
Vai trò quyết định của tình báo Mỹ
Washington có một loạt công cụ sẵn có, từ tình báo tín hiệu và con người đến vệ tinh, đóng vai trò quyết định trong việc cảnh báo cho Kiev về kế hoạch tấn công của Moscow vào năm 2022 cũng như cảnh báo sớm về các cuộc tấn công của tên lửa Nga.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine hôm 6/3 cho biết ông chưa nhận được thông tin chi tiết về việc Mỹ dừng chia sẻ thông tin tình báo và chưa rõ loại thông tin nào sẽ bị hạn chế.
Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ từ chối bình luận khi được hỏi về phạm vi của việc ngừng chia sẻ tình báo và liệu điều này có áp dụng đối với những thông tin sử dụng cho mục đích phòng thủ hay không.
“Việc ngừng chia sẻ tình báo là quyết định tổn hại và thù địch nhất. Cắt giảm cung cấp vũ khí có thể phải mất một vài tháng mới cảm nhận được tác động lớn nhưng việc dừng cung cấp thông tin tình báo có thể dẫn đến những hậu quả ngay trước mắt”, ông Camille Grand, cựu trợ lý Tổng thư ký NATO phụ trách về đầu tư quốc phòng, nói.
Các đồng minh NATO đang thảo luận về cách khắc phục hậu quả khi Mỹ ngừng chia sẻ tình báo với Ukraine. Một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận về vấn đề này cho biết các thành viên liên minh không bị cấm hoàn toàn chia sẻ một số thông tin tình báo của Mỹ với Ukraine, nhưng việc này cũng rất hạn chế, vì bản thân họ không muốn làm xấu đi quan hệ hiện tại với Washington.
Một số nguồn tin cho hay, Mỹ đã yêu cầu Anh ngừng chia sẻ với Ukraine thông tin tình báo của Mỹ mà trước đây London vẫn được phép cung cấp.
Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu cho biết, mạng lưới tình báo của nước này độc lập với Mỹ và Paris sẽ tiếp tục chia sẻ vơi Kiev. Ông không cung cấp chi tiết về loại tình báo mà Pháp đang cung cấp cho Ukraine.
Công ty vệ tinh Mỹ Maxar, một trong những nhà cung cấp hình ảnh vệ tinh thương mại hàng đầu cho Ukraine, ngày 7/3 thông báo đã vô hiệu hóa quyền truy cập của Ukraine. Các hình ảnh của Maxar được quân đội Ukraine sử dụng để nghiên cứu địa hình chiến trường và lên kế hoạch tấn công các vị trí của Nga.
Trong một tuyên bố, người phát ngôn của Maxar, ông Gia DeHart cho biết chính phủ Mỹ đã đình chỉ quyền truy cập của Ukraine vào chương trình Cung cấp tình báo về dữ liệu không gian địa lý toàn cầu (GEOINT) của công ty. Chương trình này được cung cấp theo hợp đồng của chính phủ Mỹ.
Không có nguồn tình báo từ Mỹ, quân đội Ukraine cũng có ít thông tin thời gian thực về vị trí, các hoạt động di chuyển và hậu cần của quân đội Nga.
“Giờ đây, chúng tôi có ít thông tin hơn về những gì đang xảy ra ở phía bên kia chiến tuyến. Chúng tôi vẫn có thông tin từ các nguồn tình báo con người, nhưng tình báo của Mỹ rất quan trọng trong việc giúp chúng tôi cập nhật thông tin”, ông Mykola Bielieskov, nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine cho biết.
Ý tưởng về “Euro Eyes”
Điều Ukraine đặc biệt lo ngại là sự gián đoạn trong việc cảnh báo sớm về các cuộc tấn công tên lửa của Nga.
“Với hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo, mỗi giây đều quan trọng. Chúng tôi cần tình báo vệ tinh cấp độ quân sự để phát hiện một vụ phóng tên lửa”, ông Bielieskov nói.
Từ khi xung đột bùng phát, trung bình mỗi ngày Nga đã phóng 24 tên lửa vào Ukraine. Mặc dù có những thời điểm số lượng giảm, nhưng cũng có những ngày Nga phóng tới 100 tên lửa nhằm vào cơ sở hạ tầng của Ukraine.
“Điều này sẽ ảnh hưởng đến các thành phố của chúng tôi và có thể gây ra sự tàn phá lớn” nghị sĩ Ukraine Maryana Bezuhla nói.
Việc ngừng chia sẻ tình báo sẽ cũng khiến lực lượng vũ trang Ukraine thiếu dữ liệu nhắm mục tiêu khi bắn tên lửa HIMARS do Mỹ cung cấp.
“Chúng tôi vẫn có thể khai hỏa nhưng nếu không có dữ liệu mục tiêu thì giống như bắn trong tình trạng ‘mù dở’ vậy”, Bielieskov nói.
Khi được hỏi liệu có quốc gia châu Âu nào có thể thay thế nguồn tình báo đã bị đình chỉ hay không, ông Bielieskov cho hay “có nguồn có thể thay thế một phần, nhưng để thay thế hoàn toàn thì không”.
Quyết định của Mỹ đã làm dấy lên câu hỏi ở châu Âu về việc liệu lục địa này có thể tiếp tục dựa vào sự hỗ trợ quân sự và tình báo từ Mỹ để củng cố an ninh của mình hay không.
Ông Konstantin von Notz, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tình báo của quốc hội Đức, kêu gọi thành lập một mạng lưới gián điệp châu Âu, cảnh báo rằng lục địa này không thể tiếp tục phụ thuộc vào sự hỗ trợ tình báo từ Mỹ.
“Chúng ta cần một hình thức hợp tác tình báo châu Âu , có thể gọi nó là ‘Euro Eyes”, để đảm bảo rằng các quốc gia có thể trao đổi thông tin nhanh chóng và an toàn trên cơ sở pháp lý rõ ràng. Không có cách nào khác ngoài việc tăng cường khả năng tình báo của chúng ta trong tương lai”, ông Notz nêu ý tưởng trong cuộc trả lời phỏng vấn với Politico ngày 7/3.
VietBF@ Sưu tập
