Theo như có hai ứng cử viên nặng ký nhất của đảng Cộng Hòa là cựu tổng thống Donald Trump và thống đốc bang Florida Ron DeSantis đều không có ý định tiếp tục giúp đỡ Ukraina trong cuộc chiến chống lại Nga nếu họ đắc cử tổng thống vào năm tới, cho dù còn một năm rưỡi nữa sẽ diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2024.
Donald Trump (P) và Ron DeSantis tại Florida, Hoa Kỳ vào tháng 03/2019. AP - Manuel Balce Ceneta
Ron DeSantis vẫn chưa tuyên bố chính thức sẽ ra tranh cử tổng thống Mỹ vào năm 2024, nhưng mọi phát biểu của ông đều phác họa những nét chính về chính sách của ông trước khi diễn ra cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa. Cuộc chiến ở Ukraina đã trở thành một chủ đề trọng tâm đối với những người theo phe bảo thủ và Tucker Carlson, người dẫn chương trình trên kênh Fox News, yêu cầu từng ứng cử viên, đã hoặc sẽ tuyên bố tranh cử, trả lời một bản câu hỏi về chủ đề này. Hôm 13/03, ông DeSantis trả lời như sau : « Hoa Kỳ có nhiều lợi ích sống còn như bảo đảm an ninh ở biên giới, khắc phục cuộc khủng hoảng trong vấn đề đào tạo quân nhân, có thể độc lập và bảo đảm an ninh trong lĩnh vực năng lượng, đồng thời ngăn chặn mối đe dọa về mặt kinh tế, văn hóa và quân sự từ Đảng Cộng sản Trung Quốc. Vướng vào cuộc tranh chấp lãnh thổ giữa Ukraina và Nga không nằm trong số những lợi ích cốt lõi của Mỹ. »
Theo bước Donald Trump
Với tư cách là thống đốc, ông DeSantis không phải đối mặt với những ràng buộc về chính sách đối ngoại và ông có quan điểm về vấn đề này dưới lăng kính lợi ích quốc gia : « Những tấm séc trắng ảo của chính phủ Biden để tài trợ cho cuộc xung đột này "cho đến khi nào còn cần thiết" mà không định ra mục tiêu hoặc trách nhiệm làm chúng ta không tập trung đối phó với những thách thức cấp bách của đất nước. Chắc chắn rằng mục tiêu cần hướng tới là hòa bình. Hoa Kỳ không nên cung cấp những viện trợ trong đó bao gồm việc triển khai quân đội Mỹ hoặc cho phép Ukraina tiến hành các cuộc tấn công vượt ra bên ngoài biên giới của họ. »
Ông DeSantis phản đối việc cung cấp cho Ukraina chiến đấu cơ F-16 và tên lửa tầm xa. Ông cũng phản đối « chính sách thay đổi chế độ ». « Công dân của chúng ta có quyền được biết bao nhiêu tỷ đô la tiền thuế của người Mỹ đang được sử dụng ở Ukraina. Chúng ta không thể ưu tiên việc can thiệp vào một cuộc chiến tranh đang leo thang ở nước ngoài hơn là bảo vệ quê hương của chính mình, đặc biệt là khi hàng chục nghìn người Mỹ chết hàng năm do nạn buôn lậu ma túy xuyên biên giới và kho vũ khí của chúng ta, những thứ tối quan trọng đối với an ninh quốc phòng, đang giảm đi nhanh chóng. »
Những nhận định này của ông DeSantis được trích từ lập luận của Donald Trump. Những phát ngôn của cựu tổng thống trong chương trình của Tucker Carlson như sau : « Đã bao giờ Putin lên án tôi là kẻ phân biệt chủng tộc chưa ? Đã bao giờ ông ta dọa sa thải tôi vì tôi không đồng ý với ông ta chưa ? Chưa, Vladimir Putin chưa bao giờ làm vậy. » Donald Trump cũng từng đánh giá tổng thống Putin là một người « khôn ngoan » và Steve Bannon, cố vấn cũ của ông Trump khẳng định như sau : « Chúng ta chưa bao giờ từng là đồng minh của Ukraina ». Về bản câu hỏi của ông Carlson, không có gì ngạc nhiên khi Donald Trump trả lời rằng « Nga đã không đánh chiếm Ukraina nếu tôi còn là tổng thống ».
Do đó, Ron DeSantis có cùng quan điểm với Donald Trump về cuộc chiến tranh ở Ukraina. Ông DeSantis cũng tham gia chương trình của Tucker Carlson, người được cho là ngưỡng mộ Putin, bởi « chủ nghĩa chống Wokism », đây cũng là quan điểm chính trị duy nhất của Ron DeSantis. Kevin McCarthy, chủ tịch Hạ Viện Mỹ, được bầu lên bởi những lá phiếu thân Trump, cũng nói rằng ông không ủng hộ cung cấp « tấm séc trắng » cho Kiev và gần đây đã từ chối lời mời đến Ukraina của tổng thống Volodymyr Zelensky.
Phe thân Trump đối đầu với phe « Rinos »
Ở phía bên kia là những đảng viên chính thống của đảng Cộng Hòa, những người vẫn nghĩ rằng điều quan trọng là phải bảo vệ Ukraina. Lindsey Graham, thượng nghị sĩ của Nam Carolina, nói với giới truyền thông như sau : « Điều đó phản ánh sự hiểu lầm về tình hình thực địa. Đây không phải là một cuộc tranh chấp lãnh thổ, mà là một cuộc chiến tranh xâm lược. » Thượng nghị sĩ của Florida Marco Rubio, phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện, và là thành viên của Ủy ban Đối ngoại, đã nhận xét về phát biểu trên đài phát thanh của ông DeSantis như sau : « Nếu Hoa Kỳ quyết định xâm lược Canada hay chiếm đóng Bahamas, thì đó không còn là vấn đề tranh chấp về lãnh thổ nữa. Có một lợi ích về an ninh quốc gia ở Ukraina. Đây không phải là điều quan trọng nhất đối với Hoa Kỳ, nhưng đó là một điều quan trọng. »
Chính họ, những người mà phe thân Trump thường gọi là « RINOS », những đảng viên đảng Cộng Hòa trên danh nghĩa, đang mất dần tầm ảnh hưởng trong đảng. Trong số những người trả lời bản câu hỏi của Tucker Carlson, cựu phó tổng thống Mike Pence, người cũng được cho là sẽ ra ứng cử tổng thống, cho biết : « Với việc Hoa Kỳ ủng hộ Ukraina trong cuộc chiến chống lại Putin, chúng ta tuân theo học thuyết Reagan khi chúng ta hỗ trợ những người chiến đấu chống kẻ thù của chúng ta từ xa, để chúng ta không phải chiến đấu trực tiếp với những kẻ thù này. » Nikki Haley thì không trả lời gì, nhưng bà đã đưa ra tuyên bố như sau : « Chính phủ Nga là một chế độ độc tài hùng mạnh vốn không giấu giếm sự căm ghét đối với nước Mỹ. Không giống như các chế độ chống Mỹ khác, Kremlin tìm cách thôn tính một cách thô bạo một quốc gia láng giềng thân Mỹ. Họ cũng thường xuyên đe dọa các đồng minh khác của Mỹ. »
Quan hệ quốc tế là sở trường của cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc và đối với bà cũng như đối với ông Pence, đây là cuộc chiến giành tự do. Bà Haley cho biết thêm : « Mỹ rõ ràng sẽ có lợi hơn nếu Ukraina giành chiến thắng chứ không phải là Nga, nhất là vì điều đó sẽ tránh để xảy ra một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn. Nếu Nga giành chiến thắng, không gì có thể khẳng định là họ sẽ dừng lại ở Ukraina. Và nếu Nga thắng, các đồng minh thân cận nhất của họ là Trung Quốc và Iran sẽ trở nên hung hăng hơn. » Nikki Haley bị các cử tri ủng hộ Trump coi là quá hiếu chiến.
Các cuộc thăm dò không mấy khích lệ đối với Kiev
Hai ứng cử viên đang dẫn đầu các cuộc thăm dò cho cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa là Donald Trump và Ron DeSantis có cùng chung quan điểm về Ukraina. Hôm 14/03, theo một cuộc thăm dò của CNN, 40% đảng viên đảng Cộng Hòa được hỏi cho biết dự định bỏ phiếu cho Donald Trump, 36% trong số đó dự định bầu cho ông Ron DeSantis (tất cả các ứng cử viên khác đều ở mức dưới 10% phiếu). Cử tri trung thành của Trump vẫn nhiều hơn (76% sẽ bỏ phiếu cho ông trong mọi trường hợp) so với DeSantis (là 59%). Và hồi tháng 2, bốn cuộc thăm dò khác đã cho thấy Trump còn vượt xa đối thủ nhiều hơn. Emerson đánh giá ông Trump sẽ nhận được 55% phiếu bầu so với 25% phiếu dành cho ông DeSantis, Yahoo News/YouGov thì đánh giá số phiếu của hai ứng viên lần lượt là 47% và 39%, Echelon Insights là 46% và 31% và Fox News là 43% so với 28%. Và cả hai ứng viên nói trên đều muốn ngừng giúp đỡ Ukraina. Oleg Nikolenko, phát ngôn viên của chính phủ Ukraina đã chỉ trích ông DeSantis trên Twitter : « Chúng tôi chắc chắn rằng với tư cách là một cựu sĩ quan quân đội đã từng được điều tới vùng chiến sự, thống đốc Ron DeSantis hiểu được sự khác biệt giữa "tranh chấp" và chiến tranh. Chúng tôi mời ông đến thăm Ukraina để ông hiểu sâu hơn về cuộc xâm lược quy mô lớn do Nga tiến hành và những mối đe dọa mà cuộc chiến này có thể ảnh hưởng tới lợi ích của Hoa Kỳ. »
Theo một cuộc thăm dò của Washington Post-ABC News vào tháng 2 năm nay, 50% đảng viên Cộng Hòa cảm thấy Hoa Kỳ đã làm quá mức cần thiết trong việc hỗ trợ Ukraina, so với 18% hồi tháng 04/2022. Không khó để hiểu ra sự sụt giảm này đến từ đâu. Hồi đầu tháng 3, tại CPAC, một đại hội do phe đảng Cộng Hòa thân Trump tổ chức, 79% người tham dự cho biết họ không tán thành sự hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho Ukraina. Chủ nghĩa biệt lập cũng là ý chính trong bài phát biểu của Donald Trump. Trong cuộc xâm lược Crimée, Ron DeSantis đã từng chỉ trích cựu tổng thống Barack Obama đã không gửi vũ khí cho Ukraina, với tư cách là một đảng viên đảng Cộng Hòa hiếu chiến khi đối mặt với một tổng thống thuộc đảng Dân Chủ. Donald Trump đã đoạn tuyệt với 40 năm chủ nghĩa can thiệp của Reagan. Và Ron DeSantis đang muốn thuyết phục cử tri trung thành của mình, với trục chính của chiến dịch tranh cử của ông là trở thành một Donald Trump « chính hiệu ». Vẫn còn phải xem liệu khi làm như vậy, ông DeSantis có làm vừa lòng những cử tri đảng Cộng Hòa lo ngại về số phận của Ukraina hay không.
