Mới đây một nghiên cứu từ Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ gọi vấn đề trăn của bang là “một trong những vấn đề quản lý các loài xâm lấn khó giải quyết nhất trên toàn cầu”.
Đã có rất nhiều nỗ lực nhằm làm chậm sự sinh sôi nảy nở của trăn Miến Điện ở Everglades của Florida trong hai thập kỷ qua, nhưng chúng vẫn ngày càng xuất hiện nhiều và tiến về phía bắc, đến West Palm Beach và Fort Myers, đe dọa nhiều hơn hệ sinh thái của bang, theo New York Times.
Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) hồi tháng 2 đã công bố một đánh giá toàn diện về loài trăn, trong đó nhấn mạnh khó khăn trong việc ngăn chặn loài vật này kể từ khi chúng lần đầu tiên được ghi nhận là một quần thể mới hình thành ở bang vào năm 2000.
Bản đánh giá gọi vấn đề trăn của bang là “một trong những vấn đề quản lý loài xâm lấn khó giải quyết nhất trên toàn cầu”.
Vì sao trăn Miến Điện đến được Mỹ?
Trăn trở thành vật nuôi kỳ lạ phổ biến ở Mỹ vào những năm 1970. Một số con cuối cùng lớn đến mức chủ của chúng phải thả chúng vào tự nhiên. Đến năm 2000, các nhà khoa học đã ghi nhận nhiều thế hệ trăn sống trên một khu vực địa lý tương đối rộng ở Everglades và phía nam của Florida.
Các nhà nghiên cứu từ Khu bảo tồn Tây Nam Florida bắt một con trăn đực "trinh sát" được gắn thiết bị theo dõi giúp họ tìm trăn cái. Ảnh: Gena Steffens/Smithsonian Magazine.
Việc trăn sinh sản quá mức và gần như xóa sổ các loài bản địa đã dẫn đến các quy định hạn chế nhập khẩu và sở hữu trăn. Nhưng đến lúc đó, đã quá muộn để ngăn chặn sự xâm lấn của chúng.
Quy mô quần thể trăn ở Florida
Người ta biết rất ít về thời gian trăn Miến Điện sống trong tự nhiên ở Florida, tần suất sinh sản của chúng, và đặc biệt là quần thể trăn của bang đã tăng lên bao nhiêu, theo đánh giá.
Cũng không có dữ liệu chính xác về cách quần thể này di chuyển môi trường sống. Đánh giá đưa ra giả thuyết rằng mạng lưới kênh và đê rộng khắp của Nam Florida “có thể tạo điều kiện cho trăn di chuyển đường dài”, dù có thể mất thời gian.
“Một con trăn đã di chuyển liên tục trong 58,5 giờ và di chuyển 2,43 km trong một ngày”, đánh giá cho biết về một cá thể được theo dõi bằng sóng vô tuyến.
Những con trăn được tìm thấy ở Florida có thể dài hơn 4,5 m và nặng hơn 90 kg. Con non thậm chí có thể dài hơn 60 cm.
Việc phát hiện trăn, loài thích ẩn náu trong đầm lầy và phát triển mạnh ở những môi trường xa xôi, khó khăn đến mức các chuyên gia không biết có bao nhiêu con tồn tại ở Florida, nhưng họ ước tính có ít nhất hàng chục nghìn con.
Hơn 18.000 cá thể đã bị giết kể từ năm 2000, bao gồm 2.500 con vào năm 2022, theo Ủy ban Bảo tồn Cá và Động vật hoang dã.
“Chúng tôi thực sự không có ước tính đáng tin cậy về số lượng trăn ngoài kia”, tiến sĩ Melissa Miller thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp và Thực phẩm tại Đại học Florida nói.
Trăn có hại như thế nào đến sinh thái ở Florida?
Việc kiểm soát sự sinh sôi và xâm lấn của loài này là rất quan trọng để bảo vệ Everglades.
Các nghiên cứu trước đây phát hiện ra rằng trăn Miến Điện, loài săn mồi có nguồn gốc từ Nam Á, đã tàn sát các loài bản địa, bao gồm các loài chim lội nước, thỏ đồng lầy (sylvilagus palustris) và hươu đuôi trắng.
Nhà chức trách tiểu bang và liên bang đã chi hàng tỷ USD để khôi phục Everglades, nhưng các loài xâm lấn là “một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự thành công của quá trình khôi phục”.
Các nhà nghiên cứu xem xét cơ thể của một con trăn cái dài gần 4,9 m. Ảnh: Gena Steffens/Smithsonian Magazine.
Với khí hậu cận nhiệt đới, nhiều cảng, và hoạt động buôn bán động vật sống phong phú, Florida đã có ít nhất 139 loài xâm lấn, nghĩa là chúng đã hình thành các quần thể và đang sinh sản trong tự nhiên, theo Ủy ban Bảo tồn Động vật hoang dã và Cá của bang. Hơn 500 loài không phải bản địa đã được báo cáo trong tiểu bang.
Trăn, giống như cự đà xâm lấn, thỉnh thoảng vẫn được báo cáo là xuất hiện trong bồn cầu nhà người dân ở nam Florida.
Dù vậy, trăn Miến Điện chủ yếu được phát hiện trong và xung quanh Công viên Quốc gia Everglades và các vùng đầm lầy khác, nhiều cá thể cũng đã được tìm thấy ở Napoli và vùng ngoại ô phía tây của Miami.
Khuyến khích săn trăn
Mỗi năm một lần, Ủy ban Bảo tồn Động vật hoang dã và Cá tổ chức một cuộc săn bắt trăn công khai. Những người tham gia phải học một khóa đào tạo về cách giết trăn một cách nhân đạo bằng các phương pháp cơ học, như dùng súng gây choáng hoặc dao săn, vì cuộc săn không cho phép sử dụng súng.
Người chiến thắng năm ngoái đã mang về 10.000 USD khi săn được 28 con trăn.
Dustin Crum, người đã săn trăn trong một thập kỷ, từng mang về 1.500 USD khi bắt được con trăn dài nhất trong cuộc thi, dài gần 3,5 m. Ông giành chiến thắng ở cùng hạng mục vào năm 2021 sau khi bắt được con trăn dài hơn 4,5 m.
Thống đốc Ron DeSantis khai mạc cuộc thi săn trăn năm 2021. Ảnh: Joe Cavaretta/South Florida Sun Sentinel.
Ông Crum, 42 tuổi, hiện là người săn trăn chuyên nghiệp, cho biết: “Chúng tôi bắt đầu làm công việc này như một sở thích và không thể tin rằng mình có thể bắt được những con trăn khổng lồ như thế trong tự nhiên”.
Ông nói ngoài thù lao tính theo giờ, tiểu bang trả cho thợ săn tiền cho mỗi con trăn bắt được, tính theo chiều dài của trăn theo đơn vị foot (1 ft gần bằng 30,5 cm). Họ được trả 50 USD/ft cho 4 foot đầu, và 25 USD cho mỗi foot tiếp theo.
Bên ngoài cuộc thi dành cho công chúng do tiểu bang tài trợ, ông Crum có thể sử dụng súng để giết trăn.
Đôi khi, các nhà khoa học yêu cầu thợ săn bắt sống trăn để có thể theo dõi chúng.
Phát hiện và nghiên cứu trăn bằng cách nào?
Tiến sĩ Miller đang giúp lãnh đạo một dự án loại bỏ trăn quy mô lớn. Với hy vọng hiểu rõ hơn về loài trăn này, dự án đặt nhiều thiết bị theo dõi lên chúng và đo lường sự sinh sản của chúng.
Dự án cũng sử dụng thiết bị bay không người lái để theo dõi nhiều con trăn được gắn thẻ cùng một lúc. Bà Miller hy vọng một ngày nào đó, một công cụ kiểm soát sinh học di truyền có thể xuất hiện để giúp ngăn chặn sự lớn lên hơn nữa quần thể.
Chính quyền bang Florida cũng đã thiết lập một đường dây nóng để báo cáo về loài xâm lấn.
Trăn quá lớn nên không dễ nhốt chúng trong chuồng để nghiên cứu. Đánh giá của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ đã đề xuất xây dựng một trung tâm nghiên cứu để tiến hành nuôi nhốt và thử nghiệm quy mô nhỏ.
Cuối năm 2021, một nhóm từ Khu bảo tồn Tây Nam Florida đã tìm thấy một con trăn Miến Điện có khả năng là cá thể lớn nhất từng được ghi nhận ở bang này. Đó là một con cái nặng hơn 97,5 kg với 122 quả trứng bên trong cơ thể.
Ian Bartoszek, Giám đốc dự án khoa học môi trường của nhóm, cho biết mùa sinh sản của trăn thường kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3 hoặc tháng 4.
Nhóm nghiên cứu tại Khu bảo tồn Tây Nam Florida sử dụng trăn đực được gắn thiết bị theo dõi làm "trinh sát" để dẫn các nhà nghiên cứu đến chỗ trăn cái. Mùa này, một con trăn trinh sát “VIP” tên là Jesse đã dẫn dắt nhóm đến hai con cái lớn trong vòng hai tuần.
“Chúng tôi đã phải chèo thuyền kayak rất lâu để đến một số trong số những con trăn cái trong mùa này”, ông nói.
“Everglades đang chống trả”
Ông Bartoszek cho biết thêm trăn cái trong khu vực mà nhóm nghiên cứu gần đây đã nhỏ hơn. Đây có thể được xem là một dấu hiệu cho thấy việc theo dõi và săn bắt chúng có thể làm giảm số lượng những con sống sót đủ lâu để trở nên to lớn.
Ông nói thêm cơn bão Ian - mạnh cấp 4 đổ bộ vào Tây Nam Florida vào tháng 9 năm ngoái - không ảnh hưởng nhiều đến những con trăn mà nhóm của ông theo dõi.
Ông Bartoszek cho biết những con trăn theo thời gian đã thích nghi với Florida. Nhưng một số loài bản địa cũng đã thích nghi và những con trăn con hiện có một vài kẻ săn mồi: rắn, cá sấu Mỹ, và ít nhất một con linh miêu đã bị bắt gặp đang ăn một ổ trứng trăn.
“Everglades đang chống trả”, ông Bartoszek nói.
VietBF@ sưu tập
