Được ví như những pháo đài nổi trên biển, tuần dương hạm có ưu thế về tấn công với dàn hỏa lực mạnh nhưng lại gây lo ngại về khả năng pḥng thủ v́ kích thước khổng lồ rất dễ bị nhắm mục tiêu.
USS Indianapolis – soái hạm từng một thời là niềm tự hào của hải quân Mỹ (ảnh: DW)
1. Soái hạm USS Indianapolis
Rạng sáng ngày 30.8.1945, USS Indianapolis – soái hạm chuyên đưa đón tổng thống Mỹ – bị trúng 2 quả ngư lôi của quân đội Nhật ở Thái B́nh Dương. Hậu quả là hơn 200 người trên tàu USS Indianapolis chết tại chỗ do vụ nổ, 900 người nhảy xuống biển nhưng cuối cùng chỉ c̣n hơn 300 người sống sót, theo USNI.
Tháng 11.1931, USS Indianapolis được hạ thủy và nhanh chóng gây được sự chú ư bởi kích thước đồ sộ dùng dàn hỏa lực hiện đại. Sau hành tŕnh chạy thử ở Đại Tây Dương, USS Indianapolis trở thành một trong những soái hạm của hải quân Mỹ. Con tàu đă nhiều lần đưa đón các tổng thống Mỹ công du nước ngoài.
USS Indianapolis dài 186 mét, được trang bị 9 hệ thống pháo, 8 đại bác, 44 súng pḥng không và 2 pháo chống tàu ngầm. Con tàu có thể đạt vận tốc 37,2 km/giờ và được coi là chiến hạm mạnh bậc nhất của hải quân Mỹ.
Thủy thủ trên tàu USS Indianapolis đă gặp phải nỗi kinh hoàng mang tên cá mập sau khi nhảy xuống biển (ảnh: Navy)
Năm 1939, Thế chiến II bùng nổ. Năm 1942, soái hạm USS Indianapolis được điều tới tham chiến ở mặt trận nam Thái B́nh Dương. Con tàu cùng hơn 1.100 thủy thủ đoàn đă góp công lớn, giúp Mỹ kiểm soát nhiều khu vực chiến lược ở Thái B́nh Dương như Philippines, đảo Rabaul, quần đảo New Guinea, đảo Tawara, đảo Okinawa, quần đảo Mariana… USS Indianapolis được mệnh danh là “soái hạm không thể đắm”, theo Warfarehistory.
Ngày 28.8.1945, USS Indianapolis được lệnh đi từ đảo Leyte (Philippines) đến Okinawa để hội quân cùng Lực lượng đặc nhiệm 95 của Mỹ. Lúc này, Nhật Bản đă tuyên bố đầu hàng quân đồng minh nhưng chưa kư văn kiện chính thức. Hải quân Mỹ vẫn được đặt trong t́nh trạng báo động cao. Tuy nhiên, Charles Butler McVay – thuyền trưởng USS Indianapolis – đă mất cảnh giác. Trong t́nh trạng không pḥng bị, USS Indianapolis bị trúng 2 quả ngư lôi của tàu ngầm Type I-58 (thuộc biên chế hải quân Nhật).
Nhiều thủy thủ trên tàu USS Indianapolis đă chết ngay sau 2 vụ nổ của ngư lôi. Nước tràn vào khiến hơn 100 thủy thủ mắc kẹt và chết đuối.
“Chúng tôi phát tín hiệu cầu cứu cho Lực lượng Đặc nhiệm 95 nhưng không được phản hồi. Sau này, chúng tôi mới biết họ có nhận được tín hiệu nhưng cho là địch giăng bẫy nên không ứng cứu”, Halminton – một trong những người sống sót sau vụ ch́m tàu USS Indianapolis – kể lại.
Những người c̣n sống sót được đưa lên bờ sau vụ ch́m tàu USS Indianapolis (ảnh: NY Times)
Theo USNI, sau khi thuyền trưởng Charles Butler McVay ra lệnh bỏ tàu, hơn 900 thuyền viên đă nhảy xuống biển, trong đó phần lớn không được leo lên xuồng và chỉ mặc áo phao. Tiếng quẫy nước của hàng trăm người đă kích thích những con cá mập. Chúng lao tới tấn công và gây ra cảnh tượng khiến nhiều thủy thủ trên tàu USS Indianapolis phải hăi hùng khi nhớ lại.
“Tôi bơi cùng mới một nhóm khoảng 80 người. Chúng tôi cố gắng tránh xa lũ cá mập nhưng thỉnh thoảng một vài người trong nhóm lại biến mất. Vài phút sau họ nổi lên nhưng chỉ c̣n nửa thân trên”, McDuncan – thủy thủ c̣n sống sót – kể lại.
Hơn 600 người đă chết sau thảm kịch ch́m soái hạm USS Indianapolis, trong đó có khoảng 500 người chết v́ bị cá mập tấn công. Đây là một trong những vụ cá mập tấn công với người quy mô lớn nhất lịch sử thế giới.
Năm 1946, thuyền trưởng Charles Butler McVay bị đưa ra ṭa án quân sự xét xử nhưng không bị tuyên án tù. Ông tự sát sau đó.
2. Soái hạm USS Astoria
USS Astoria là tàu tuần dương hạng nặng lớp New Orleans được biên chế cho hải quân Mỹ từ ngày 28.4.1934. USS Astoria có lượng giăn nước gần 10.000 tấn và dài 179 mét. Tàu được trang bị 9 hải pháo, 8 pháo pḥng không, pháo chống tàu ngầm và 2 thủy phi cơ. Đầu năm 1942, USS Astoria trở thành soái hạm của Lực lượng đặc nhiệm 17 thuộc hải quân Mỹ và chiến đấu ở nam Thái B́nh Dương trong Thế chiến II, theo DW.
Ngày 8.8.1942, một hạm đội gồm 8 tàu chiến Nhật Bản ẩn náu gần đảo Bougainville thuộc quần đảo Solomon đă phát hiện 3 nhóm gồm 12 tàu của Mỹ - Úc tiến đến. Quân Nhật bí mật di chuyển trong đêm tối và chủ động tấn công những tàu chiến Mỹ, USS Astoria cũng nằm trong số này.
Ngày 9.8.1942, trong trận hải chiến ở đảo Savo (thuộc quần đảo Solomon) giữa 8 tàu chiến Nhật và 12 tàu chiến Mỹ - Úc. Tuần dương hạm hạng nặng Chokai của Nhật liên tục nă pháo vào USS Astoria và đánh trúng mục tiêu trong loạt pháo thứ 5.
USS Astoria nă pháo trong cuộc tập trận ngoài khơi đảo Hawaii vào tháng 7.1942 (ảnh: History)
Trong số 12 tàu chiến Mỹ - Úc, USS Astoria trúng nhiều pháo nhất và bị hư hỏng nặng. Thủy thủ đoàn lẽ ra có thể lái USS Astoria đến nơi an toàn trước khi tàu ch́m nhưng họ chọn chiến đấu đến phút cuối cùng. USS Astoria cuối cùng biến mất dưới những con sóng. Hơn 400 người trong số 899 thủy thủ đoàn chung số phận với con tàu, theo Oregonencyclopedia.
Ngoài USS Astoria, Mỹ cũng mất thêm 2 tàu chiến trong trận đánh ngoài khơi đảo Savo. Đây là một trong những thất bại nặng nề nhất đối với hải quân Mỹ trong Thế chiến II. Trong khi đó, quân Nhật chỉ tổn thất 129 binh sĩ và không mất tàu chiến nào.
3. Soái hạm USS San Diego
Sau chiến tranh Mỹ - Tây Ban Nha năm 1898, nhận thấy hải quân cần một chiến hạm “khủng”, có hỏa lực và tốc độ vượt xa tàu chiến đương thời, Washington quyết tâm chế tạo tàu USS San Diego. Đây là chiến hạm tuần dương bọc thép, nặng hơn 15.000 tấn.
Tháng 9.1914, sau nhiều lần hoàn thành nhiệm vụ, USS San Diego trở thành soái hạm của hạm đội Thái B́nh Dương. Năm 1917, USS San Diego được chuyển giao cho Hạm đội Atlantic của Mỹ và có nhiệm vụ hộ tống các tàu hàng vượt qua khu vực Bắc Đại Tây Dương nguy hiểm trong Thế chiến I, theo USNI.
Tháng 7.1918, USS San Diego rời bang New Hampshire (Anh) về New York (Mỹ). Trên hải tŕnh, thuyền trưởng Harley H. Christy cùng thủy thủ đoàn được cảnh báo rằng họ sẽ phải đi qua “vùng săn mồi” của các tàu ngầm Đức.
Trưa ngày 19.7.1918, một tiếng nổ lớn phát ra từ mạn tàu USS San Diego khi đang đi ngang qua Long Island – ḥn đảo ngoài khơi bang New York. Lỗ thủng quá lớn khiến nước nhanh chóng tràn vào buồng động cơ của con tàu. Chưa đầy 10 phút sau vụ nổ, con tàu dài 153 mét đă bắt đầu ch́m xuống nước. Hệ thống radio bị hỏng khiến USS San Diego không thể phát tín hiệu cầu cứu, Navy cho hay.
Cho rằng đây là đợt tấn công thứ nhất của tàu ngầm Đức, thuyền trưởng Harley H. Christy đă nhanh chóng chỉ đạo cho thủy thủ trên tàu USS San Diego sơ tán. Nỗ lực của ông đă giúp giảm thương vong đáng kể khi tàu gặp nạn. Chỉ 6 trong số 1.183 thủy thủ đoàn trên tàu USS San Diego thiệt mạng. Tuy nhiên, Harley H. Christy cũng không thể tránh khỏi trách nhiệm do lơ là chỉ huy.
USS San Diego – một trong những soái hạm nổi tiếng nhất của Mỹ trong Thế chiến I (ảnh: UNSI)
Sau khi nhận được tin USS San Diego, hải quân Mỹ đă điều khẩn cấp máy bay trinh sát đến Long Island để t́m kiếm tàu ngầm Đức. Chiến đấu cơ Mỹ từ đơn vị First Yale thậm chí c̣n rải bom xung quanh ḥn đảo để tiêu diệt tàu ngầm. Tuy nhiên, họ chẳng t́m thấy một dấu vết nào. Một số giả thuyết cho rằng, vụ nổ là do một kẻ phá hoại của Đức đă đưa bom lên tàu. Cuối cùng, giới khoa học và lịch sử Mỹ khẳng định, USS San Diego bị ch́m là do trúng thủy lôi đặt dưới nước của Đức.
