Thoắt hiện đă 45 năm từ ngày kết thúc cuộc chiến Việt Nam. Trong khi ngày càng nhiều hồ sơ và sử liệu quư giá được công bố, những bài báo của các kư giả Mỹ và phương Tây được tường tŕnh từ Sài G̣n hay các văn pḥng Á Châu trong những ngày cuối cùng tháng 4 năm 1975 đă cung cấp thêm một số thông tin mang giá trị báo chí riêng biệt khi nh́n về lịch sử.
Từ kho dữ liệu chiến tranh Việt Nam, chúng tôi đă tổng hợp và trích dịch một số bài báo đă được đăng liên tục trên các số báo đặc biệt của Time vào tháng 4 và tháng 5 năm 1975, riêng về những dàn xếp chính trị để dẫn đến cuộc thất thủ miền Nam VN và đưa đến làn sóng di tản 1975 ra sao.
1. Dàn xếp sau những tấm rèm nhung
Trong bốn tiếng đồng hồ, đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin tại Nam Việt Nam đă nóng nảy, cố điện thoại cho tổng thống Nguyễn Văn Thiệu nhưng không được. Ngày hôm sau, ông lên chiếc limousine Cadillac đen trực chỉ thẳng đến Dinh Độc Lập, chỉ cách ṭa đại sứ một khúc đường. Tổng thống bên trong, c̣n Martin th́ mặt mày tỏ vẻ giận dữ.
Trong vài tháng qua, ông đă là người sống chết binh vực tổng thống Thiệu. C̣n bây giờ là một nhiệm vụ cay đắng khác, chuyển một thông điệp đă thỏa thuận với đại diện Bắc Việt tại Paris: Bắt đầu đêm Chủ Nhật, tổng thống Thiệu có đúng 48 tiếng đồng hồ để từ chức, hoặc Sài G̣n trở thành b́nh địa.
Nước Mỹ cuối cùng đă phải chối bỏ người mà họ đă đặt cược trong chính sách Việt Nam. Và hệ lụy là, phải từ bỏ cả Nam Việt Nam. Đối với Bắc Việt, sự ra đi của TT Thiệu là một chiến thắng to lớn của họ. Sau hơn hai thập niên can dự vào Việt Nam, tuần rồi tổng thống Gerald Ford đă tuyên bố rằng cuộc chiến đă chấm dứt.
Một lực lượng lớn quân Cộng Sản đang bao vây mọi phía Sài G̣n và Sài G̣n chỉ c̣n cơ hội cuối cùng để tránh cuộc đổ máu. Theo yêu cầu từ Bắc Việt, các lực lượng quân sự Mỹ phải rời khỏi Việt Nam và một tân chính phủ VNCH mà họ chấp nhận, sẽ được thành lập để có thể thương thuyết một cuộc đầu hàng với quân CS. Hoặc giả họ sẽ tổng tấn công. Ước tính có khoảng 130 ngàn quân CS đang bao vây Sài G̣n và vẫn đang tiếp tục tăng viện, so với 60 ngàn binh lính VNCH bên trong. Hà Nội và Mặt Trận Giải Phóng Lâm Thời Miền Nam VN đă đưa tuyên bố rơ ràng như vậy.
TT Nguyễn Văn Thiệu đành tuyên bố từ chức vào ngày 21/4/1975. Trong diễn từ 90 phút đầy cay đắng. Ông lên án đích danh Ngoại trưởng Henry Kissinger và chính phủ Hoa Kỳ đă cắt viện trợ, phản bội lại lời hứa của ḿnh, cũng như ám chỉ cả Quốc Hội và dân Mỹ. Nước mắt ràn rụa, ông tuyên bố cùng quốc dân rằng, “Tôi từ chức hôm nay. Xin đồng bào, các binh sĩ và quư vị các tôn giáo hăy tha thứ những lỗi lầm của tôi khi đương nhiệm. Tổ quốc và tôi sẽ luôn biết ơn quư vị.” Ngay sau đó, ông lên máy bay quân sự Mỹ sang Đài Bắc, để rồi ông có thể sang lưu vong tại Anh hoặc Thụy Sĩ theo chọn lựa.
Phó TT Trần Văn Hương, 71 tuổi lên nắm quyền tổng thống. Nhưng ngay lập tức, Bắc Việt tuyên bố không chấp nhận. Lại biến chuyển theo một t́nh thế mới. Liệu TT Hương cứ đương chức, bất chấp lời quân CS, vừa chuẩn bị tử thủ nếu cần, vừa có thể thương thuyết với Hà Nội? Nhưng rồi TT Trần Văn Hương nắm quyền chỉ đúng một tuần lễ. Để cuối cùng, Đại Tướng Dương Văn Minh, một Phật tử trung ḥa và người cầm đầu cuộc đảo chính TT Ngô Đ́nh Diệm năm 1963, được đưa lên thay thế ông Trần Văn Hương vào ngày 28/4, thành lập một chính phủ trung lập với hy vọng có thể thương thảo với phía cộng quân để t́m một giải pháp tốt hơn.
Nhưng cũng không xoay chuyển được t́nh thế. Quân cộng sản tấn công vào Sài G̣n rạng sáng 30/4. Và đến gần trưa xe tăng húc ngă cổng dinh Độc Lập. TT Dương Văn Minh được áp giải đến đài phát thanh Sài G̣n, nơi ông phát lịnh đầu hàng vô điều kiện và kêu gọi quân đội VNCH buông súng để tránh đổ máu. Nam Việt Nam đă bị bức tử và cuộc chiến Việt Nam chính thức kết thúc ngày 30/4/1975.
2 . Những cuộc di tản tháng Tư
Lực lượng cảnh sát đặc biệt và an ninh phi trường chặn xét và vẫy tay cho qua những chiếc xe bus đen chở đầy người Mỹ và các thân nhân Việt Nam của họ, liên tục chạy vào phi trường Tân Sơn Nhất. Một cuộc di tản cho người Mỹ và các nhân viên VN đă được chính phủ Hoa Kỳ chuẩn bị. Cứ nửa tiếng đồng hồ, chiếc phi cơ C-141 Star-lifters và C-130 Hercules lại chở khoảng 100 người cất cánh, đưa sang căn cứ quân sự Clark của Mỹ tại Philippines hoặc chuyển tiếp sang đảo Guam.
Người nước ngoài được di tản từ phi cảng Tân Sơn Nhứt
Nhiều người Mỹ, dân sự hay quân sự mang theo hàng chục người thân, nội ngoại, dâu rể người Việt Nam. Có người dắt đến 39 “người thân”. Những người VN có liên hệ với các người Mỹ này có thể là vợ, hôn thê hay nhân viên của họ. Và theo sau là gia đ́nh, bà con của những người này. Thêm vào đó là những người là các nhân viên chính phủ VNCH nằm trong danh sách gặp nguy hiểm một khi quân CS chiếm Sài G̣n.
Hàng ngàn người chen chúc trong rạp hát phi trường đă tháo bỏ ghế để điền đơn, khai các mối quan hệ để được cho di tản. Đàn bà, con nít, hành lư ngổn ngang. Phía ngoài sân banh, hàng người dài đă được chấp nhận cho di tản đứng sắp hàng dài, đợi đến phiên ḿnh lên máy bay; có người đợi cả 24 tiếng đồng hồ.
Cuộc di tản được thực hiện khẩn cấp sau khi TT Thiệu từ chức và chính phủ Mỹ e rằng sẽ có một cuộc tấn công dữ dội xảy ra nếu các cuộc thương thuyết không thành. Phái bộ quân sự Hoa Kỳ DAO lẽ ra đă muốn thúc đẩy một kế hoạch di tản từ trước nhưng đại sứ Martin và thượng cấp của ông là Ngoại Trưởng Kissinger lại phản bác, v́ sợ rằng làn sóng sợ hăi sẽ làm hoảng loạn cả Sài G̣n.
Đầu tháng 4, Sài G̣n c̣n lại khoảng hơn 7,500 người Mỹ. Nhưng kế hoạch di tản c̣n áp dụng cho cả các công dân nước ngoài, cùng khoảng 140 ngàn người Việt trong danh sách của chính phủ Mỹ cho rằng họ bị de doạ tính mạng và được chấp nhận cho di tản theo kế hoạch. Quốc hội Hoa Kỳ đă chuẩn chi 327 triệu đô la cho các kế hoạch di tản và trợ giúp các người tị nạn này.
Bên ngoài là con số đông vô kể những người muốn t́m một cơ hội để được di tản. Một kế hoạch dự pḥng “Giai đoạn Hai”, di tản bằng 60 chiếc trực thăng CH-46 và CH-53 từ Hạm Đội 7 c̣n được Ngũ Giác Đài đặt ra một khi Tân Sơn Nhất bị khống chế dưới tầm pháo 130 ly hay hỏa tiễn SA-2 và SA-7 của cộng quân.
Tất cả người Mỹ c̣n kẹt lại Sài G̣n đă được mật báo rằng, ám hiệu của chiến dịch “Phase Two” sẽ là bản tin dự báo thời tiết trên đài Mỹ cho hay Sài G̣n nóng “trên 105 độ” trên đài Mỹ, theo sau bản nhạc White Christmas được phát mỗi 15 phút; những người Mỹ c̣n kẹt lại phải đổ về 13 địa điểm “LZs” – landing zone, ám hiệu các địa điểm bốc người bằng trực thăng trên nóc các ṭa cao ốc của người Mỹ tại trung tâm Sài G̣n. Chiến đấu cơ Mỹ sẽ bay sang từ Thái Lan để bắn hạ các hỏa tiễn SA-2 hay SA-7 của địch quân và hộ tống các trực thăng này ra biển.
Phía bên ngoài, các nhân viên làm việc với nước ngoài cùng các viên chức chính phủ cũng t́m cách di tản. Thành phần trí thức và giới giàu có, các thương gia t́m mọi cách liên lạc các đầu mối quan hệ nước ngoài để được ra đi. Phía bên ngoài đại sứ quán Hoa Kỳ lúc nào cũng đông đúc người ăn bận lịch sự, xin các quân cảnh Mỹ được gặp người này người kia.
Bưu điện Sài G̣n không dứt những hàng người liên tục điện tín cầu cứu khắp thế giới. Số điện tín tăng gấp bốn lần ngày thường, lên đến 20 ngàn bức điện được gởi ra từ lúc bưu điện mở cửa đến tận 8 giờ tối – giờ giới nghiêm. Các hăng Mỹ, ngân hàng hay các hăng thông tấn nước ngoài cũng đầy người chầu chực.
Không chỉ người Việt, giới ngoại giao nước ngoài cũng ra Tân Sơn Nhất di tản khỏi Sài G̣n. Đại sứ Anh, Đức, Canada, Thái Lan, Nhật Bản… đều đồng loạt ra đi, chỉ c̣n nhân viên đại sứ quán Pháp và Bỉ là các quốc gia có giao hảo ngoại giao với Hà Nội c̣n ở lại. Không c̣n mấy chuyến bay ra vào Sài g̣n v́ các hăng hàng không thế giới đă hủy toàn bộ các chuyến bay thường lệ đến VN của ḿnh.
Tại đại sứ quán Mỹ, một người đàn ông đang được phỏng vấn, là giáo sư đại học và không ai khác hơn là cháu ruột của Phạm văn Đồng, Thủ Tướng Bắc Việt. Nhân viên sứ quán hỏi “Bộ ông không tin vào chú ḿnh hay sao?”. Ông ta chỉ trả lời ngắn gọn “Không”. Những người may mắn được chấp thuận di tản chính thức là những người nằm trong danh sách 140 ngàn người có thể bị nguy hiểm của Bộ ngoại giao Mỹ, nhưng không chắc họ sẽ được ra đi hết bằng phi cơ. Một kế hoạch di tản mạo hiểm khác được các viên chức Mỹ chịu trách nhiệm vạch ra là đi cả bằng đường thủy nếu không c̣n đủ thời gian, và có thể ngang qua họng súng của địch quân.
Dân chúng các thành phố sắp hay đă bị thất thủ đổ dồn về Sài G̣n. Sự hoảng loạn châm ng̣i cho sự hoảng loạn. Và người dân Nam Việt Nam có lư do để hoảng loạn. Năm 1954, sau khi hàng triệu người di cư vào Nam, phong trào cải cách ruộng đất và đấu tố tại miền Bắc đă sát hại hàng vạn người, một con số ước tính dè dặt. Tết Mậu Thân 1968, sau khi chiếm đóng Huế, Cộng quân đă có một danh sách dài những người cần bị thủ tiêu; hàng ngàn thường dân vô tội đă bị sát hại tập thể.
Chọn lựa cuối cùng với nhiều người Việt là di tản. Những ngọn đèn cuối cùng rồi đă tắt.
ĐYT dịch
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
