Sau nhiều năm lép vế, Ukraine dường như đã tìm ra công thức chiến thắng trước Nga. Chưa rõ hiệu quả đến đâu nhưng xứng đáng để Kiev thử một lần.
Rẻ nhưng hiệu quả
Hai năm trước, Ukraine đã mua hơn chục máy bay không người lái Bayraktar TB2 từ Thổ Nhĩ Kỳ với giá khoảng 70 triệu USD.
Đó là sự khởi đầu của mối quan hệ đối tác quân sự nảy nở giữa hai quốc gia, được đẩy mạnh vào tháng trước khi Tổng thống Volodymyr Zelensky ký bản ghi nhớ hợp tác với công ty sản xuất Bayraktar TB2, thành lập các trung tâm đào tạo và bảo dưỡng chung tại Ukraine.
Đồng thời, Ukraine cũng thông báo sẽ mua thêm 24 chiếc Bayraktar TB2 và muốn thành lập nhà máy sản xuất máy bay không người lái (UAV) theo thiết kế của Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ có mối quan hệ phức tạp và thường xuyên căng thẳng với Nga – quốc gia là mối đe dọa địa chính trị chính của Ukraine.
Tuy nhiên, bất chấp xung đột và thường xuyên đứng hai bên bờ chiến tuyến ở Nagorno-Karabakh, Syria hay Libya – Ankara vẫn giữ được sợi dây liên kết với Nga.
Sitki Egeli, nhà phân tích quốc phòng tại Đại học Kinh tế Izmir cho biết: "Việc cung cấp cho Ukraine các thiết bị quân sự tiên tiến mang đến đòn bẩy hiếm có cho Ankara trong mối quan hệ phức tạp và căng thẳng với Moscow".
Vào năm tới, Ukraine sẽ có tới 36 chiếc Bayraktar TB2, biến hệ thống này trở thành một phần sức mạnh chính trong kho vũ khí quốc phòng.
Tuy nhiên, UAV của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thay đổi cuộc chơi đến mức nào trong cuộc xung đột tiềm tàng với Nga là điều vẫn chưa được chứng minh.
Bayraktar TB2 nổi tiếng là một máy bay không người lái giá rẻ nhưng hiệu quả trong vài năm qua, được thúc đẩy bởi chiến dịch quảng bá thành công của Thổ Nhĩ Kỳ dựa trên các video về hiệu suất hoạt động của hệ thống.
Mặc dù có thể được hưởng lợi từ thực tế chỉ một số quốc gia – Mỹ, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Trung Quốc - có UAV sản xuất hàng loạt đã được thử nghiệm thực chiến, nhưng hiệu suất của TB2 trong các cuộc xung đột gần đây là rất ấn tượng, đặc biệt là chống lại các hệ thống phòng không do Nga sản xuất.
Trong đợt giao tranh gần nhất ở Nagorno-Karabakh năm ngoái, TB2 được nhiều người coi là một trong những nhân tố chính đằng sau chiến thắng của Azerbaijan. Lực lượng Armenia, với các hệ thống phòng không có từ thời Liên Xô cũ kỹ, không thể đối phó với các UAV hiện đại của Azerbaijan.
Các cuộc xung đột ở Libya và Syria cũng cho thấy TB2 có hiệu quả, khi thường trực tiếp chống lại các hệ thống phòng không mới hơn do Nga sản xuất.
Trong một cuộc xung đột ngắn giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria vào đầu năm 2020, máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ đã phá hủy hàng trăm xe bọc thép và hệ thống phòng không của Syria.
Nạn nhân sau đó còn bao gồm các tổ hợp Pantsir S1, được coi là một trong những hệ thống phòng không tinh vi nhất của Nga.
Tại Libya, Thổ Nhĩ Kỳ - với sự ủng hộ dành cho Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA) - đã triển khai TB2 chống lại Quân đội Quốc gia Libya của tướng Khalifa Haftar. Trong chiến dịch này, các máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ đã tiêu diệt được hàng chục tổ hợp Pantsir-S1 do phía UAE cung cấp.
Tuy nhiên, ngay cả trong những xung đột này, TB2 vẫn phải chịu một tỷ lệ tiêu hao tương đối cao. Trong sáu tháng đầu năm 2020, ít nhất 16 TB2 thất lạc ở Libya, gần như tất cả đã bị bắn hạ. Ở Syria, quân chính phủ cũng bắn hạ được một số TB2.
Điểm yếu
Các thành công của TB2 không hoàn toàn cho thấy tính hiệu quả của hệ thống này trước những kẻ thù tinh vi, theo Dmitry Smirnov, cựu sĩ quan không quân Ukraine đang là học giả tại học viện không quân Ethiopia.
"Thành công của TB2 chống lại Pantsir ở Libya và Syria không có nhiều ý nghĩa", ông nói với Emerging Europe.
"Những hệ thống này là một phần của mạng lưới phòng không nhiều lớp, bao gồm mọi thứ, từ súng máy cỡ lớn đến tên lửa đất đối không tầm xa. Người Syria và người Libya, do hạn chế về tài chính, không thể có được một mạng lưới như người Nga".
"Điều này còn chưa cần xét đến chất lượng đào tạo các các kíp vận hành của hệ thống phòng không", ông nói thêm.
Theo Smirnov, UAV luôn dễ bị tấn công trước các đối thủ ngang hàng hoặc gần ngang hàng do tốc độ tương đối thấp và hoạt động ở tầm thấp.
Đây có thể là lý do tại sao Nga không tỏ ra lo lắng trước việc Ukraine mua sắm các hệ thống này.
"Bởi những máy bay không người lái tỏ ra nhạy cảm với hỏa lực mặt đất, nên giới lãnh đạo quân đội Nga có rất ít lo ngại về sự tăng cường máy bay không người lái Thổ Nhĩ Kỳ ở Đông Âu. Trong một cuộc xung đột gần như ngang hàng, những máy bay không người lái như TB2 không thể sống sót", chuyên gia phân tích Aaron Stein nêu quan điểm.
Do đó, Ukraine có thể phải cảnh giác khi đặt tất cả hy vọng vào TB2 để cung cấp một biện pháp răn đe hiệu quả đối với Nga.
TB2 không đắt, đặc biệt là so với một máy bay chiến đấu hiện đại. Điều này đồng nghĩa với việc quốc gia vận hành có đủ khả năng tài chính có thể duy trì mức tiêu hao cao đối với máy bay này.
Đây có lẽ là lý do tại sao Ukraine không chỉ mua TB2 với số lượng lớn mà còn lên kế hoạch sản xuất trong nước.
Dẫu cho TB2 có đạt được những kỳ vọng rất cao đặt ra hay không, vũ khí này chắc chắn là một sự nâng cấp lớn về khả năng phòng thủ của Ukraine.
Hơn nữa, thiết lập sản xuất trong nước sẽ mang lại cho Ukraine chuyên môn và bí quyết để phát triển các hệ thống vũ khí tinh vi hơn, cho cả mục đích sử dụng và xuất khẩu.
VietBF @ Sưu tầm
