Ban đầu không ai nghĩ đại dịch COVID-19 sẽ kéo dài và ngày càng tồi tệ như thế, để rồi cuộc sống sinh hoạt đảo lộn tất cả. Nhưng “đường dài mới biết ngựa hay,” từ những khó khăn đó, những người gốc Việt dù không biết nhau nhưng tự t́m đến nhau, bảo bọc nhau với một năm dài đăng đẳng, cho nên cộng đồng gốc Việt ở Little Saigon, miền Nam California, phải sống cùng đại dịch COVID-19.
Nhóm Phật tử đạo tràng chùa Viên Minh ủng hộ 200 phần ăn trưa và 200 khẩu trang y tế cho bệnh viện Orange Coast Memorial. (H́nh: Văn Lan)
Dịch COVID-19 bắt đầu từ những ngày đầu Tháng Mười Hai của năm 2019, ở thành phố Vũ Hán thuộc tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc.
Vào ngày 8 Tháng Mười Hai, một bệnh nhân ở Vũ Hán đến bệnh viện để được chăm sóc v́ có triệu chứng như viêm phổi. Đến cuối Tháng Mười Hai, các bệnh viện ở tỉnh Hồ Bắc báo cáo có bốn bệnh nhân bị bệnh với triệu chứng viêm phổi này.
Đến đầu Tháng Giêng, 2020, chính quyền địa phương công bố chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán là nguồn gốc của dịch bệnh mới, và Trung Quốc thông báo cho Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) vài ngày sau đó.
Trong lúc này, Hoa Kỳ chưa có ai nhiễm COVID-19 cho đến ngày 21 Tháng Giêng. Người nhiễm đầu tiên là một ông sống ở tiểu bang Washington, vừa du lịch ở Vũ Hán về.
Các sinh hoạt Little Saigon, cũng như California, vẫn diễn ra b́nh thường. Cộng đồng gốc Việt ở Little Saigon đang bận bịu đón Tết, và có thể nói vui hơn mọi năm v́ năm 2020 có đến hai diễn hành Tết.
Tết Canh Tư 2020 có diễn hành trên đại lộ Bolsa thuộc thành phố Westminster vào ngày Mùng Một Tết, tức 25 Tháng Giêng, có hàng ngàn người đến xem. Qua ngày Mùng Hai, 26 Tháng Giêng, Little Saigon có diễn hành thứ hai trên đường Westminster, thuộc thành phố Garden Grove.
Trong lúc này, Orange County có người nhiễm COVID-19 đầu tiên, là một ông trong độ tuổi 50. Đây là trường hợp thứ ba ở Hoa Kỳ.
Cô Lê Quỳnh Nhi (phải) cùng bạn chuẩn bị đi giao món cà ri gà cho người vô gia cư. (H́nh: Đằng-Giao)
Đến đầu Tháng Ba, California tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp y tế cho toàn tiểu bang v́ dịch COVID-19. Tại thời điểm này, California mới có 36 ca nhiễm COVID-19 và cả nước Mỹ chỉ mới có 158 ca.
Bắt đầu từ đây, cư dân ở khắp tiểu bang hoang mang, lo tích trữ giấy vệ sinh, khăn ướt khử trùng, nước rửa tay, nước uống, thực phẩm và những thứ cần thiết khác. Các chợ, siêu thị và nhất là trung tâm bán sỉ Costco đều hết sạch giấy vệ sinh và cả các loại thực phẩm đóng hộp, cư dân Little Saigon xếp hàng dài cả block đường để vào được chợ.
Các doanh nghiệp nhỏ của địa phương cũng bắt đầu gặp nhiều khó khăn. Nhà hàng, tiệm ăn không có khách đến. Sau đó là các tiệm nail và tiệm tóc, hai nghề có nhiều người gốc Việt làm, cũng không có khách. Lư do nhiều người không muốn đến tiệm nail hay tiệm tóc là v́ phải cho người khác chạm vào ḿnh, dễ tăng nguy cơ nhiễm COVID-19.
T́nh người trong đại dịch
Đến ngày 19 Tháng Ba, Thống Đốc Gavin Newsom của California ra “lệnh ở nhà” cho hơn 40 triệu dân của toàn tiểu bang. Dưới lệnh, chỉ có những cơ sở được coi là “tất yếu” được phép mở cửa.
V́ vậy, nhà hàng, tiệm nail và tiệm tóc ở Little Saigon phải đóng cửa. Lúc này, các nhà hàng vẫn được làm việc, nhưng không được cho khách vào ăn và chỉ được giao thức ăn hay bán cho khách mua mang về.
Bà Trần Ngọc Liên may khẩu trang y tế tặng bạn bè, bà con trong cơn dịch COVID-19. (H́nh: Văn Lan/Người Việt)
Bà Quốc Nguyễn, chủ nhân hệ thống Phở 86, Garden Grove, cho biết: “Khách giảm đi đáng kể, phải trên 50%. Theo lệnh chung nên tiệm chỉ bán to-go. Giờ bán hàng cũng thay đổi. Lúc trước, tiệm mở cửa từ 5 giờ sáng đến 10 giờ tối. Giờ th́ mở từ 8 giờ sáng đến 8 giờ tối thôi.”
Bà Liên Nguyễn, chủ tiệm Phở Lú, Garden Grove, tâm sự: “Chúng tôi vẫn mở cửa b́nh thường, nhưng không cho khách ngồi trong tiệm được. Mấy hôm nay chúng tôi mất rất nhiều khách, chỉ bán to-go lai rai vậy thôi.”
Dịch COVID-19 khiến nhiều bệnh viện và các cơ sở y tế ở Mỹ thiếu khẩu trang, quần áo bảo hộ, nước sát trùng, và nhiều thiết bị y tế khác. Hiểu được t́nh cảnh này, nhiều người gốc Việt đă sử dụng thời gian rảnh khi tuân thủ “lệnh ở nhà” để may khẩu trang tặng nhân viên y tế, bệnh nhân trong các bệnh viện.
Chị Trinh Phí, vốn là một nhân viên bán bảo hiểm, nay cùng các con ở nhà cắt vải, cho biết: “Tôi được hướng dẫn rằng chỉ cần mua loại vải 100% cotton là được. Chúng tôi đi mua vải về rồi cắt ra sau đó đưa cho ai biết may để làm giúp. Chúng tôi chọn loại vải kẻ để dễ cắt thẳng vải, các loại vải khác ḿnh cắt không quen dễ bị lẹm.”
Chị Trinh Phí cho biết, người khởi xướng nhóm của chị là chị Kiều Dung, thuộc Gia Đ́nh Phật Tử Huệ Quang, và chị Uyên Trang, thuộc Gia Đ́nh Phật Tử Phổ Đà, đều ở thành phố Santa Ana.
Ông John Ngô, chủ tịch công ty Whale Spa & Skyline Beauty Supply, đích thân khuân vác tặng phẩm. (H́nh: Đằng-Giao/Người Việt)
Chị Uyên Trang là một kỹ sư về nhu liệu điện toán, cư dân Cypress, cho biết: “Xuất phát từ thỉnh nguyện của một y tá tại bệnh viện San Diego cần khẩu trang, chúng tôi đă cùng nhau mua vải về cắt và nhờ các gia đ́nh biết may làm theo website hướng dẫn của Trung Tâm Pḥng Ngừa Dịch Bệnh Mỹ (CDC).”
Trưa Thứ Ba, 31 Tháng Ba, ông John Ngô, chủ tịch công ty Whale Spa & Skyline Beauty Supply, tặng bệnh viện MemorialCare Orange Coast Medical Center tại Fountain Valley 45,000 khẩu trang và 280,000 găng tay.
Cùng lúc, nhóm anh em nghệ sĩ gồm Mai Định, Doanh Huỳnh, Quốc Khanh và Nguyên Khang cũng tặng cho các nhà thương quanh vùng khoảng 40,000 khẩu trang y tế bằng vải cotton 100%.
Anh Mai Định nói: “Phải bằng vải cotton 100% th́ bệnh viện mới có thể sát trùng một cách hữu hiệu và giặt giũ để dùng lại nhiều lần.”
Bà Trần Ngọc Liên pháp danh Quảng Diệu Hiện, cư dân Santa Ana, nay đă về hưu, thuộc nhóm Thiền Sinh Sợi Nắng, cho biết sau khi cơn dịch lên cao điểm, bà đi kiếm mua khẩu trang đều hết sạch, nên: “Lúc trước tôi cùng cả nhóm tham gia việc may khẩu trang y tế ủng hộ cho các bệnh viện ở Irvine, tuy nhiên v́ lớn tuổi chậm chạp sợ ảnh hưởng cho cả nhóm, nay tôi chỉ may khẩu trang theo số ít cho bạn bè bà con trong gia đ́nh.”
Từ trái, ông Nguyễn Hoàng Sơn của nhóm Bút Nhóm Lửa Việt, hai vợ chồng ông Thịnh, Linh Mục Nguyễn Hoài Chương, ông Sơn Nguyễn. (H́nh: Thiện Lê/Người Việt)
Xưởng in BNSONS ở thành phố Orange tổ chức may khẩu trang và một số dụng cụ y tế như tấm che mặt (face shield) và bộ đồ bảo hộ cá nhân (personal protective equipment – PPE).
Việc này do Linh Mục Nguyễn Hoài Chương ở New York cùng nhóm Bút Nhóm Lửa Việt thực hiện chiến dịch “Mask Save Lives” (tạm dịch “Khẩu Trang Cứu Sinh Mạng”).
Ông Sơn Nguyễn, chủ xưởng in BNSONS, cho biết: “Tôi biết cha qua các hoạt động từ thiện và làm việc với ông được mấy năm rồi. Cha lúc nào cũng lo cho những người dễ gặp nguy hiểm. V́ vậy, công ty của tôi đang vắng việc trong thời buổi này và quyết định giúp cha trong những ǵ ḿnh có thể làm được.”
Ông c̣n nói xưởng BNSONS chuyên in đủ thứ, từ in bảng cho các siêu thị đến in áo thun, nên cho rằng chuyện giúp linh mục sản xuất các vật dụng y tế không có ǵ khó.
Chùa Viên Minh ở Garden Grove dù đang gặp khó khăn do bị cháy vào tối Mùng Một Tết Kỷ Hợi, tức ngày 5 Tháng Hai, 2019, nhưng trong đại dịch, chùa đă đến bệnh viện Orange Coast Memorial Hospital, Fountain Valley, để hiến tặng 1,500 khẩu trang và 800 phần ăn trưa đến các vị y bác sĩ, các y tá tại bệnh viện.
Cô Hoa Ngô, pháp danh Từ Cơ, trưởng nhóm của đạo tràng chùa Viên Minh, cho biết phái đoàn đă đến các bệnh viện tại Orange County, như Fountain Valley Hospital, Garden Grove Nursing Home, Orange Coast Memorial Hospital để “xin đóng góp một bàn tay, một chút ḷng tri ơn đến các vị y bác sĩ, y tá đă hy sinh, luôn đứng trong tuyến đầu để dành lại sự sống cho bệnh nhân.”
Hai người gốc Việt làm tấm che mặt. (H́nh: Thiện Lê/Người Việt)
Đến ngày 23 Tháng Năm, các nhà hàng ở Little Saigon được mở cửa lại để khách ngồi ăn bên trong lại, nhưng phải tuân theo các quy định như giảm số người trong tiệm xuống khoảng một nửa, và không được để gia vị, khăn giấy trên bàn, phải làm thực đơn xem xong một lần rồi bỏ.
Vào ngày 26 Tháng Năm, Thống Đốc Newsom cho phép các tiệm tóc khắp tiểu bang mở cửa lại, nhưng vẫn chưa cho phép tiệm nail hoạt động lại. Măi đến ngày 19 Tháng Sáu, các tiệm nail mới được mở cửa lại.
Nhưng rồi đại dịch càng lan rộng, đến ngày 1 Tháng Bảy, các nhà hàng ở Little Saigon phải dời bàn ăn ra ngoài trời, không cho khách ngồi bên trong nữa. Tiệm tóc và tiệm nail cũng không ngoại lệ, ngày 20 Tháng Bảy phải làm việc ngoài trời.
Ông Travis Vũ, chủ tiệm TravisVu The Salon ở Fountain Valley, chia sẻ: “Tôi nghe cũng sốc lắm, nhưng cũng phải ráng làm việc thôi. Trong khoảng thời gian ‘lockdown’ (đóng cửa) này, đâu ai muốn ḿnh không đẹp đâu, nên chúng tôi phải làm ngoài trời v́ ai cũng cần tiền để trả bill.”
Ông Travis Vũ, chủ tiệm TravisVu The Salon ở Fountain Valley, làm tóc cho khách ngoài trời hồi cuối Tháng Bảy. (H́nh: Thiện Lê/Người Việt)
Vào ngày 8 Tháng Chín, California cho phép các nhà hàng ở Orange County tiếp khách trong tiệm lại v́ quận hạt chuyển từ Bậc Tím (COVID-19 lây lan rộng khắp) sang Bậc Đỏ (lây lan đáng kể). Các nhà hàng được cho khách vào trong với 25% sức chứa của tiệm, và những chỗ lớn th́ không được quá 100 người. Trong lúc này, nhà hàng vẫn tiếp tục cho khách ăn ngoài trời.
Cho đến Tháng Mười Hai, Hoa Kỳ đang có hơn 19 triệu người nhiễm COVID-19 và hơn 330,000 người tử vong. California th́ có hơn 2 triệu người nhiễm và gần 24,000 người chết.
Đến ngày 3 Tháng Mười Hai, Thống Đốc Newsom công bố lệnh ở nhà mới, sẽ có nhiều hạn chế như hồi Tháng Ba. Lệnh này có hiệu lực vào tối 6 Tháng Mười Hai cho đến hết năm 2020.
Mọi thứ dồn dập xảy đến nhưng không khuất phục được ư chí và tấm ḷng thơm thảo của biết bao người gốc Việt.
Từ khi ngành nail tại California bị đ́nh trệ v́ COVID-19, nguồn thu nhập của cô Lê Quỳnh Nhi, một chuyên viên nail, bị cắt đứt hầu như hoàn toàn. Nhưng điều đó không ǵ cản cô làm việc thiện.
Hai mẹ con, bà Trang Huỳnh, chủ tiệm Bodhi Tree, và anh Việt Trần, chủ tiệm The Recess Room. (H́nh: Đằng-Giao/Người Việt)
Trường hợp của cô rất trớ trêu. Vừa sang một tiệm nail, cũng ở Newport Beach hồi Tháng Hai, cô phải phải trả tiền đất mỗi tháng $6,000. “Hằng tháng, vừa mất tiền lương vừa phải mất $6,000 ‘tiền hụi chết,’ hoàn cảnh của gia đ́nh tôi trở nên khó khăn,” cô nói. “Tôi sống một ḿnh với hai đứa con.”
Tiệm cô mới sang có tên là Darling Studio, vừa nhận làm nail, vừa nhận làm lông mi. “Cùng với một ‘partner,’ tôi bỏ ra mấy chục ngàn đô la sang tiệm. Chưa kịp làm ǵ th́ California bị đóng cửa,” cô nói.
“Trước khi sang, chúng tôi biết rằng muốn cho tiệm được hoàn chỉnh trước khi mở cửa đón khách th́ phải bỏ ra khoảng $80,000 nữa,” cô cho biết. Dù rằng chính phủ có nhiều chương tŕnh giúp đỡ giới tiểu thương nhưng cô không thuộc diện được cứu xét.
Thế nhưng, cô Lê Quỳnh Nhi, thay v́ ngồi nhà than vắn thở dài, lo âu cho đời sống ba mẹ con ḿnh, lại xắn tay áo bỏ tiền túi ra mua vải về may khẩu trang cho bạn bè và mua thức ăn về nấu cho nhân viên bệnh viện quanh Little Saigon từ tiền “COVID-19 stimulus (kích thích kinh tế)” do liên bang trợ cấp.
Xe nối nhau chờ nhận thức ăn do hai mẹ con, bà Trang Huỳnh, chủ tiệm Bodhi Tree, và anh Việt Trần, chủ tiệm The Recess Room, cung cấp. (H́nh: Phan Tấn Kiều cung cấp)
Khẩu trang cô may luôn nói lên ḷng quan tâm đến “mốt,” đến “fashion.” Cô chia sẻ: “Dĩ nhiên khẩu trang là để giữ vệ sinh công cộng, nhưng tôi nghĩ nếu nó đẹp mắt, nếu nó dễ nh́n th́ khi đeo vẫn thấy thích hơn. Cái nào hợp với quần áo th́ lại hay hơn nữa.”
Từ trước khi có dịch COVID-19, cô vẫn cung cấp thực phẩm nóng hổi cho người vô gia cư. Nhưng trong thời gian khó khăn này, cô nấu thức ăn cho cả người nghèo lẫn những chiến sĩ tuyến đầu (nhân viên y tế, bác sĩ, y tá…). Những món cô làm là heo quay kho nước dừa, cơm chiên, ḅ kho, cà ri, ḿ xào, ḿ xá xíu, chả gị…
Chỉ trong ba tháng, từ ngày 19 Tháng Ba khi California có lệnh đóng cửa, th́ anh Việt Phạm, đồng chủ nhân nhà hàng The Recess Room ở Fountain Valley, cùng mẹ là bà Trang Huỳnh, chủ tiệm ăn chay Bodhi Tree ở Huntington Beach, đă phân phát trên 10,000 phần ăn nóng cho bất cứ ai cần quanh Little Saigon.
Mỗi Chủ Nhật, hai mẹ con anh Việt hoàn tất khoảng 700 phần ăn. The Recess Room chuyên nấu thức ăn mặn, Bodhi Tree chuyên nấu món chay và phần ăn họ cung cấp có mặn, có chay, tùy theo tuần. Anh Việt thêm: “Chay hay mặn, chúng tôi đều thay đổi liên lục để người ăn không ngán.”
Quán Phở Lovers trên đường Bolsa, Westminster, hồi đầu Tháng Bảy, rồi đến Tháng Mười Hai, chỉ được cho khách ngồi ngoài trời. (H́nh: Thiện Lê/Người Việt)
Các món chay bà Trang làm là bún mắm thái, cơm b́ chả, cơm kho thập cẩm và các món mặn của anh Việt là cơm với gà rô ti, xá xíu, rau xào thập cẩm, gà nướng, cà tím kho gà…
Bà Trang nói: “Tôi biết rất nhiều người không quen ăn chay nên những món tôi làm đều ngon miệng và đầy đủ dinh dưỡng không khác chi món mặn hết.”
Tuy nhiên tâm nguyện của họ không chỉ là cung cấp chất bổ mà thôi. “Chúng tôi muốn những món ăn này không những làm no bụng người ta mà c̣n cung cấp t́nh thương cũng như sự quan tâm để làm ấm ḷng và bồi bổ tinh thần cho mọi người,” anh Việt tâm sự. “Tinh thần có vui vẻ th́ người ta mới trở nên người hữu ích cho xă hội được.”
“Chúng tôi chào đón mọi người, không phân biệt tuổi tác hay t́nh trạng tài chánh,” anh Việt nói. “Từ người già không có con cái săn sóc tới học sinh không có tiền ăn trưa tới những người thất nghiệp. Ai muốn đến cũng được.”
Một điều đặc biệt hơn nữa là hai mẹ con anh Việt không chỉ muốn giúp đỡ người cần thiết trong thời gian này, lúc cộng đồng đang bị ảnh hưởng COVID-19 mà thôi. “Chúng tôi muốn tiếp tục làm hoài chương tŕnh này v́ nhu cầu cần được giúp đỡ của những người thiếu thốn sẽ không bao giờ chấm dứt,” anh Việt cho biết. (Quốc Dũng & Đằng-Giao & Thiện Lê)
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
