Sau khi nhật báo Người Việt đưa tin liên quan đến bà Mã Thị Chu, xoay quanh cái chết của con trai bà là Lâm Chí Cường, còn gọi là Peter Lâm, Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm, thuộc văn phòng Luật Sư Liem H Do & Associates, cho biết văn phòng ông đã liên lạc và chính thức làm đại diện cho gia đình bà Mã Thị Chu để thực hiện việc khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến cái chết của con trai bà.
Nhân dịp này, Luật sư Đỗ Hiếu Liêm dành cho phóng viên Người Việt cuộc phỏng vấn các vấn đề liên quan đến vụ kiện này cũng như giải đáp một số thắc mắc mà nhiều độc giả đang quan tâm.
Ngọc Lan (NV): Chào Luật sư Đỗ Hiếu Liêm. Xin ông cho biết bằng cách nào ông biết đến trường hợp của bà Mã Thị Chu?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Khi chuyện xảy ra tôi đang đi vacation, khi về lại bận nhiều việc nên không để ý. Đến hôm Thứ Bảy, 8 Tháng Hai, tôi đọc được bài báo của Người Việt nói về bà Mã Chu, thấy hoàn cảnh bà đáng thương và cũng hơi bất nhẫn. Thêm nữa, qua bài báo, tôi được biết gia đình bà cũng chưa có ai thật sự đại diện nên tôi có nhờ một nhân viên đến để hỏi bà Chu có cần giúp gì hay không và gia đình đã có ai đại diện chưa thì bà Mã Chu nói chưa.
Tôi nói nếu chưa có ai đại diện thì tôi có thể gặp ông bà để hỏi thêm chi tiết về chuyện xảy ra liên quan đến cái chết của em Lâm Chí Cường hay Peter Lâm.
Ngày Thứ Ba, 11 Tháng Hai, tôi cùng 2 luật sư của văn phòng nói chuyện với cả 2 ông bà. Sau khi nói chuyện, tôi đề nghị bà cho tôi một vài ngày để nói chuyện lại với những luật sư khác trong văn phòng cũng như để tìm hiểu thêm về vụ này và sẽ gặp lại bà để cho bà biết là văn phòng có đại diện cho bà trong trường hợp này được hay không.
Sau khi tất cả 4 người luật sư ở đây đã có tham khảo và hỏi bà Chu các chi tiết xảy ra như thế nào, tới ngày Thứ Tư, 12 Tháng Hai, chúng tôi chính thức đại diện cho ông bà Mã Chu.
 |
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm, thuộc văn phòng Luật Sư Liem H Do & Associates,
chính thức đại diện cho gia đình bà Mã Thị Chu trong vụ kiện liên quan đến cái chết của con trai bà, Peter Lâm. (Hình: Ngọc Lan/Người Việt) |
NV: Từ lúc chính thức làm đại diện cho bà Mã Chu, Luật Sư đã làm những công việc gì?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Sau khi đại diện xong, tôi cùng một luật sư và một nhân viên đến nhà bà để quan sát, chụp hình, quay video lại theo những gì bà Chu kể lại để coi như một bằng chứng về sau, trong trường hợp phải ra tòa để giúp cho bồi thẩm đoàn hay là quan tòa có khái niệm rõ ràng hơn về chuyện đã xảy ra.
Đồng thời, chúng tôi cũng lập tức liên lạc với những chuyên viên y tế để lo vấn đề điều tra thêm về nguyên nhân cái chết của em Peter Lâm. Vì theo tôi được biết, chuyện xảy ra vào khoảng 8 giờ đến 8 giờ 30 tối ngày 5 Tháng Giêng. Sau đó em được chở vào bệnh viện nhưng chưa chết cho đến ngày 9 Tháng Giêng, tức 4 ngày sau thì em mới chính thức chết. Tôi không biết nhiều hơn ngoài giấy của bệnh viện cho biết là em bị trụy tim. Giấy này không phải là một phúc trình khám nghiệm tử thi (autopsy report).
NV: Ông có giả thiết nào liên quan đến cái chết của Peter Lâm không?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Thường thường, những vụ như thế này rất khó, bởi vì ở đây mình không dám quyết đoán. Ngay bây giờ mình có thể nghĩ trong khi các nhân viên của Sở cứu hỏa Garden Grove bắt giữ em Lâm Chí Cường lại để mang đi nhà thương, có thể có những chuyện gì xảy ra liên hệ đến cái chết của em. Vì theo bà Mã Chu thì một người trong số những nhân viên cứu hỏa cứ đánh em khiến bà rất sợ hãi, có lúc phải kêu ông chồng chạy ra vì sợ họ đánh cả hai vợ chồng. Đó là cái nhìn của bà Mã Chu. Còn chuyện đó xảy ra thế nào mình hoàn toàn không biết.
NV: Các thủ tục pháp lý được thực hiện như thế nào khi xảy ra trường hợp như thế này?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Thường những chuyện như vậy, khi đưa đến những thương tích nặng, nhất là chết người, thì bao giờ Văn phòng Biện lý Quận Cam (vì chuyện này xảy ra ở Quận Cam) cũng sẽ làm cuộc điều tra để coi trong vấn đề này có vụ án hình sự nào hay người nào có thể bị truy tố về hình sự hay không.
Thường mình sẽ không biết được ai liên hệ đến, ngay cả tên của nhân viên sở cứu hỏa liên hệ, hay quan trọng nhất là phúc trình của người làm giám nghiệm tử thi của quận Cam, mình cũng không biết được cho đến khi cuộc điều tra của Văn phòng Biện lý cuộc Quận Cam chấm dứt.
Tuy nhiên, mình có thể có một cái “claim” đối với Sở cứu hỏa thành phố Garden Grove. Khi mình muốn “claim” một cơ quan chính quyền nào thì luật đòi hỏi trong vòng 6 tháng mình phải làm “profile claim,” tức là cho chính quyền thành phố biết có nạn nhân khiếu nại về thương tích hay chết người…
Nếu mình không làm đơn khiếu nại này trong vòng 6 tháng thì có thể mình sẽ bị hạn thời tiêu, trừ những trường hợp thật đặc biệt thì tòa mới cho thêm thời gian.
Khi thành phố nhận được “root claim” đó thì đa số trường hợp họ sẽ từ chối đơn khiếu nại đó.
Khi họ từ chối thì có 2 trường hợp xảy ra. Nếu họ từ chối, họ sẽ gửi một lá thư cho mình biết có thời hạn đến khi nào làm đơn kiện. Có những trường hợp họ không nói gì hết thì bắt buộc mình phải làm đơn kiện, tức “file a lawsuit”.
NV: Như vậy, trong trường hợp này, mình sẽ kiện với lý do gì?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Trong trường hợp này, nếu chuyện xảy ra thì có thể có một vấn đề gọi là vi phạm nhân quyền, tức quyền của người công dân đã bị vi phạm khi cơ quan chính quyền trong lúc hành xử đã đi vượt quá quyền hạn của họ, đưa đến thiệt hại về vật chất, thương tích hay làm chết người cho người công dân.
Trong vấn đề vi phạm nhân quyền, có thể đưa đến việc truy tố hình sự hay đưa đến việc bồi thường về dân sự.
Với việc truy tố hình sự thì đó là độc quyền của chính phủ, trong trường hợp này là Văn phòng Biện lý Quận Cam được độc quyền.
Riêng đối với chúng tôi, khi thụ lý vấn đề này chúng tôi chỉ nhìn trên khía cạnh vi phạm nhân quyền ở khía cạnh bồi thường thiệt hại về dân sự từ cái chết của em Peter Lâm.
NV: Phải chờ đến khi bên Văn phòng Biện Lý Quận Cam đưa ra những phúc trình điều tra của họ thì mình mới bắt đầu kiện hay mình có thể làm ngay khi sự việc xảy ra?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Vẫn cứ phải làm vì mình có thời hạn trong luật định để nộp đơn khiếu nại hay nộp đơn kiện.
Đương nhiên vụ kiện phải kéo dài thời gian. Mình có thể qua các án lệnh của tòa để xin những phúc trình đó. Tuy nhiên với luật California, khi những điều tra hình sự chưa chấm dứt thì tòa cũng không có bắt buộc các cơ quan chính phủ có liên hệ phải đưa ra phúc trình.
Và cũng không ai cấm mình có những cuộc điều tra riêng. Do đó khi nhận thụ lý hồ sơ nào thì bắt buộc mình phải có những điều tra riêng của mình, từ việc mướn chuyên viên coi những khía cạnh chuyên môn hay phải mướn thám tử để lấy lời khai của người liên hệ đến việc này… Những chuyện này rất quan trọng, mình phải làm. Đó là việc của mình. Còn chính phủ làm thì là việc của chính phủ.
NV: Tại sao mình phải có điều tra riêng?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Có những trường hợp, nhiều khi vô tình, nhiều khi cố ý, các văn phòng chính phủ không đưa hết bằng chứng hay nhân chứng, hay có thể có những kết luận sai lạc. Do đó khi thụ lý, bổn phận mình phải đi tìm sự thật. Mình phải tốn kém để có những cuộc điều tra riêng, chứ không thể trông cậy hoàn toàn vào cuộc điều tra của chính phủ.
Trong quá khứ, như vụ của Andy Trần mà chúng tôi thụ lý, tin tức của cơ quan chính quyền đưa ra trong thời gian đầu hoàn toàn sai lạc hay có những nhân chứng mà họ không hỏi kỹ, hay có những nhân chứng mà họ không đếm xỉa đến, không lấy lời khai. Nên bổn phận của mình khi đi kiện là phải chứng minh là nhân viên chính phủ đã làm gì sai trái.
NV: Khi điều tra những trường hợp chết người như Peter Lâm, có luật nào qui định thời gian giữ thi hài trong bao lâu không?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Không có qui định. Tuy nhiên, sau khi làm giảo nghiệm xong thì họ cho mang xác về. Trong trường hợp của Peter Lâm, lúc 11 giờ sáng ngày Thứ Hai, 17 Tháng Hai, gia đình sẽ hỏa táng em và việc khám nghiệm tử thi đã chấm dứt lâu rồi chứ không phải đến bây giờ.
NV: Có, hay không có, việc thi hài có thể phải để lại một vài tháng hoặc có khi phải ướp xác lại cả năm?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Không có!
Với những trường hợp chết người như thế này, bao giờ họ cũng lấy máu làm xét nghiệm liền, vài ngày sau là biết kết quả trong máu có vấn đề gì hay không. Sau đó họ làm giảo nghiệm tử thi. Thủ tục làm giảo nghiệm tử thi rất nhanh, chỉ vài tiếng đồng hồ là xong. Và họ không cần giữ nguyên cái xác đó đâu. Không cần. Nếu họ có nghi vấn thì họ chỉ giữ một vài mẫu thuộc các cơ quan nội tạng thôi, để trong tương lai khi cần thì ai đó có thể làm xét nghiệm lại phần đó chứ không có lý do gì giữ lại nguyên cái xác. Điều đó không đúng. Nhất là trong tiến bộ khoa học ngày hôm nay.
Ngay khi gia đình cho phép là mình có thể làm giảo nghiệm tử thi ngay, không phải đợi.
Như trường hợp của em Peter Lâm, dĩ nhiên cái chết này không phải bình thường, do đó bắt buộc phải làm nhiều thứ xét nghiệm, mà thường nhất là làm giảo nghiệm tử thi.
Và dĩ nhiên làm càng sớm càng tốt và không có gì là khó khăn trong chuyện này. Không có chuyện ướp xác, mà cũng không cần phải làm như vậy vì với kỹ thuật tân tiến bây giờ, nhiều khi một sợi tóc cũng có thể biết được người đó bị đầu độc chết hay vì lý do nào khác. Nên nói việc phải giữ xác lại tháng này qua tháng kia thì thật sự không đúng.
NV: Theo Luật Sư, quá trình điều tra phải lâu và tốn kém, trong khi bà Chu lại quá nghèo. Như vậy thì làm sao bà có thể trả tiền cho luật sư?
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm: Ngay từ lúc đầu tôi đã nói, đối với tất cả các vụ kiện về thương tích hay chết người thì bao giờ văn phòng tôi cũng phải hỏi để coi nó có thành “case” hay không, nếu trong trường hợp không thành case, nguyên nhân quá rõ ràng thì mình đành chịu, còn những trường hợp có nghi ngờ, cho dù mình nghĩ có thể có ai làm lỗi đây thì bao giờ mình cũng sẽ muốn nắm lấy cơ hội để thử.
Trường hợp con bà Chu là trường hợp rất thương tâm. Mỗi khi nói chuyện với bà Chu là bà khóc. Khi xảy ra chuyện, em được đưa vô nhà thương, gia đình nghèo không có chiếc xe đi lại, bà Chu chỉ có mỗi cái xe đạp mà là xe con nít chứ cũng không phải xe người lớn nữa, đó là phương tiện duy nhất của gia đình. Do đó bà phải đi xe bus để thăm con. Cứ 4 giờ sáng phải dậy để chờ xe bus vô thăm con, mỗi ngày vô thăm con mấy lần. Tôi thấy rất tội nghiệp.
Do đó, chúng tôi nói không cần biết phải tốn kém thế nào, bà không phải chịu bất cứ lệ phí nào, vì tôi nghĩ đối với tình trạng của bà, nếu mình giúp được thì mình giúp, chứ đây không phải là trường hợp để mình lấy tiền của người đó, cho dù bất cứ lý do gì. Ngoài ra mình cũng là người Việt Nam với nhau, mình thấy hoàn cảnh thương tâm, mình giúp được cứ giúp, chứ không thể thấy họ như vậy mà lợi dụng thì tôi thấy không nên, không được.
***
Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm sinh năm 1950. Năm 16 tuổi, ông đại diện học sinh Chu Văn An thi và giật giải Anh Ngữ Toàn Quốc. Sau đó, ông vào học Đại học Sư phạm Sài Gòn ban Anh Văn, cùng lúc ông ghi danh học luật khoa.
Tốt nghiệp thủ khoa trường đại học sư phạm, ông chọn nhiệm sở là trường Nguyễn An Ninh để giảng dạy. Năm 1974 ông tốt nghiệp cử nhân luật.
Sang Mỹ năm 1975, và từ Tháng Chín năm 1975 ông bắt đầu đi học trở lại chương trình MBA ở Hawaii. Sau đó, ông đổi sang học ngành Khoa học Chính Trị, lấy bằng cao học và được chọn vào học chương trình tiến sĩ.
Ông tốt nghiệp ngành luật năm 1983 tại University of Hawaii. Năm 1987 ông lấy bằng hành nghề ở California và từ năm 1988, Luật sư Đỗ Hiếu Liêm hành nghề tại Orange County cho đến hiện nay.
nv
