Tụt hậu về công nghệ UAV, Mỹ học hỏi kinh nghiệm từ Ukraine

[Romano]

Chỉ cần gắn thêm chất nổ, một thiết bị bay không người lái (UAV) giá chưa tới 1.000 USD có thể hạ gục cả xe tăng trị giá hàng triệu USD. Với nhiều quân nhân Mỹ, công nghệ và chiến thuật này vẫn còn mới mẻ. Nhưng đối với quân đội Mỹ, đó lại là vấn đề lớn.
Mỹ gấp rút "xóa mù UAV"

Theo CNN (Mỹ), xung đột Nga - Ukraine đã thúc đẩy làn sóng “tiến hóa” của thiết bị bay không người lái, đến mức Mỹ vốn sở hữu quân đội và tổ hợp công nghiệp quốc phòng tiên tiến nhất thế giới, đã bị tụt hậu.

Hầu hết binh lính Mỹ thiếu kiến thức chiến đấu với các hệ thống không người lái. Mặc dù Mỹ đã đạt nhiều thành tựu trong chế tạo các loại vũ khí lớn, đắt tiền như chiến đấu cơ, xe tăng, tên lửa…, nhưng xét về nhiều mặt, nước này vẫn chưa sẵn sàng để nhanh chóng sản xuất số lượng lớn các hệ thống nhỏ, rẻ tiền, như thiết bị bay không người lái. Các quan chức quốc phòng Mỹ hiện đang gấp rút bắt kịp.

Vào tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã gửi một bản ghi nhớ tới các lãnh đạo cấp cao nhằm thúc đẩy việc áp dụng thiết bị bay không người lái của quân đội Mỹ. Trong những tháng gần đây, quân đội Mỹ bắt đầu chế tạo và in 3D thiết bị bay không người lái, đồng thời huấn luyện trên các thiết bị mô phỏng.

Tướng Curt Taylor, chỉ huy Sư đoàn Thiết giáp số 1 của Lục quân Mỹ, vào tháng 7 chia sẻ với CNN: “Đây không phải là vấn đề của ngày mai. Mà là vấn đề hôm nay. Và trận chiến đầu tiên của cuộc chiến tiếp theo sẽ có sự tham gia của thêm nhiều thiết bị bay không người lái”.

Đại tá Nick Ryan, người phụ trách văn phòng giám sát việc tích hợp thiết bị bay không người lái, nói với CNN rằng đã có kế hoạch để đảm bảo mọi đơn vị trong Lục quân Mỹ được trang bị thiết bị bay không người lái vào tài khóa 2026. Mục tiêu cuối cùng là để binh lính coi thiết bị bay không người lái như thể đây là “vũ khí cá nhân, radio, kính nhìn đêm hay lựu đạn của họ".

Theo Sáng kiến Replicator của Lầu Năm Góc - chương trình được công bố năm 2023 nhằm thúc đẩy sản xuất hàng loạt các hệ thống giá rẻ cho quân đội, Mỹ đặt mục tiêu chế tạo chỉ 3.000 thiết bị bay không người lái trong hai năm.

Học hỏi từ Ukraine

Trong khi các đơn vị quân đội đang nỗ lực để bắt kịp tốc độ, Mỹ lại phải đối mặt với rào cản sản xuất để sánh ngang với năng lực và sản lượng của các quốc gia như Trung Quốc, Nga.

Việc thúc đẩy các hệ thống nhỏ hơn, rẻ hơn là một cuộc đại tu tư duy của ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ. Các công ty không còn đủ khả năng dành nhiều năm để phát triển hoặc cập nhật một thứ gì đó có thể đã trở thành lỗi thời ngay ở thời điểm đưa vào tay người lính ở tiền tuyến.

Ông Chris Brose, Chủ tịch của công ty công nghệ quốc phòng Anduril Industries, cho biết vấn đề là Lầu Năm Góc từ trước đến nay vẫn nhìn nhận thiết bị bay không người lái tương tự cách họ xem xét việc mua sắm vũ khí quốc phòng cỡ lớn.

Trong khi các công ty Ukraine thường sử dụng linh kiện và chip giá rẻ của Trung Quốc cho thiết bị bay không người lái, thì những linh kiện đó lại bị cấm trong vũ khí của Mỹ. Đáng chú ý, những linh kiện đó tại Mỹ trong một số trường hợp đắt hơn gấp 100 lần. Sản xuất số lượng lớn sẽ giảm chi phí, nhưng có thể vượt cầu.

Ukraine đã đề nghị hỗ trợ Mỹ sản xuất thiết bị bay không người lái. Mỹ vốn đã chuyển hàng tỷ USD vũ khí cho Ukraine và hiện tại Ukraine nhìn thấy cơ hội để gửi lại một số thứ cho Washington. Trong chuyến thăm Nhà Trắng vào tháng trước, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề xuất với Tổng thống Donald Trump về thỏa thuận trị giá 50 tỷ USD để cung cấp và đồng sản xuất thiết bị bay không người lái với Mỹ. Ông Zelensky nói với các phóng viên rằng chương trình này hiện vẫn chưa được hoàn thiện nhưng trong vòng 5 năm tới sẽ đạt khả năng cung cấp 10 triệu hệ thống không người lái/năm.

Phó Thủ tướng Ukraine Mykhailo Fedorov chia sẻ với CNN: “Đặc biệt trong 6 tháng gần đây, đã xuất hiện thay đổi căn bản trong nhìn nhận về cách hoạt động của thiết bị bay không người lái cũng như tiến trình phát triển của ngành này”.

Ông Fedorov cho biết ông nhận thấy nhu cầu về dữ liệu thiết bị bay không người lái của Ukraine tăng đột biến. Hàng chục nghìn video quay bằng thiết bị bay không người lái về các cuộc tấn công có thể sử dụng để đào tạo hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI). Theo ông Fedorov, Kiev có thể tận dụng những đổi mới về thiết bị bay không người lái của mình để đổi lấy hỗ trợ tài chính hoặc vật chất nhiều hơn trong tương lai.

Ông Fedorov nhấn mạnh: “Đây là quân bài địa chính trị mà Tổng thống của chúng tôi sẽ cân nhắc cách sử dụng. Nó sẽ là hỗ trợ lớn cho các đồng minh và chính xác là mối quan hệ mà chúng tôi cần có với họ. Chúng tôi cung cấp thiết bị bay không người lái chất lượng cao, dữ liệu chất lượng cao cùng chuyên môn của mình và đổi lại, chúng tôi nhận được nhiều hỗ trợ an ninh hơn”.

Vào tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cho biết các công ty nội địa đã tăng năng lực sản xuất lên 4 triệu thiết bị bay không người lái trong năm nay.

Các nhà phân tích cho rằng chiến tranh bằng thiết bị bay không người lái ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương rộng lớn sẽ rất khác so với trên những mặt trận ít dịch chuyển của xung đột Nga–Ukraine. Tuy nhiên, công nghệ được sử dụng có thể vẫn giống nhau và Trung Quốc hiện đã sản xuất hàng chục triệu thiết bị bay không người lái cỡ nhỏ mỗi năm – điều khiến Mỹ lo ngại.

Ông Samuel Bendett, chuyên gia phân tích quân sự kiêm cố vấn tại Trung tâm Phân tích Hải quân, nhấn mạnh: “Chúng ta phải sẵn sàng cho điều đó. Chúng ta phải hiểu thực chất. Đây là bước chuyển công nghệ mà giờ đây không còn đường lùi”.