Mối quan hệ Mỹ - Ấn đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, khi những lời lẽ công kích từ cố vấn thân cận của Tổng thống Trump liên tục đổ thêm dầu vào lửa.
Peter Navarro, một trong những cố vấn tin cậy và lâu năm nhất của Tổng thống Mỹ Donald Trump, gần đây liên tục có lời lẽ công kích Ấn Độ và Thủ tướng Narendra Modi. Ông nói với Bloomberg ngày 27/8 rằng xung đột giữa Nga và Ukraine là "cuộc chiến của ông Modi".
Một ngày sau, Navarro viết trên X rằng New Delhi đã trở thành "bên tiếp tay" giúp dầu thô Nga né các lệnh trừng phạt của phương Tây. Cuối tuần qua, ông nói trên Fox News rằng các quan chức Ấn Độ đang "hưởng lợi" từ cuộc xung đột. Ấn Độ đã nhiều lần bác bỏ những cáo buộc như vậy.
Mối quan hệ giữa Mỹ và Ấn Độ, quốc gia từng được ông Trump ca ngợi là đối tác chiến lược quan trọng, đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Những ngôn từ gay gắt của Washington đối với New Delhi đang khiến tình hình thêm trầm trọng và gây cản trở các nỗ lực hàn gắn quan hệ song phương.
Cố vấn thương mại Mỹ Peter Navarro và Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 13/2. Ảnh: Reuters
Những bình luận công kích từ cố vấn kinh tế của ông Trump đã làm gia tăng nỗi phẫn nộ ở Ấn Độ, nơi các doanh nghiệp đang hứng chịu mức thuế quan nặng nề của Mỹ. Tháng trước, ông Trump tăng thuế lên 50% để trừng phạt nước này vì mua dầu Nga. Giới phân tích chính trị thậm chí lo ngại những động thái này có thể châm ngòi cho làn sóng chống Mỹ ở Ấn Độ và dẫn tới hậu quả lâu dài.
"Những lời chỉ trích của cố vấn này thực sự khiến New Delhi phật lòng", Chietigj Bajpaee, nhà nghiên cứu cấp cao về Nam Á tại tổ chức Chatham House, nói và cảnh báo điều này có thể thúc đẩy Ấn Độ giảm hợp tác với Washington trong nhiều lĩnh vực quan trọng như quốc phòng.
Một quan chức Mỹ giấu tên cho hay chính quyền Trump thừa nhận những bình luận của ông Navarro "không giúp ích" cho quan hệ hai nước, và Bộ Ngoại giao Mỹ được giao nhiệm vụ tìm cách ổn định lại mối quan hệ với Ấn Độ.
Ngoại trưởng Marco Rubio và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer là những người đang cố tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng ngoại giao này. Nguồn tin am hiểu vấn đề cho hay ông Rubio và ông Greer gần đây tới Phòng Bầu dục để trình bày với Tổng thống đề xuất thỏa thuận thương mại với Ấn Độ, nhưng bị ông Trump từ chối.
Trọng tâm của đề xuất là việc Ấn Độ sẽ giảm đáng kể thuế nhập khẩu với hàng hóa Mỹ. Đây được xem là nhượng bộ lớn của New Delhi trong cuộc đối đầu thương mại kéo dài giữa hai nước. Đại sứ quán Mỹ tại Ấn Độ cũng đăng bài trên X, nhấn mạnh quan hệ đối tác giữa hai bên tiếp tục đạt những đỉnh cao mới, mô tả đây sẽ là quan hệ mang tính biểu tượng cho thế kỷ 21.
Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Anna Kelly nói với Washington Post rằng "Tổng thống Trump và Thủ tướng Modi có quan hệ tôn trọng lẫn nhau, đồng thời các nhóm quan chức Mỹ và Ấn Độ vẫn duy trì liên lạc về toàn bộ ưu tiên ngoại giao, quốc phòng và thương mại của mối quan hệ đối tác chiến lược".
Phòng báo chí Bộ Ngoại giao Mỹ cũng ra tuyên bố cho hay "Ấn Độ nên nỗ lực nhiều hơn để giải quyết các lo ngại về thương mại của Mỹ", thêm rằng chính quyền ông Trump chỉ đang làm việc để bảo vệ người lao động và lợi ích của Mỹ.
Tuy nhiên, các nguồn tin cho hay ông Trump đã từ chối thỏa hiệp về thuế quan trừ khi Ấn Độ cam kết giảm mua dầu Nga. "Ấn Độ mua phần lớn dầu và vũ khí từ Nga, nhập rất ít từ Mỹ. Họ giờ đây đề nghị giảm thuế quan về 0, nhưng đã quá muộn", ông Trump viết trên mạng xã hội ngày 1/9, thêm rằng mối quan hệ kinh tế Mỹ - Ấn là "hoàn toàn là thảm họa một chiều".
Những động thái như vậy dường như không hiệu quả trong dập lửa căng thẳng trong quan hệ song phương.
"Một mặt, các vị nói về tình hữu nghị bền chặt giữa hai nước, nhưng mặt khác các quan chức ở Washington lại có những bình luận gay gắt mỗi ngày", Sujeet Kumar, nghị sĩ thuộc đảng Bharatiya Janata cầm quyền của Thủ tướng Modi, viết trên X.
Thủ tướng Modi, người từng dành nhiều năm vun đắp quan hệ cá nhân với ông Trump, đã đáp lại những động thái của Mỹ bằng lập trường cứng rắn. Một ngày sau khi ông Trump công bố mức thuế mới, Thủ tướng Modi nói Ấn Độ sẵn sàng "trả giá đắt" để không gây tổn hại cho nông dân, công nhân ngành sữa và ngư dân chỉ vì một thỏa thuận thương mại với Mỹ.
"Sẽ là bất hạnh khi sự phụ thuộc dần trở thành thói quen", ông Modi nhấn mạnh về tầm quan trọng của tự lực tự cường quốc gia trong Ngày Độc lập của Ấn Độ hôm 15/8.
New Delhi cũng không có dấu hiệu nào cho thấy sẽ giảm mua dầu Nga. Bộ trưởng Dầu mỏ Ấn Độ Hardeep Singh Puri tuần này cho hay New Delhi "không vi phạm quy tắc" và đang "giữ cho giá toàn cầu không tăng vọt".
Ông Modi gần đây cũng tới Trung Quốc dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và gặp Chủ tịch Tập Cận Bình. Tuyên bố từ hai phía không nêu chi tiết nội dung cuộc gặp, nhưng hai lãnh đạo đều cam kết sẽ khắc phục các điểm còn bất đồng để mang lại lợi ích cho 2,8 tỷ dân hai nước.
Trong khi đó, thiện cảm dành cho Mỹ đang giảm dần ở Ấn Độ. Ramdev, doanh nhân nổi tiếng ủng hộ ông Modi, đã kêu gọi người tiêu dùng Ấn Độ tẩy chay các thương hiệu Mỹ để đáp trả mức thuế 50% của ông Trump.
"Không một người Ấn Độ nào nên đến quầy Pepsi, Coca-Cola, Subway, KFC hoặc McDonald's. Nếu chúng ta làm được điều này, rắc rối sẽ xảy ra ở Mỹ", ông nói.
