"Đổi máy bay nhỏ nhưng không nhận được máy bay to", Iran hối tiếc vì chốt kèo với Nga?

[therealrtz]

Iran có đang hối tiếc?

Trong gần ba năm qua, các máy bay không người lái (UAV) tấn công cảm tử Shahed-136 do Iran thiết kế, sử dụng động cơ cánh quạt và mang theo thuốc nổ, đã liên tục được Nga sử dụng để nhắm mục tiêu vào các thành phố của Ukraine.

Trong suốt thời gian đó, Nga đã thực hiện những sửa đổi đáng kể, thay đổi từ động cơ, đầu đạn cho đến cả màu sơn của loại UAV này. Hệ quả là, giới lãnh đạo Iran có thể bắt đầu cảm thấy hối tiếc về một số khía cạnh trong thỏa thuận cung cấp UAV "cây nhà lá vườn" của mình cho Moscow, tờ Forbes nêu quan điểm.

Theo một báo cáo của CNN mới đây, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Tehran đang cảm thấy hối tiếc vì đã bán UAV cho Nga, trong bối cảnh Moscow đã nội địa hóa gần 90% dây chuyền sản xuất Shahed và tạo ra các phiên bản tinh vi hơn mà không cần nhiều sự tham gia từ phía Iran.

Báo cáo này xuất hiện giữa lúc sự hoài nghi trong dư luận Iran ngày càng gia tăng. Quốc gia này đặt câu hỏi về lợi ích từ mối quan hệ đối tác quân sự với Moscow, và cụ thể Iran nhận lại được gì sau những hỗ trợ đáng kể của mình.

"Từ những lời hứa hẹn chưa được thực hiện của Nga về việc cung cấp các hệ thống phòng không như S−400 và tiêm kích Su−35, cho đến sự trì hoãn liên tục trong hợp tác quân sự, tất cả cho thấy mối quan hệ đối tác này chỉ dựa trên các lợi ích ngắn hạn”, một bài xã luận ngày 5/8 trên tờ Shargh của Iran, bình luận.

Chỉ trong tháng 7 vừa qua, Nga đã tiến hành số lượng kỷ lục 6.129 cuộc tấn công bằng UAV Shahed nhắm vào Ukraine, tăng mạnh so với con số 5.337 cuộc vào tháng 6.

Riêng ngày 9/7, Nga đã huy động tới 728 chiếc UAV. Không dừng lại ở các đợt không kích quy mô lớn này, Moscow còn kế hoạch tấn công Ukraine bằng một đợt tập kích duy nhất với 2.000 chiếc UAV Shahed.

Các đợt tấn công dồn dập với quy mô khổng lồ như vậy là nhờ Nga đã nội địa hóa việc sản xuất UAV Shahed-136 tại Khu kinh tế đặc biệt Alabuga, nằm cách Moscow hơn 965 km về phía đông. Iran đã cho phép Nga sản xuất loại UAV này trong khuôn khổ một thỏa thuận trị giá 1,75 tỷ USD đạt được vào đầu năm 2023.

Ngay từ tháng 2/2023, các mảnh vỡ của UAV Shahed được tìm thấy ở Ukraine đã cho thấy chúng được trang bị đầu đạn đa năng, phù hợp để tấn công các mục tiêu hạ tầng quy mô lớn như lưới điện quốc gia. Cuối năm đó, các phiên bản Shahed mới xuất hiện với lớp sơn phủ màu đen chứa carbon, giúp chúng khó bị radar phát hiện hơn. Gần đây nhất, các biến thể Shahed sử dụng động cơ phản lực với tốc độ cao và trần bay lớn hơn đang buộc Ukraine phải sử dụng đến những loại tên lửa đất đối không hiện đại nhất để đối phó.

Bên cạnh đó, Nga cũng đang mở rộng các cơ sở sản xuất để có thể cho ra lò số lượng lớn hơn nữa các loại UAV cải tiến dựa trên thiết kế của Iran.
Chuyện người trong cuộc

Về mặt chính thức, Iran phủ nhận việc bán bất kỳ loại UAV quân sự nào cho Nga kể từ khi xung đột toàn diện ở Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, và chỉ thừa nhận đã bán một số ít trước cuộc chiến.

Nhưng trên thực tế, các báo cáo cho thấy Tehran đã vận chuyển nhiều lô UAV Shahed bằng cả đường biển và đường hàng không, đồng thời cung cấp cho Nga các gói chuyển giao công nghệ sâu rộng ngay từ những ngày đầu của cuộc chiến.

Hợp đồng năm 2023 ban đầu đặt mục tiêu sản xuất 6.000 chiếc Shahed tại Alabuga vào tháng 9/2025, nhưng Nga đã hoàn thành trước thời hạn. Quy mô sản xuất nội địa của Moscow không chỉ vượt kỳ vọng ban đầu mà còn giúp giảm đáng kể chi phí trên mỗi chiếc UAV.

Đổi lại sự hỗ trợ quý giá này, Iran nhận được gì vẫn là một câu hỏi lớn. Các thông tin về việc chuyển giao Shahed-136 vào năm 2022 đã làm dấy lên đồn đoán rằng Iran sẽ nhận được các tiêm kích Su−35 Flanker theo một thỏa thuận hàng đổi hàng.

Nhiều người đã kỳ vọng một lô gồm hai chục chiếc Su−35 mới xuất xưởng mà Nga vốn chế tạo cho Ai Cập sẽ được chuyển giao cho Iran. Tuy nhiên, Nga gần đây lại giao một số máy bay trong lô này cho Algeria, cho thấy kịch bản trên không xảy ra, hoặc Iran sẽ chỉ nhận được số lượng ít hơn 24 chiếc.

Nhà báo Iran Saeed Azimi vào năm 2023 từng đưa tin rằng Tehran đã đặt hàng và thanh toán cho 50 chiếc Su−35 từ năm 2021 nhưng chưa nhận được chiếc nào. Cho đến nay, Nga mới chỉ bàn giao cho Iran một số lượng nhỏ máy bay huấn luyện phản lực cận âm Yak-130.

Một báo cáo chưa được xác thực tiết lộ rằng Nga đã trả cho Iran bằng vàng thỏi để đổi lấy sự hỗ trợ xây dựng ngành công nghiệp UAV khổng lồ này. Tất nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy điều này xác thực.

Trong khi hàng trăm UAV do Iran thiết kế đang hoạt động hiệu quả, chưa có một chiếc tiêm kích Su−35 mới nào do Nga cung cấp hỗ trợ cho Iran. Vì vậy, không ngạc nhiên nếu Tehran được cho là đang thất vọng vì những lợi ích ít ỏi thu về từ thỏa thuận với Moscow.

Một số nhà phân tích dự đoán Nga có thể sẽ tái xuất khẩu một số phiên bản Shahed cải tiến của mình trở lại Iran. Tuy nhiên, chưa có dấu hiệu nào cho thấy Moscow có kế hoạch này.

Báo cáo của CNN cũng đưa ra phỏng đoán ngắn gọn rằng một chuyến bay của máy bay vận tải Ilyushin Il-76 của Nga đến Iran vào ngày 11/7 có thể đã chở theo các bộ phận của hệ thống phòng không tiên tiến S−400, dù thông tin này chưa được xác nhận.

Điều trùng hợp là, phỏng đoán này xuất hiện gần đúng một năm sau khi có tin Nga bắt đầu chuyển giao các thiết bị phòng không không xác định cho Tehran.

Cho đến lúc này, liệu có thật sự Iran đang thất vọng trong thỏa thuận với Nga hay Moscow đã “đáp lễ” cho Iran bằng một thứ khác là câu chuyện mà chỉ người trong cuộc mới biết. Tất cả chỉ là phỏng đoán.


VietBF@ Sưu tập

thanks