Zelensky nhận đòn quá đau từ EU

[PinaColada]

Đòn giáng đau cho ông Zelensky: Châu Âu lạnh lùng cắt viện trợ cho Ukraine vì lo tham nhũng. Liên minh châu Âu (EU) vừa quyết định đình chỉ khoản viện trợ 1,5 tỷ euro cho Ukraine, trong khuôn khổ gói hỗ trợ trị giá 4,5 tỷ euro, vì những lo ngại ngày càng gia tăng về tình trạng tham nhũng trong chính quyền của Tổng thống Volodymyr Zelensky. Động thái này được xem là “lời cảnh báo lạnh lùng” từ châu Âu gửi tới Kiev giữa lúc hình ảnh của ông Zelensky trong mắt các đồng minh phương Tây dần phai nhạt.

Theo New York Times, quyết định trên được công bố hôm 25/7 và không liên quan đến viện trợ quân sự. Số tiền bị hoãn giải ngân gắn liền với các tiêu chí cải cách quản trị, minh bạch tài chính – lĩnh vực mà Ukraine hiện bị đánh giá là chưa đáp ứng yêu cầu.

“Thất vọng” với ông Zelensky
Nhiều chuyên gia quốc tế, trong đó có ông James Wasserstrom – cựu cố vấn chống tham nhũng của Mỹ tại Liên Hợp Quốc – nhận định: “Có một cảm giác thất vọng rõ rệt trong cộng đồng quốc tế về hiệu quả chống tham nhũng của ông Zelensky".

Từ khi chiến sự Nga–Ukraine bùng nổ, phương Tây vẫn duy trì lằn ranh đỏ với Kiev về cải cách nội bộ, nhưng hiếm khi công khai chỉ trích. Tuy nhiên, việc EU lần này mạnh tay đình chỉ tài chính giữa lúc Ukraine đang gặp khó trên chiến trường cho thấy mức độ quan ngại đã vượt giới hạn.

Ủy ban châu Âu xác nhận Ukraine đã đề nghị giải ngân từ tháng 6 dù không đáp ứng được 3/16 tiêu chí cam kết, bao gồm việc chậm bổ nhiệm thẩm phán cho Tòa án Chống tham nhũng chuyên biệt – cơ quan xử lý các vụ án do Cục Chống tham nhũng quốc gia (NABU) và Viện Kiểm sát Chống tham nhũng (SAPO) điều tra.

“Xung đột nội bộ” trong hệ thống chống tham nhũng
Gần đây, chính quyền Kiev đối mặt với chỉ trích mạnh mẽ sau khi Quốc hội thông qua Luật số 12414, trao quyền lực lớn cho Tổng Công tố viên trong việc can thiệp hoạt động của NABU và SAPO. Luật này cho phép Tổng Công tố có thể rút hồ sơ khỏi NABU, bổ nhiệm lại công tố viên SAPO, thậm chí tự ý đình chỉ điều tra các quan chức cấp cao.

Trong khi đó, các vụ bê bối nội bộ liên quan đến NABU liên tiếp nổ ra. Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) vừa bắt giữ một quan chức cấp cao của NABU – ông Ruslan Magamedrasulov – bị nghi dính líu đến hoạt động kinh doanh tại Nga và chuyển thông tin mật cho tình báo đối phương. Ngoài ra, một số nhân viên NABU khác cũng bị khởi tố do liên quan đến tai nạn giao thông nghiêm trọng tại Kiev và đường cao tốc Kiev –Odessa.

Ngày 22–24/7, làn sóng biểu tình phản đối Luật 12414 nổ ra tại nhiều thành phố lớn như Kyiv, Odessa, Lviv và Dnipro. Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International) gọi luật này là "cú đánh chí mạng" vào tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng tại Ukraine.

Mâu thuẫn âm ỉ giữa Tổng thống Zelensky và phương Tây?
Trong bối cảnh dư luận dậy sóng, EU lên tiếng bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về các thay đổi pháp lý của chính quyền Zelensky và kêu gọi Kiev làm rõ.

Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky bác bỏ thông tin về cuộc trao đổi với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, cho rằng những gì truyền thông đăng tải là "tin giả". Mâu thuẫn công khai này càng khoét sâu hoài nghi về sự rạn nứt trong quan hệ Kiev –Brussels.

Nỗ lực "gỡ điểm" muộn màng?
Trước sức ép quốc tế và phản ứng nội bộ, ngày 24/7, ông Zelensky đã nộp Dự luật số 13533 nhằm “nâng cao quyền lực” cho NABU và SAPO, trong đó đề xuất bảo vệ hai cơ quan này khỏi sự can thiệp chính trị và hoạt động gián điệp nước ngoài.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng việc cứu vãn hình ảnh cần nhiều hơn những cam kết "trên giấy". Nếu không có cải cách thực chất, Ukraine có thể tiếp tục đánh mất sự tin tưởng của các đối tác lớn trong quá trình hội nhập châu Âu và tái thiết hậu chiến.

VietBF@ sưu tập